Mütehassıslar “işsiz kalp”teki tehlikeye dikkat çekerler. Daima koltuklarda oturan büro işçilerinin, hareketli işte çalışanlara nispetle 55 yaşından evvel kalb krizi ile ölme ihtimalleri daha fazla olmaktadır. Hakikatte icra olunan meslek, bedenen ne kadar fazla çalışmayı mecbur kalıyorsa çalışma neticesinde ölüm tehlikesi de o kadar az olmaktadır. Acaba neden kalbi korumak için bedenen büyük bir faaliyet içinde bulunmak lazım geliyor?

Çünkü vücutta kan devr-i daimi hızlandırılmış oluyor; adalenin kuvveti, normal gerginliği gelişiyor; birçok arızaların sebebi olan pıhtı teşekkülü tehlikesi anlıyor. Bunun yanında “faal bir hale konulmuş” hızlandırılmış bir devr-i daim “yardımcı” damarların teşekkülünü kolaylaştırıyor. Bu da bazen esas sistemi ikileştirir. Bir yolda tıkanıklık oldu mu deveran diğer birine döner. Bu vaziyet ise tehlike anında mükemmel bir müdafaa mekanizması olarak çalışır.

Etrafımızda, daima çabuk neticeye varmak, daha evvel yaptıklarından çok daha fazlasını yapmak isteyen “hırs”lı insanlar görürüz. “Sakin insanlara” nispetle bu şahıslarda kolesterol nispeti daha yüksek, kanlarının pıhtılaşma müddeti daha kısadır. Böbrek üstü hormonu “adrenalin”in faaliyet devrelerinde artış nispeti sakin insanlarda % 35 olmasına mukabil, bu gibilerde % 85 dir. Bunlar arasında kalb hastaları altı defa daha fa2ladır.

Biri dinlenmiş, diğeri yürüyüş yapmış olan iki şahsın bol bir yemekten sonra kanları tahlil edilmiş, yürüyüş yapmış olanın kanında, artması daima tehlike teşkil eden kolesterol nispetinde bir artış görülmemiştir. O halde kalbi koruyan şey çalışmadır, çabalamadır; istirahat değildir. Damar-kalb muvazenesi için bilhassa kırkından sonra hareketli bir çalışma şarttır. Zira 40 yaşından sonra daima damarlar sertleşmeye başlar ve kolesterol fazlalaşır. 45–60 yaş arasında oturarak çalışanlardaki koroner bozuklukları 60–70 yaş arasında olup bedenen çalışanlardaki kadardır. Ve bunlar 10–15 sene evvel yüksek tansiyona maruz kalırlar.

Bununla beraber 50’sine girmeden bir kalb krizi ile hayatlarını kaybeden zamanımızda pek çok insan göstermek mümkündür. Aynı zamanda bunlar muhakkak oturarak bir hayat da sürmüyorlardı. Bunlarda ise en mühim mesele modern hayatın pek de ciddiye alınmayan diğer bir vechesidir. Sinir muvazenesine karşı daimi surette yapılan “tecavüz”ler ruh ve bedenin dinlenmesinin ihmal edilişidir. İnsan yaradılışı itibariyle muhtelif tecavüzlerle mücadele etmek için dikkate şayan bir surette mücehhez bulunmaktadır, güçlükler ve endişelere tahammül edemeyecek kadar da çabuk bozulur değildir. Hipofiz’in böbrek üstü kapsülleriyle müştereken çalıştırılması ile kurulan bütün bir müdafaa sistemine karşı ancak hayranlık duyulabilir.

Mesela, eğer üşünüyorsa, hipofiz ve sürrenal guddelerinin tesiri altında kan tazyiki artar, damarlar iç hareketi arttırmak için daralırlar. Eğer yaralanma hadisesi vuku bulmuşsa bu aynı hormonlar kanın pıhtılaşmasını çabuklaştırırlar. Yalnız bazılarının çalışmaları öyle şartlar altındadır ki, nihayet daimi bir “sinir gerginliği” haline düşerler. Uzviyette bir sinir gerginliğinin arkasından diğer bir sinir gerginliği yüklerler; kalb ve ruhun dinlenmesi için vakit ayırmazlar. Öyle bir an gelir ki büyük ve küçük bütün zorlukların birikmesiyle dolup taşan guddeler artık isteğe cevap vermez ve lüzumlu bütün hormonları ifraz edemez hale gelirler..

Bu ise vücudun bir nevi iflasıdır.. İnsan çöker, hasta düşer. Ahvale göre böyle durumdaki şahıslardan birisi (asthme) nefes darlığı krizine tutulur, bir diğer şahıs şeker hastalığına tutulur; karaciğer veya böbrek rahatsızlığı meydana gelir. Fakat bütün bu sinir gerginliği hastalıkları arasında kalb hastalıkları en çok rastlananıdır. Kalpte meydana gelebilecek maddi manevi, herhangi bozulma bütün vücuda sirayet eder.

Bilindiği gibi kalbin normal ritmi dakikada 70 vuruştur. Bol bir yemekten sonra 85e çıkar. İnsan heyecanlandığı vakit 110’u bulur. Şiddetle müteessir olduğu zaman ise 140’a yükselir. Böylece neden bazı mesleklerin veya faaliyetlerin kalb hastalığını hazırladığı ve diğer mesleklerin ondan uzaklaştırdığı da bu surette kendiliğinden izah edilmiş oluyor.

Bir yıl içinde ölen on binlerce enfarktüs kurbanından iş adamları ve serbest meslek erbabının işçilere nazaran dört misli daha fazla olduğu görülmüştür. Bu asabi gerginliğin mevcut olduğunun bilinmesi ile tedavide ehemmiyetli değişiklik yapılması icap edebileceği kolayca anlaşılmış olacaktır. Modern hayattan doğan “sinir gerginliğine” ve hadiselerin tazyikatına karşı hekimler ve hadiselerin tazyikatına karşı hekimler; “esaslı bir şekilde yürüyüş yapınız, yüzünüz, mesleğinizin dışında bir veya iki saat başka bir işle meşgul olunuz, aklın, kalbin, ruhun rahatını temin eden yolları araştırınız, beden ve ruhu geliştirecek idmanlar yapınız” tavsiyesinde bulunmaktadırlar. Bu tavsiyeler kalb ritminin tanzim edicisidirler ve damarları geniş bir şekilde açık kalmaya alıştıran en mükemmel idman çeşitleridir.

Öyle görünüyor ki, idmanlı bir uzviyet “gerginlik”ten gelen aksaklıklara diğerlerinden daha az maruzdur. Günü gününe benzeyen, evinde durgun bir hayat süren çok insanlar beklenmedik bir “şok” karşısında silahsızdırlar. Her zaman bir damarın tıkanmasıyla kalbe gelen kanın frenlenmesi ve bir “enfarktüs” veya “emboli “ tıkanma olması şart değildir.

Birçok hallerde şu hadise müşahede olunur: Kalbe normal miktarda kan gelmekte devam eder, fakat birden bire ve çok şiddetle maruz kalınan bir (Stres) zorla gelme, sinir gerginliği kalbi kifayetsiz kılar. Aynı şekilde psikolojik, ruhi bir idman üzerinde de ne kadar durulsa yeridir. Böylece, tecrübeler gösteriyor ki, sevmediği bir işi yapmaya zorlanan bir adamda öyle kalb damar arızalan zuhur eder ki, bunlar 48 saat sürebilir. Psikolojik hallerin bir araya gelmesi de insanı kalb arızalarına hazırlamaktadır.

Tamamıyla aynı işi gören iki kişi arasında muntazam idman yapan, diğerine nispetle daha az çaba harcayarak daha az yorulacaktır. Çalışan şahıslar dinç kalacak ve günümüzün en mühim hastalıklarından birisi olan kalp hastalıklarından da korunmuş olacaklardır.