Ülkemizde doğuştan kalp hastalığı ya da kalp anomalisi görülme oranı % 0.8, yani her yıl 12 bin bebek kalp hastalığıyla doğuyor. Ancak hastalıkla doğan ya da risk grubunda bulunan çocukların ilerde kalp hastası olmasını engellemek mümkün.

Çocuk kalp ameliyatlarının yapıldığı merkez sayısının az olması nedeniyle, doğuştan kalp hastalığı ya da kalp anomalisi olan bebeklerden sadece 2 bini ameliyat şansı elde yakalayabiliyor. Anadolu Sağlık Merkezi Kalp Sağlığı Bölümü’nden Pediatrik Kalp Cerrahisi Uzmanı Doç.Dr.Ahmet Şükrü Mercan, çocuklarda doğuştan kalp hastalığıyla ilgili soruları yanıtladı.

Anne babası kalp hastası olan her çocuk kalp hastalığına aday mıdır?

Anne babası kalp hastası olan her çocuk kalp hastalığına aday değildir, fakat doğuştan kalp hastası olan annelerin çocuklarında da aynı patolojinin olması nadir de olsa görülen bir durumdur. Anne veya babasında doğumsal kalp hastalığı bilinen çocukların ana karnındayken izleme alınması fetusde aynı patolojinin görülme şansı az bile olsa gereklidir. Böylece hem gerekli olabilecek müdahale için geç kalınmamış olacak, hem de eğer kalple ilgili anomali onarılamayacak kadar ağırsa hamileliğin sonlandırılması sözkonusu olabilecektir.

Riskli çocuklarda kalp check-up’ı hangi yaşta yapılmalıdır?

Her doğan bebek doğduğu anda rutin olarak bir çocuk doktoru tarafından muayene edilmelidir. Bu neden önemlidir? Bazı kalp ameliyatlarının yapılabilmesi zamanla sınırlıdır, o yüzden aile hastalığı geç farkederse bebek gereken kalp ameliyatını olamayacağı için ya kısa süre sonra hayatını kaybedecek veya ideal olmayan başka bir ameliyat yapılmak zorunda kalacak ve yaşadığı süre boyunca bunun sıkıntısını çekecektir. Doğduğu anda çocuk doktoru tarafından muayene yapılamayan çocuklarında muhakkak uygun bir zamanda muayane ettirilmeleri gerekmektedir, çünkü birçok kalp hastalığı yıllar boyu hiçbir belirti vermeden durabilir.

Türkiye’de çocuklarda en çok hangi kalp hastalıkları görülüyor?

Türkiye’de çocuk kalp hastalıkları ile genel bir bilgi bankası bulunmamaktadır bununla beraber çocuk kalp ameliyatlarının çok yapıldığı kliniklerde görülen anomalilerden en sık rastlananı halk arasında kalbin delik olması diye tarif edilen kulakçıklar ve karıncıklar arasındaki deliktir. Bununla beraber akciğere giden damar darlıkları, akciğere ve vücuda giden damarların tersten çıkması, kalpte delikle beraber akciğere giden damarın dar veya tam tıkalı olması gibi durumlar sık görülür.

Çocuk ne kadarlıkken kalp ameliyatı olabilir?

Çocuklarda ve bebeklerde ameliyat için yaş ve ağırlık gibi bir sınırlama yoktur, ihtiyacı olan yenidoğan bebeklerde doğduğu saat bile ameliyat yapılabilir, hatta 500-600 gramlık prematür bebeklere bile ameliyat yapılabilmektedir.

Bir aile çocuğunun kalp hastası olduğunu nasıl fark edebilir?

Bir bebeğin kalp hastası olmasından şüphelenilmesi ilk olarak bebeğin annesinin memesini ya da biberonu iyi emmemesi ile kendini gösterir. Bebek çabuk yorulur, morarması olabilir. Daha sonraki aylarda ise gelişme geriliği, kilo alamama ile aileyi şüphelendirir. Her kalp hastalığı için belirtiler farklı olmasına rağmen ileri safhalarda bayılma nöbetleri, morarmada artma, düşkünlük, efor kapasitesinde azalma görülebilecek bulgulardır.

Hastalığı olan bir çocuğa kalp nakli ne zaman yapılır?

Toplumda kalp nakli ile bütün sorunların biteceği önyargısı vardır. Kalp nakli yapılan hastalar vücut kalbi reddetmesin diye yoğun ilaç kullanmak durumundadırlar buna rağmen kalp nakli yapılan hastaların yarısından fazlası 10 yıl içinde hayatını kaybeder. Kendi kalbi ile ve yapılan gerekli müdahalelerle yıllarca hayat kalitesi fazla bozulmadan yaşabilen çocuklarda kalp nakli düşünülmemesi gereken bir seçenektir. Buna rağmen başka şekilde tedavi edilemeyecek çocuk hastalarda kalp nakli son seçenek olarak düşünülebilir. Ancak buradaki en önemli sıkıntı, çocuğa veya bebeğe uyabilecek boyutlarda kalp bulmaktır. Ülkemizde yılda ortalama 50 ile 70 arasında kalp nakli yapılmaktadır. Ancak bulunan kalplerin büyük çoğunluğu erişkin boyutlarda kalplerdir, yani çocuklar için kkalp bulmak bir hayli zordur.