Pollyanna Haklı mıydı ?
Bölüm 4
Daha Mutlu Yaşam Sürmek İçin Neler Yapabiliriz ?
Bugüne kadar yapılan araştırmalar, iyi ve olumlu bir akıl ve ruh halinin bize fayda sağladığını ama aynı zamanda sağlıklı bir gerçeklik duygusu ve ‘uygun yerde, yeterli derecede olumsuzluk’ ifade edebilme becerisi ile de dengelenmesi gerektiğini ortaya koymuştur. Yaşamda daha çok mutlu olmak ve daha büyük tatmin sağlamak için yapabileceğimiz br şey var mıdır?
Martin Seligman, ilk önce alışkanlık gibi benimsediğimiz stratejileri anlamamız gerektiğini öne sürer . Kendisine göre, en yaygın 3 yaşam stratejisi şunlardır:
• Hoş Yaşam veya eğlence yaşamı
• İyi Yaşam veya meşguliyet yaşamı
• Anlamlı Yaşam veya bağlılık yaşamı
‘Hoş Yaşam’
Bu strateji esas olarak mümkün olduğunca fazla hoş deneyim yaşamak fikri etrafında şekillenir. Böylesi bir stratejinin kişisel tatmin veya uzun süreli mutluluk sağlamaması da şaşırtıcı değildir. Piyangoda ikramiye çıkan kişilerin bile birkaç ay sonra eski ruh haline, hatta bazen de daha da kötü bir ruh haline döndükleri görülmüştür! Erken yaşlardan başlayarak birçoğumuz ‘Hoş Yaşam’a bağımlılık geliştiririz. Sonuçta bu, kişiyi tüketime iten bir güçtür. Kaçınılmaz olarak da sağladığı tatmin süreklilik göstermez. Duygusal ‘üst nokta’dan düşüş, bizi yine kendimizle (‘ham’ var oluşumuzla), diğer bir deyişle sürekli geri dönüyormuş gibi göründüğümüz ‘sabitlenme noktamız’ ile karşı karşıya getirir. Herhangi birşeyden aldığımız tatmin zaman içinde azalır. Bu açıdan bakarsak, herşeyi bir yana bırakıp ‘Hoş Yaşam’ı yaşamaya çalışan kimse, aslında ‘Tatminsiz Yaşam’ın peşinden gidiyordur. Sıkıntı hissi, kişiyi sürekli yeni uyarım kaynakları aramaya itmektedir.
Şansılıyız ki, başka bir strateji seçimi de yapabiliriz. Eğer çeşitli zevkleri tadıyor ama hala tatmin olamıyorsak bir sonraki seviyeye, ‘İyi Yaşam’a bakmalıyız.
‘İyi Yaşam’
‘İyi Yaşam’ stratejisi, iş, aile yaşamı veya güçlü bir kişisel tatmin hissi yaratan diğer faaliyetlerle meşgul olmayı ifade eder.
Tüm araştırmalar, aile ve arkadaşlarımızla olan ilişkilerimizin genel mutluluk seviyemizi belirleyen en önemli faktörler arasında olduğunu ortaya koymuştur. Buna paralel olarak, yaşamın dahil olduğumuz tüm alanları da benzer bir etkiye sahiptir. Örneğin, iş yaşamlarımız, uyandıktan sonraki sabah saatlerinin büyük kısmını kapsar.
Ne yazık ki, insanların meşguliyet anlayışlarına dair ulusal bazdaki tahminler hep düşük sayıları ortaya koymaktadır. Gallup’ın tahminleine göre, A.B.D’de çalışanların sadece %29’u işlerinde olumlu, memnun bir meşguliyet içerisindedirler . Bu oran Almanya’da %15, Singapur’da ise %10’a kadar düşmektedir.
Bu oranların üretkenlik, kalite ve müşteri hizmetleri konusunda bazı önemli noktalara dokunmakta olduğu da açıktır. İş dünyasıyla bağlantılı bu kavramları göz ardı ettiğimizde, kişisel bazda, yaşamın son derece önemli bir alanında kişisel tatminin yokluğu ve anlamsızlık ile karşılaşırız.
Birşey ile yoğun biçimde meşgul olabilmeniz için, yabancı literatürde ‘signature strengths’ olarak da bilinen, güçlü olduğunuz yönleri ve becerilerinizi seferber etmeniz, bunu başarabilmek için de önce bunların ne olduklarını bilmeniz gereklidir.
Bu mantık, kişi, kurum veya grup gelişiminde ‘güçlülük’ devrimini tanımlar. Bu, ilk olarak, 2002 yılında APA tarafından ‘Güçlülük Psikolojisi’nin Babası’ olarak adlandırılan Donald O. Clifton tarafından dile getirilmiştir. Clifton, 1950’lerden beri yapılan güçlü yönler araştırmaları geleneğini kuran kişidir. Bireyin güçlü olduğu yönleri ortaya çıkaran kapsamlı bir anketi, Clifton StrengthsFinder’i geliştirmiştir. Bu anket, Marcus Buckingham tarafından son derece popüler hale getirilen bir dizi güçlü yönleri baz alan kişisel gelişim ürünlerinde yer almıştır. .
Bunun yanında, Martin Seligman da internet ortamında benzer bir güçlülük anketi hazırlamıştır . Seligman, kişiye ait güçlü yönlerin, genel olarak kabul gören 24 olumlu karakteristikten oluşan grup içerisinde ilk 5 sıraya yerleşenler olduğunu ifade eder. Tüm toplumlarda yerleşik halde bulunan ve herkes tarafından kabul gören 6 insani “erdem”i (bilgelik, cesaret, adil olmak, insancıllık, ölçülülük ve ruhsallık) ifade eden 24 güçlü yön şunlardır:
Yaratıcılık Merak Açık fikirlilik
Öğrenme sevgisi Perspektif Cesaret
Devamlılık Dürüstlük Canlılık
Sevgi Kibarlık Sosyal zeka
Yurttaşlık Adil olmak Liderlik
Espri anlayışı Alçakgönüllülük Sağduyu
Özkontrol Minnet duygusu Umut
Bağiışlayıcılık Ruhsallık Güzel olanı takdir etmek
‘İyi Yaşam’ın getireceği tatmini deneyimleyebilmek için, aşağıdakilerin yapılması gerektiği ifade edilmiştir:
• Güçlü yönlerinizi tanımlayın
• Bu yönlerin hangilerini kullandığınızı ve hangilerini gözardı ettiğinizi değerlendirin
• İşinizi, boş zaman faaliyetlerinizi, arkadaşlık ilişkilerinizi ve ebeveyn olarak yaklaşımlarınızı güçlü olduğunuz yönleri öne çıkaracak şekilde baştan düzenleyin
En belirleyici yetenekleriniz ve güçlü yönlerinizden faydalanarak hepimizin varoluşunun en derin katmanlarında bulunan güçlü esenlik ve refah duygusunu deneyimleyebilirsiniz. Güçlü yönlerinizi tamamen kullanmanızı sağlayan bir uğraşla meşgul olmak, bu uğraşa tamamen gömülme halini de beraberinde getirecektir. Bu hale ‘Akış’ denmektedir.