Dendrokronoloji (Yunanca δένδρον déndron = ağaç, χρόνος chrónos = zaman), köklerinden oluşmakta ve ağaç halkaları ile tarihleme yapma yöntemi anlamına gelmektedir.

Dendrokronoloji, çeşitli devirlere ait ağaçlardan alınan kesitlerde görülen yaş halkalarının çakıştırılması ile gittikçe eskiye doğru giden bir halkalar çizelgesi yapılması ilkelerine dayanır. Örneğin, 1960 yılnda kesilen bir ağaçta 200 yaş halkası bulduğumuzu varsayalım. Bu bize, ağacın 1760 yılında büyümeğe başladığını gösterir. Halkaların kalınlık ve incelikleri ise, bu 200 yıllık süre meydana gelen iklim değişikliklerini belirtir. Bu ağacın kesitindeki halkaları bir şerit halinde kağıda aktardıktan sonra, oldukça eski bir yapıdan, örneğin, bir camideki hatıllardan bir örnek aldığımızı düşünelim. 100 halkalık bu örneğin yaş halkalarını da bir şeride işleyelim, iki şeridi altalta koyu, her ikisine tümüyle aynı olan, yani çakışan bir kısım bulana kadar karşılaştıralım. Eğer bir çakışma noktası varsa ve bu cami hatılının dış halkaları ile 1960 yılında kesilmiş ağacın içi halkaları arasında 50 halkalık, yani 50 yıllık bir kesimde ise, cami hatılında kullanılan ağacın 1810 yılında kesilmiş olduğu ortaya çıkar. 100 halkalık olduğu için bu ağacın 1710 yılında büyümeğe başladığında bulunmuş olur. Her bölge için bu yaş halkaları şeritleri hazırlanır ve hep daha eskiye giden, çakışan örnekler toplananbilirse, Dendrokronoloji, Radyokarbon metodundan daha kesin bir kronoloji verebilir.

Dendrokronolojik analiz için örnekler

Cornell Universitesi'nin Ege Dendrokronolojisi Laboratuvarı Ege, Balkanlar ve Doğu Akdeniz arkeolojik yörelerinden odun ve odun kömürlerinin analizini yürütür. Doğu Mezopotamya ve kuzeyde Kırım ve Kafkasya yörelerini içerebileceğimizi henüz bilemiyoruz. Elimizde Türkiyenin tarih öncesinin Neolitik dönemine kadar birçok dönemi temsil eden örnekler vardır. Ekim 1999'a kadar geliştirmiş bulunduğu kronoloji 6500 yıldan fazlasını içermektedir.

İyi örnek nasıl belirlenir?

Genellikle meşe, çam, lâdin, gürgen, ardıç, veya sedir örneklerinin 50 veya fazla yıllık halkası olanları, sağlam kronolojisi belirlenmiş döneme rastarlarsa, tarihlenebilirler. Mükemmel örnekler 100 veya fazla halkası olanlardır. Örneğin büyüklüğü değil, halka sayısı önemlidir. Örneğin, Türkiyenin Orta Tunç Çağı'na rastlayan (Kültepe ve Acemhöyük), çevresi 40 cm., ve 250'den 430'a kadar çemberi olan yanık temel tomrukları vardır; diğer örneklerin yalnız 4 santimetrelik çap ve sadece 150 yıllık halkaları olmalarina rağmen tarihlenmesi de mümkündür.