Allah yaratıcıdır ve yarattığı varlıklarla ilgili olarak takdir görmek teşekkür edilmek beğenilmek hamd ve senâ edilmek övülmek şükredilmek hakkı teslim edilmek Allah’ın hakkıdır. Nitekim hamd; genel mânâsı îtibârı ile mutlak medih kayıtsız senâ ve şartsız övgü demektir.
 


Kur’ân “Elhamdülillâh” kelimesiyle söze başlar.Zîrâ kayıtsız şartsız hamd ve övgü Allah’a âittir. Bütün mevcûdâtta övgü medih ve senâ sebebi olan iyilikler ve olgunluklar Allah’ındır. Ezelden ebede kadar her kimden her kime karşı gelen ve gelecek medh ü senâ varsa hepsi Allah’a âittir. Çünkü medih ve övgüye sebep olan nimet ihsân kemâl cemâl ve hamd edilmeye sebep her ne varsa hepsi Allah’ındır.3 “Elhamdülillâh” kelimesi gerçek övgüyü hakîkî senâyı ve methi doğrudan Allah’a (cc) verir. Çünkü kâinâtta hadsiz olarak övülecek sınırsız senâ edilecek ve şartsız methedilecek birisi varsa O da Allah Teâlâ’dır. Allah’tan başka hiçbir kimse hiçbir şahıs hiçbir varlık hiçbir mevcut hiçbir makam sahibi gerçek övgüye senâya ve methedilmeye lâyık değildir; câiz de değildir.





İnsana gelince… Bilinmek tanınmak övülmek takdir toplamak ve maharetlerini göstermek arzûlarının aşırısı insan için bir zaaftır bir kusurdur bir haddini aşmışlıktır. Çünkü insanın bu duyguları mübalâğalı olarak kullanmaya hakkı yoktur. Çünkü bu hak Allah’a aittir. Çünkü insanın varlıklar üzerinde hakkı yoktur. İnsanın hakkı sadece şükürdür ve Allah’ı övmektir.

Övülen insanın gururlanması böbürlenmesi ve büyüklenmesi şeytanın bir tuzağıdır. Çünkü insanın gururlanmaya böbürlenmeye ve büyüklenmeye hakkı yoktur. Çünkü büyük olarak Allah vardır ve O büyük ve gururlanmaya lâyık olarak yeter. İnsan büyüklenirken böbürlenirken ve gururlanırken bundan dolayı Allah’tan utanmalıdır.

Allah övülmek ister. Nitekim şükür ve hamd budur. Allah’ı övmek hem bizi terbiye eder (çünkü şükür ve övgü bizim Allah’a olan vefâ borcumuzdur) hem de Allah’ın bizim üzerimizdeki hakkıdır.