1.FASIL 1-RUHİYATIN TARİF VE TELAKKİSİ Her mevzu gibi ruhta iki şekilde tetkik olunabilir :Ya bünyesi , cevheri ve aslı; ya da vazifeleri tezahürleri ve hadiseleri itibariyle. Ruhiyatın asıl meşgul olduğu saha ; ruhi vazifeleri , tezahürleri ve hadiseleri itibariyle tetkik etmek ve kanunlarını tesbite çalışmaktır.Maamafih son zamanlarda asrın en büyük mütefekkirlerinden (Bergson) ‘ un ruhiyatı mafeykattabiyat vadisine doğru sevketmiş olduğunu ,hatta onun tesiriyle(W-James) gibi evvelce tamamen fenni ruhiyat taraftarı olanların da ruhiyatı felsefei bir nazarla telakkiye temayül eylemiş bulunduğunu şurada işaret etmek lazımdır. RUHİYAT-FELSEFE:Ruhiyatın felsefeden bir kısım olmadığını tavzi ve ispat için muhtelif meseleleri ruhiyatın nasıl ve felsefenin nasıl mütaala ettiklerini gözden geçirmek kifayet eder. Ruhiyat aynı mevzuda tabiatı ,felsefe tabiatın haricinde kalanı araştırıyor. Felsefe bu mevzu da kıymeti,ruhiyat şekil ve sureti düşünüyor.Bilfarz felsefe (nasıl olmalıyım?) sualine cevap verir,ruhiyat (neyim?) meselesini tetkik eder. Ruhiyat ve İçtimaiyat:Müteakip bahislerde görüleceği gibi filhakika ferdi ruhun teşekkülünde içtimai muhit belki yegane amidir denebilir.(Durkheim-Ziya Gökalp) Ruhiyat ve Giriziyat: Ruhiyat ile fizyolojinin bu kadar sıkı bir surette münasebettar olması son asırda iki ilim şubesinin tevellüdüne sebep olmuştur :”psiko-fiziyolojik” ve psiko-fizik ki bunların mevzuları fizyolojik veya fizik ahval vasıtası ile tetkik ve mesuha etmektir. Ruhi Hadiseler, Girizi Hadiseler: 1) Evvelemirde gırizi ve ruhi hadiseler mahiyetleri itibariyle farklıdırlar .2 ) Fizyolojik hadiseler ihsasat ile ve ihsasatın kuvvetini artıran alat ile anlaşılır.Ruhi hadiseler ise şuurla anlaşılır.3) Fizyolojik hadiseler gayrişahsi ,ruhi hadiseler ise şahsi enfusidir. 4) Gırizi hadiselerin mutlak gayeleri ferdin bekasıdır. 2- RUHİYATIN KISIMLARI Nazari ruhiyatın gayesi ruhun muhtelif hadiselerini tetkik ve bunları kanunlara raptetmektir.Ameli ruhiyatın gayesi de bu kanunları hayatın muhtelif cihetlerine tatbik ve onların müfit ve ameli neticelerini ihtihsal etmektir.Umumi hayat ruhi hadiseleri idare eden kanunları umumiyeti itibariyle keşfetmeğe uğraşır.Ruhi hadiseleri meneleri ve geçirdikleri safhalar itibariyle tetkik eder.Cem’i ruhiyat ruhi hadiselerin cemaatler içinde aldığı şekilleri ve tahavvüllerini tetkik eder.Fertler bir gurup cemiyet hatta herhangi bir kalabalık içinde bulundukları zamanı yanlız kaldıkları vakitlerde olduğundan başka türlü düşünürler ve başka tarzda hareket ederler.Ruhiyat, malumatına sahip olmaksızın terbiye ve talime teşebbüs: nebatatın bünyelerini bilmeksizin ziraat yapmaya benzer. Ruhiyat ahlakın mühim bir istinatgahı olduğu gibi tabiat ile hukukunda çok kıymetli bir muaunıdır. Ticaret eşyasının revacı için halk psikolojisinin muhtelif yerlerde ve zamanlarındaki istikametini tayin ve ilanların dikkat ve rabet celbedecek surette tertibini temin içinde ruhiyata müracat edilmektedir, filhakika halikı tanımak için evvela nefsimizi bilmemiz lazım geldiğine göre beşerin ruhuna nüfuz :eşyanın, sebeplerin, mebdelerin,nihayet eşyayı halk edenin mahiyetine nüfuz edebilmenin yolu oluyor. 2.FASIL ÇOCUK RUHİYATINDA USULLER 1-DAHİLİ TAFAHHUS HARİCİ TAFAHHUS 1) Dahili tafahhus: Herhangi ruhi hadisenin sahibi tarafından tetkik ve tahlil edilmesi demektir.Ruhun ilmi kendi ruhumuzdan başlar. Başkalarında geçen ruhi vakıaları eğer kendimizde geçmemişse tanımaya imkan yoktur. Dahili tafahhusun çocuk ruhiyatına yardımı yetişkin adamların çocukluk hatıralarını nakil ve tasvir etmeleri sureti ilede vaki olabilir. 2) Harici tafahhus: Ruh hadiselerini harici tezehürleri ve alametleri vasıtasıyla tetkik etmek usulüdür. A) Simadaki ve azadaki hareketlerdir. Kendi tahassüs tarzımıza esir olmamak şartı ile uzun işaretlerle ruhi hadiseleri tayin tarzı; çocuk ruhiyatında belki daha mühimdir.Çünkü onların simaları hislerine hiyanet etmek itiyadını henüz kazanmamıştır.