|
|
|
CAD/CAM
COMPUTER AIDED DESIGN ( BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM )
COMPUTER AIDED MANUFACTURING (BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÜRETİM)
CAD – COMPUTER AIDED DESIGN
• Bilgisayar destekli tasarımın görevi, bir ürünün tasarımını yapmak ve üretim
için gerekli olan veri tabanını oluşturmak.
• Bu tasarım işlemi bilgisayar yardımıyla gerçekleşir.
• Karmaşık üç ya da iki boyutlu şekiller bilgisayarda oluşturulur.
• Renkli bir ekranda bu oluşturulan şekiller istenen bakış açısından istenen
ölçeklerde izlenebilir.
• Ürün izlenebildiği gibi ürün üzerinde değişiklikler yapabilmek bilgisayar destekli
tasarımın parçasıdır.
• İki ya da üç boyutlu sistemler olarak piyasada bulunan mevcut CAD yazılımları,
işletmenin veri tabanında bulunan standart çizimlere dayalı fiziksel üretimi
gerçekleştirebilmektedir.
• Yani bilgisayar destekli üretim içinde düşündüğümüzde bilgisayar destekli
tasarım bir veri kaynağıdır.
• Üretilecek parçanın fiziksel boyutları, ürün işleme esasları vb ile ilgili bütün bilgiler
CAD yazılımının oluşturacağı veri tabanında saklanır ve bu veri gerekli olduğu zaman
CAM’ ın diğer yapı taşları tarafından kullanılır.
CAD-COMPUTER AIDED DESIGNIN AVANTAJLARI
• Kullanımı kolay biçimde tasarıma olanak sağlamak.
• Yeni ürünlerin en kısa sürede, etkin ve çekici üretimi sağlamak.
• Müşterilerin hızlı ve ayrıntılı taleplerine cevap verebilme zamanının kısalması.
• Daha çok tasarım alternatifleri arasından seçim yapabilmeyi sağlar.
• Gelecekteki gereksinimler için etkin ve kolay ulaşılır kayıt tutma.
CAM-COMPUTER AIDED MANUFACTURING
• Bilgisayar destekli üretim genel olarak bir hammaddeyi satışa hazır hale gelmiş
ürüne dönüştürmede bilgisayar kontrollü üretim teknikleri ve onların ön hazırlık
basamaklarının tümüdür.
• CAM’ın kökeninde bilgisayar kontrollü tezgahlar ile yapılan üretim vardır.
• CAM; CAD, bilgisayar destekli stok kontrolü ve bilgisayar kontrollü işletim
arasında köprü oluşturmaktadır.
• Bilgisayar destekli üretim, genel olarak işletmedeki süreçlerin otomasyonu
olarak tanımlanabilir.
CAM-COMPUTER AIDED MANUFACTURING AMAÇLARI
• Ürün geliştirme, üretim süreçleri ve fabrika organizasyonlarını basitleştirilmesi.
• Üretim süreçlerinin bilgisayar ve robotlar aracılığıyla otomasyonu.
• Tüm üretim ve destek süreçlerinin bilgisayarlar aracılığıyla bütünleştirilmesi.
CAM-COMPUTER AIDED MANUFACTURING YAPI TAŞLARI
• Otomasyon
• Transfer mekanizması
• Mekanizasyon
• Sayısal kontrol
• Kalite planlama
• Proses planlama
• Üretimde bilgi iletişim sistemleri
• Esnek üretim sistemleri
• Robotlarla üretim
• Otomatik depolama
CAM-COMPUTER AIDED MANUFACTURINGIN YAYGINLAŞMASINI ETKİLEYEN
FAKTÖRLER
• Yatırım maliyetleri
• Teknolojik problemler
• Kalifiye eleman ve uzman yetersizliği
• Organizasyonel problemler
CAD-CAM’IN TEKSTİLDEKİ UYGULAMA ALANLARI
Cad-cam kullanımı son yıllarda;
• Hızlı erişim sağlanması
• Ürünün adaptasyon hızının yüksek olması
• Tasarımda kolaylık sağlaması
• Simulasyon özelliği ile uygulama öncesi görüntüye ulaşabilmenin sağlanmasıyla
hata riskinin azaltılması gibi nedenlerden dolayı artmıştır. Yalnız dikkat edilmesi gereken bir husus teknolojinin sürekli gelişmesi nedeniyle
teknolojik gelişmeleri çok iyi takip etmek ve bunları sisteme adapte edebilmektir.
Tekstilde kullanım alanları; dokuma, konfeksiyon ve baskı dallarıdır. Bunlara çok kısa
örnekler verelim.
Dokuma işletmelerinde kullanım yeri jakarlı desen tasarımı ve üretimidir.Tasarım
işleminin hangi aşamalardan geçtiğine bakalım:
1. Dizayner tarafından dizaynın tasarlanması ve oluşturulması.
2. Hazırlanan dizaynın kalitesinin belirlenmesi.
3. Belirlenen kaliteye göre dizayn ölçülendirilerek scan edilmesi.
4. Scan edinen dizaynın scale hesabı yapılarak ( kumaşın oluşması için gerekli
olan atkı ve çözgü parametreleri), dizayn temizlenmeye başlanması. Scan esnasında
dizaynda meydana gelen kaymalar ekran üzerinde düzeltilmesi.
5. Düzeltilmesi tamamlanmış olan desen örgülendirilmeden önce parametrelerin
verilmiş olduğu kısım ekranda açılarak buraya kumaşla ilgili teknik parametrelerin
girilmesi.
6. Bu desen için verilecek örgülerin weave editörde hazırlanması.
7. Weave editörden örgü hazırlanırken kumaşa etki edecek parametrelerin göz
önünde bulundurulması gerekir.
8. Daha sonra jakar editöre geçilerek oluşturulmuş olan desen bu sayfaya
çağırılır. Kumaş içinde farklı örgüler mevcut olduğudan örgülerin karışmaması için
her örgüye bir renk verilir. Bu ekranda desenin daha net görünmesini sağlar.
9. Desenin kalitesi ve kenar örgüsü belirlendikten sonra desene her örgüyü
temsil eden renkler verilir.
10. Desenin en son teknik hali article sayfasına yüklenir. Sonrasında arşiv amaçlı
olarak desenin kart dosyası açılır ve bilgisayara kaydedilir.
11. En son aşama olarak diskete kaydedilen desen üretime hazır hale gelmiş
olur.
Bu programların en büyük özelliği de simülasyonunun izlenebilir olmasıdır.
Simülasyonunun gerçekleştirilebilmesi için ipliklerinin teknik özelliklerinin yarn editor
sayfasına girilmesi gerekir. Daha sonrada quality sayfasında atkı ve çözgü ipliklerinin
teknik parametreleri girilir. Bu haliyle desen simülasyona hazırdır.
Simülasyonu yapılan desenlerin varyant çalışmaları yapılabilir hale gelir.
Buradaki programın bize sağladığı fayda ise;
• Üretime geçilmeden önceki hali görüldüğü için maliyetlerin azalması,
• Zamandan tasarruf edilmesi,
• Müşteri isteklerine daha kısa zaman içerisinde cevap verebilme,
• Alternatiflerin çoğaltılıp daha doğru bir seçim yapılabilmesi,
Bütün bu aşamalar hem ar-ge çalışmalarında hem de üretim aşamasında
kullanılmaktadır.Ar-ge’nin son noktası ise oluşmuş olan mamülü sergileme
aşamasıdır.
Bizim işletmemizde bu son nokta 3D programıyla gerçekleştirilir. Bu programın
özelliği oluşan mamülü koltuk üzerinde görmektir.
Tekstildeki diğer bir uygulama alanı ise konfeksiyon işletmeleridir.Konfeksiyon
işletmelerindeki kullanım yeri; model tasarımı, bilgisayarlı kalıp hazırlama,
serilendirme, pastal hazırlama ve kesim işlemidir.
Çok kısaca konfeksiyon işletmesindeki akışlara baktıktan sonra bu işlemlerin
CAD ve elle yapılmasını kıyaslayan bir araştırmadan bahsetmek istiyorum.
• Konfeksiyon sektörünün üretimini başlangıcı olan model tasarlanır. Burda
dizayner ile müşteri iletişimini istenilen hızda gerçekleştirebilmek için bu sistemlere
ihtiyacın olduğu kaçınılmazdır.
• İki metodla ya elde kalıp hazırlanıp bilgisayar scan edilmesiyle ya da bilgisayarda
kalıp hazırlama metodu ile kalıplar hazırlanır.
• Ve bu kalıplar istenen bedenlere göre çoğaltılır.
• İstenen kumaş eninde,özelliklerinde ve asorti planında pastal resmi hazırlanır.
• Bu asorti planına göre pastalı sermek.
• Serilen pastalı kesmek.
• Ve model özelliklerine parçaları dikmek.
Şimdi bu konu ile ilgili yapılan araştırmalara bakalım:
Model olarak ; hazır giyim sektöründe yaygın olarak üretilen iç ve dış pazarlarda
sürekli olarak talep gören “ T- shirt “ seçilmiştir. Basıc T-shirtlerden başlayarak,
parça sayısı giderek artacak şekilde toplam 4 adet T-shrt modeli
çalışılmış.modellerin parça sayıları aşağıda verilmiştir:
Model 1; 5 parçadan oluşmaktadır.
Model 2; 7 parçadan oluşmaktadır.
Model 3; 9 parçadan oluşmaktadır.
Model 4; 11 parçadan oluşmaktadır.
Yöntem olarak analitik bir değerlendirmeyi içerdiğinden; araştırmanın amacına
,yönlendirilmesine, uygulama çalışmalarına ve verilerin değerlendirilmesine uygun
olması açısından ,” değerlendirme survey yöntemi “seçilmiştir. Bu yöntem
yürütülmekte olan çalışmalarda emek,ürün,süreç ve verim değişkenleri arasında
ilişkiyi saptamaya çalışarak,bir bütünlük ve uygunluk içinde,belirtilmiş bulunan
hedeflere ne derece ulaşılabildiğini göstermeye çalışır. Yapılan bir işte ürün ve
kalitenin harcanan emek, para ve zamanla doğru orantılı olarak artması
beklenmektedir.
Aşağıdaki akış basamakları izlenerek araştırmanın sonucuna ulaşılmıştır.
TABLO 1. EL İLE ÇALIŞMA YÖNTEMİNİN AKIŞ BASAMAKLARI
Akış basamakları İşlemler 1. Ana beden kalıbı hazırlığı 2. Ana beden kalıbının kontrolü
3. Kalıpların zerine gerekli payların verilmesi
4. Ana beden kalıbını serilendirme 5. Serilendirilen kalıpların kontrolü ve düzeltilmesi
6. Kesim planı hazırlığı öncesi düzenlemeler
7. Kesim planının hazırlanması, kontrolü ve düzeltilmesi
8. Kesim planın çizilmesi A. Ölçü kontrolü B. Karşılıklı dikilecek yerlerin kontrolü C. Ana beden kalıbının düzeltilmesi
A. Üretim toplama payları B. Çekme payları C. Dikiş payları
A. Ölçü kontrolü B. Karşılıklı dikilecek yerleri kontrolü C. Serilendirilen kalıpların düzeltilmesi A. İç içe serilendirilen kalıpların bedenlerine ayırma. B. Milaja alınan kalıpları kesme C. Milaja alınan kalıpları kontrol D. Milaja alınan kalıpları düzeltme E. Milaja alınan kalıpları karton tabakalara geçirme F. Kartona geçirilen kartonların kontrol G. Kartona geçirilen kalıpları düzeltme H. Kartona geçirilen kalıpları kesme A. Kumaş ve ribana kesim planını hazırlanması B. Kumaş ve ribana kesim planının kontrolü ve düzeltilmesi A. Kumaş kesim planının çizilmesi B. Ribana kesim planının çizilmesi
TABLO 2. CAD SİSTEMİ İLE ÇALIŞMA YÖNTEMİNİN AKIŞ BASAMAKLARI
Akış Basamakları İşlemler 1. Ana beden kalıbı hazırlığı
2. Ana beden kalıbının kontrolü
3. Kalıpların zerine gerekli payların verilmesi
4. Ana beden kalıbını serilendirme
5. Serilendirilen kalıpların kontrolü ve düzeltilmesi
6. Kesim planı hazırlığı öncesi düzenlemeler
7. Kesim planının hazırlanması, kontrolü ve düzeltilmesi
8. Kesim planın çizilmesi A. Ana beden kalıbının elde çıkartılması B. Ana beden kalıbının CAD sistemine girilmesi
A. Ölçü kontrolü B. Karşılıklı dikilecek yerlerin kontrolü C. Ana beden kalıbının düzeltilmesi
A. Üretim toplama payları B. Çekme payları C. Dikiş payları
A. Ölçü kontrolü B. Karşılıklı dikilecek yerleri kontrolü C. Serilendirilen kalıpların düzeltilmesi
A. Model ile ilgili dosyanın hazırlığı B. Kesim planı ile ilgili dosyanın hazırlığı
A. Kumaş ve ribana kesim planını hazırlanması B. Kumaş ve ribana kesim planının kontrolü ve düzeltilmesi
A. Kumaş kesim planının çizilmesi B. Ribana kesim planının çizilmesi
El ile uygulama araştırmacı tarafından gerçekleştirilmiş, CAD sistemi ile
uygulanan akış basamakları ise uzman bir cad sistem operatörü tarafından
gerçekleştirilmiş.
Araştırma sonucunda model-1’den model-4’e doğru yani basit modelden karmaşık
modele doğru ilerledikçe el ile çalışma yöntemi ile CAD ile çalışma yöntemi
arasındaki zamansal fark artmaktadır. Bunu gösteren grafik şekil-1’ de verilmiştir.
Model-1 için; el ve CAD yöntemi akış basamaklarına göre bulunan zamansal
veriler şekil-2 de karşılaştırılmıştır. Zamansal verilerin toplam değerlerine
bakıldığında ; CAD ile çalışma sürelerin, el ile çalışma yöntemine sahip sürelerden
daha kısa olduğu görülmektedir.
En önemli kullanım amaçlarından birisi de, kumaş kayıplarını en aza indirmek olan CAD’in bu konudaki yararlarını görebilmek için 4 modele ait olan kalıplar; bedenlere uygun çizelge 1’de yer alan, dağıtıma göre,eni 120 cm olan açık en kumaş üzerine el ile ve CAD ile yerleştirilmiştir. Hazırlanan kesim planının metrajları ise çizelge 2’de yer almaktadır.
ÇİZELGE 1. BEDENLERE GÖRE DAĞITIM Bedenler XS S M L XL Adetler 1 2 3 2 1
ÇİZELGE 2. KESİM PLANI METRAJLARI
Metraj Model El ile çalışma CAD ile çalışma EL- CAD farkı
Model 1 Model 2 Model 3 Model 4
9.85 9.49 0.36 11.60 10.19 1.41 15.42 14.36 1.06 10.90 9.75 1.15
|