Son zamanlarda kısırlık tedavilerinin gelişmesiyle beraber, bu tedavilerde kullanılan ilaçların ve yöntemlerin etkisiyle ikiz ve daha fazla bebek taşıyan hamileliklerde artış görülmektedir. Çoğul hamilelik dendiğinde; korku, heyecan, hayranlık ve endişe gibi bir çok duygu birlikte yaşanır.


Çoğul hamilelikler, anne ve bebekler açısından yüksek riskli hamileliklerdir ve özel denetim isteyen bir durumdur. Tüm ikiz hamileliklerin üçte ikisi çift yumurta ikizi şeklinde, üçte biri ise tek yumurta ikizi şeklinde ortaya çıkarlar. Çift yumurta ikizliği anne adayının doğum sayısı arttıkça veya yaşı ilerledikçe daha sık görülmektedir. Çoğul hamileliğin tanısı zor değildir. Rahim büyüklüğünün beklenenden büyük olması, ultrasonla muayenede birden fazla sayıda fetus ve gebelik kesesi görülmesi çoğul hamileliği gösterir.

İkizler

İkizler tek yumurta ikizleri ve çift yumurta ikizleri olarak ikiye ayrılır. Çift yumurta ikizleri aynı adet döneminde var olan birden fazla sayıda yumurta hücresinin, birden fazla sperm ile döllenmesi sonucu oluşurlar. Genetik olarak ikiz değillerdir. Sadece aralarında yaş farkı bulunmayan kardeşlerdir. Dölleyen sperm hücresinin cinsiyet kromozomu özelliğine göre bu kardeşler aynı cinsiyette olabilecekleri gibi, farklı cinsiyetten de olabilirler. Kan grupları, göz ve saç renkleri birbirinden farklı olabilir.

Tek yumurta ikizleri ise döllenmiş yumurtanın ikiye ayrılması sonucunda oluşurlar. Bu kardeşlerin genetik yapıları yani, kan grupları, cinsiyetleri, göz ve saç renkleri aynıdır. Bu yumurta, döllenmeden 72 saat sonra bölünürse; iki bebek, iki amnion zarı ve iki plesentadan oluşur. Bu bölünme, 4-7 günleri arasında gerçekleşirse; iki bebek, iki amnion zarı ve tek plesentadan oluşur. 8. günde olan bölünmeler de ise; iki bebek, tek amniyon zarı ve tek bir plesentadan oluşur. Bu farklılıkların önceden saptanması, hamileliğin seyri hakkında fikir yürütebilmek ve takip planı oluşturmak açısından çok önemlidir.

Üçüz ya da daha fazla gebeliklerde aynı şekilde meydana gelir. Döllenen yumurta önce ikiye bölünür daha sonra ise biri tekrar ikiye bölünür. Bu şekilde üçüz, dördüz olabilir.

Dikkat edilmesi gerekenler :

Solunum, dolaşım, sindirim sistemleri, tekil hamilelere göre daha büyük bir gereksinimi karşılamak zorundadır. Bu sistemlerdeki küçük bir düzensizlik önemli rahatsızlıklara yol açabilir. Dolayısıyla, çoğul hamilelik yaşayan anne tekil hamileliğe göre çok daha sık aralıklarla muayeneden geçer ve muayenelerin özellikleri de biraz değişik olabilir. Bu hamileliklerin sık aralıklarla takip edilmesi, çıkması muhtemel ve oluştuğunda ağır seyredebilen rahatsızlıkların erken tanısını sağlar. Ayrıntılı ultrason taraması bu hamileliklerde daha uzun sürer ve dikkatli bir tarama gerektirir.

Çoğul hamileliklerde salgılanan hormon miktarı fazla olduğundan bulantı ve kusmalar daha fazla yaşanır. Ayrıca, erken hamilelik döneminde düşüklere de daha çok rastlanır. İleri dönemlerde omurgada zorlanmalar ve ağrılarda artış yaşanabilir. Tekil hamileliklerde yaşanan varis, bağsur, barsak rahatsızlıkları, adale ağrıları, şişkinlikler, yorgunluk ve halsizlikler daha ağır seyredebilir. Dolayısıyla, vücudun ihtiyaçlarına kulak verilmeli ve mümkün olan her durumda istirahat edilmeli, uyku düzeni mutlaka sağlanmalıdır.

Kan hücresi yapımı tekil hamileliklere göre daha hızlı olduğundan, annenin demir ve folik asit ihtiyacı daha da artar. Bu durumda anne diyetine de özen göstermeli, vitaminleri ve minarelleri yeterli düzeyde almalıdır. Sebze ve meyve ağırlıklı beslenmeli, kalsiyum düzeyini yükseltmek için bol süt ve yoğurt yemeli, kansızlığı önlemek için de demir içeren, ıspanak, lahana ve maydonoz gibi besinleri tercih etmelidir. Hamilelik döneminde böbreklerin daha hızlı çalışması ve vücudun sıvı miktarının artması nedeniyle sıvı tüketimi daha çok olmalıdır.

Birden fazla bebek bekleyen annelerin hamilelik süresi bebek sayısıyla orantılı olarak azalır. Hipertansiyon ve preeklampsi rahatsızlıklarının ortaya çıkma riski tekil hamileliklere göre daha yüksektir. Bu risk yine bebek sayısı ile daha da artar. Bütün bu riskler ve rahatsızlıklar göz önünde bulundurulduğunda, normal doğum yerine sezaryan ile doğum daha çok tercih edilmektedir. Ayrıca, çoğul hamileliği yaşayan anneler, erken doğumun belirti ve işaretlerini öğrenmelidir.

Çoğul hamileliklerde en korkulan problemler erken doğum ve bebeklerde rahim içinde gelişme geriliği olmasıdır. Bebeklerde doğumsal kusur çıkma riski de daha fazladır. Bu nedenle kontrollerin düzenli ve detaylı yapılması, annenin istirahat etmesi, ağır hareketlerden kaçınması ve düzenli beslenmesi gerekmektedir. Ayrıca çalışan annelerin doğum öncesi iznine daha erken bir dönemde ayrılması önemlidir.