Deniz Tekneleri Hakkında..

Gemiler ile deniz tek*neleri arasındaki fark, kabaca, teknelerin 15 metreden daha küçük, gemilerin ise daha bü*yük taşıtlar olmasıdır. Ama bu tanıma uyma*yan birçok deniz taşıtı da vardır.

Tekne kullanan ilk insanlar, ağaç kütükleri*nin ya da suların sürükleyip getirdiği iri odun parçalarının üzerine uzanıp ellerini de kürek gibi kullanarak ırmağın karşı yakasına geçen avcılardı. Bu başlangıçtan sonra tekne yapımı iki ayrı yoldan gelişti. Kimi insanlar ağaç kü*tüklerinin içini oymayı öğrendiler; bu tür tek*neler genellikle "oyma kayık" diye bilinir. Ki*mileri de ağaç kütüklerini birbirine bağlaya*rak sal yapmayı öğrendi. Kütükleri oyarak işe başlayanların sonunda günümüzün ağır ve hantal kayıklarına benzer teknelere ulaştığı, işe salla başlayanların ise göl kayığı gibi dibi düz tekneler yaptığı sanılmaktadır. Kısa kü*rekler ya da sırıklarla kullanılan ilk tekneler*de, tekneyi kullananın yüzü büyük olasılıkla gidiş yönüne dönüktü.

Günümüzde tekne tasarımı, yapıldığı yöre*ye ve teknenin kullanılma amacına göre bü*yük değişiklikler gösterir. İlk tekne tasarımla*rının birçoğu hâlâ bazı üstünlüklerini koru*dukları için bugün de geçerlidir. Örneğin, gü*nümüzde Galler'deki bazı akarsularda, As*ya'daki Brahmaputra Irmağı'nda, Dicle-Fırat ırmak sisteminde ilkel tekneleri andıran Guffe ya da Kuffeler (coracle) kullanılır. Bunlar sazdan ya da ince ağaç dallarından örülmüş bir iskelet üzerine çadır bezi ya da hayvan derisi gerilerek yapılan teknelerdir. Bu tür teknelerin, sırtlanıhp istenilen yere götürüle*bilecek kadar hafif olma üstünlükleri vardır. Benzer biçimde, sığ ve dibi kayalık ırmaklar*da güvenle kullanılan Kuzey Amerika Yerli-leri'nin kanosundan daha kusursuz bir tasa*rım bugüne kadar başarılamamıştır.

Sallar günümüzde, ağaç kütüklerini ırmak aşağı göndermeye yaramanın dışında, pek az kullanılıyor. Ama 1947'de, serüvenden hoşla*nan küçük bir grup Kon-Tiki adındaki salla Büyük Okyanus'ta batıya doğru açıldı. Sal, Peru Yerlileri'nin eskiden yaptığı gibi balsa ağacındandı. Bu keşif gezisinin amacı insan*ların Büyük Okyanus'taki adalara Güney Amerika'dan gelmiş olabileceklerini kanıtla*maktı.

Deniz teknelerinin kürekle çekilen kayık*lardan, denizlerde kullanılan ağır ve sağlam yapılı olanlara; yarışlar için tasarlanmış hafif, hızlı ve narin teknelere kadar birçok çeşidi vardır. Yelkenli teknelerin tasarımlarında da benzer farklılıklar görülür. Daha sağlam yapı*lı ağır teknelerde bir omurga ve üzerlerine "borda kaplaması" denen uzun kaplama tah*talarının sıkıca tutturulduğu kaburgalar var*dır. Teknenin kaplaması bir üstteki tahta ha*fifçe bir sonrakinin üstüne bindirilerek yapılı*yorsa, buna "bindirme kaplamalı" tekne de*nir. Eğer tahtalar yan yana getirilip, birbirine alıştırılarak düzgün bir yüzey oluşturulursa, o teknenin "silme (armuz) kaplamalı" olduğu söylenir.

Yelkenli teknelerin omurgalarının kürekli teknelerinkine göre daha derin olması gerekir. Bu derinlik, seyir sırasında rüzgârın etkisiyle teknenin alabora olmasını önlediği gibi, teknenin su üstünde yana doğru yatması*nı da engeller. Teknenin alabora olması omurgası ağırlaştınlarak da önlenir. Hem sığ sularda hem de bu suların dışında kullanılan yelkenlilerin, salma omurga denen küçük ha*reketli bir omurgaları daha vardır. Sığ sularda teknenin merkezinde bulunan bir bölmeye çe*kilip alınarak bu omurganın dibe sürtünmesi önlenir. Katamaran adı verilen hızlı yelkenli*lerde, bir güverteyle birleştirilmiş iki gövde (karine) bulunur.

Göl ve ırmaklarda kullanılan kürekli yarış tekneleri hafif bir iskeleti çevreleyen ince tah*talarla kaplanarak yapılır. Çok dar olan bu tekneler ancak küreklerle dengelenebilir. Gü*nümüzde yarış tekneleri en çok sekiz kürekçi ve bir dümenci taşıyacak biçimde yapılır. Dört kürekçisi bulunan teknelerin dümencisi olmayabilir. Bu tür teknelerde, dümeni ge*nellikle teknenin baş tarafına en yakın olan kürekçi, dümen ipini ayakkabısının burnuna bağlayarak kullanır. Bu kürekçi hem kürek çekmek, hem de teknenin gidiş yönünü omzu*nun üstünden göz atarak denetlemek zorun*dadır.