Cizvitlik

Loyalı İgnas (Ignacio de Loyola) isimli bir papazın öncülüğünde Katolik papazlar tarafından 1512’de kurulan Hıristiyan misyoner cemiyeti. Cezvit Ignas cemiyetin teşkilâtlanmasına dâir bir taslak hazırladı. Papaya tasdik ettirdi. Cemiyetin kuruluşundan kısa bir müddet sonra en yakın arkadaşını misyonerlik çalışmaları yapması için doğuya gönderdi. Daha sonra her tarafa dağıldılar. 1556’da Avrupa Asya ve Amerika’da cizvit sayısı 1000 idi. 1749’da bu miktar 22.589’a ulaştı.

Papaya bağlı olan cizvitler Rönesans ve reform hareketlerinden sonra halkın papa ve Hıristiyan din adamlarına olan düşmanlığından etkilendiler ve yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kaldılar. Hattâ Fransa Rusya ve Portekiz’in baskısıyle Papa Ondördüncü Clemens 1773’te cemiyetin kapatılmasını emretti. Daha sonra 1814’te Papa Yedinci Pius yeniden açılmasına izin verdi.

Cizvitler Hıristiyanlıkta birçok reformlar (yenilikler)yaptı. Zamânın şartlarına uydurabilmek için Hıristiyanlıktan bâzı şeyleri kaldırdılar. Kadınların cemiyete alınmamasını kabul ettiler. Avrupa’nın ileri gelen âileleri arasında günâh çıkartma vazîfesini üzerlerine aldılar. Bilhassa misyonerlik faaliyetlerine ehemmiyet verdiler.

Cizvitler başlangıcından îtibâren Hıristiyan topluluk tarafından kabul gördükleri gibi lânetlendikleri de olmuştur. Bununla berâber esnek tavırları dünyânın her tarafında diğer Hıristiyan topluluklarıyle birlikte çalışmalarını temin etmiştir. Bugün de faaliyetlerini sürdürmektedirler. Bilhassa Asya ve Afrika’da çalışan misyonerleri diğer Hıristiyan kuruluşlarınkinden daha fazladır.

Gerek cizvitler ve gerekse diğer Hıristiyan misyonerler asırlardan beri Hıristiyanlık propagandası yapmaktadırlar. Buna rağmen insanları Hıristiyan yapmakta muvaffak olamamışlardır. Çünkü Hıristiyanlık olarak son derece tutarsız şeyler anlatmaktadırlar.

Nitekim cizvit cemiyetinin kuruluşundan kısa bir süre sonra Çin’in Kontan şehrine giden cizvit papazları Hıristiyanlığı anlatmak için Çin sultanından (fağfurundan) izin istediler. Sultan neler konuşacaklarını sordu. Onlar da anlattılar. Sultan dinleyince; “Ben Çin’de böyle saçmalara inanacak bir kimse bulunacağını zannetmiyorum. Eminim ki bunları dinleyen vatandaşlarımız dünyâda böyle hurâfelere inanan kimselerin de bulunduğunu göreceklerdir. Ben size izin veriyorum. Gidip Çin’in istediğiniz yerinde bunları anlatabilirsiniz.” dedi. Asırlardan beri hummalı bir şekilde çalışmalarına devâm ettikleri hâlde Çinlileri de Hıristiyan yapamadılar.