Ortaklıktan çıkarmayla ilgili tebliğ yürürlüğe girdi. Artık 30 günlük ağırlıklı ortalama fiyatla alım yapılabilecek. Uzmanlar süreyi az buluyor ama hâkim hissedarın niyeti kötüyse süre fark etmiyor

Borsadan çıkmak isteyenler için start 1 Temmuz 2014’te verildi. SPK’nın çıkarmış olduğu Ortaklıktan Çıkarma ve Satma Hakları Tebliği’nin yürürlüğe girdiği 1 Temmuz’dan bu yana altı firmanın hakim hissedarı, gerek diğer hissedarların elindeki hisseyi almak gerekse halka açık şirketi  borsa kotundan çıkarmak için harekete geçti. İlerleyen günlerde bu sayının daha da ARTması şaşırtıcı olmayacak. Piyasa otoritelerinin halka arzları özendirmeye çalıştığı bir dönemde firmaların kottan çıkmak için adeta sıraya girmesi gözleri ilgili tebliğe çevirdi. Tebliğ’in öngördüğü kıstasa uyan 27 firma bulunuyor.
Başvuruda bulunanların dışındakilerin de kottan çıkmak için başvuru yapıp yapmayacağı merak konusu. Uzmanlar ise bu notada halka açılmalar kadar borsadan ayrılmanın da normal olduğu noktasında hemfikir. Asıl sorun ise borsadan çıkarken yatırımcıların mağdur olup olmadığı. Kottan çıkma potansiyeli taşıyan 27 şirketin borsadaki diğer firmaların halka açık kısmının binde 4’ünü aşmıyor. Ancak bu oran dahi yatırımcıları mağdur etmeye yetiyor.

Hisseye müdahalede süre olmaz
Hakim hissedarların oraklıktan çıkarmak için önerdikleri fiyatları yatırımcılar düşük bulurken mağdur edildiklerini dile getirmekteler. Uzmanların çözüm için getirdiği öneriler ise farklıklar içeriyor. Kimi daha öncesi gibi beş yıllık zaman dilimindeki ortalamanın alınmasını isterken, bir yıl ya da üç aylık zaman dilimindeki fiyat ortalamasını önerenler de bulunuyor. Öte yandan şirketle ilgili değerlendirme yapılmasını önerenler de var. Hatta konu Meclis’e dahi taşındı.
CHP İstanbul Milletvekili Aydın Ayaydın, hakim hissedarın alım fiyatında bir yıllık sürenin esas alınmasını önerirken 30 gün uygulamasının bazı art niyetli kişilerce küçük yatırımcıyı mağdur etme potansiyeli taşıdığını ifade etti.
SPK Başkanı Ertaş  ise bu noktada Kurul’un yetkilerini ve görevlerini hatırlatırken 30 günlük sürenin yerinde olduğunu dile getiriyor. Ertaş bu noktada kararlı bir duruş sergilerken hissedeki fiyat oluşumunu inceleyip denetleyeceklerini ve fiyat oluşumunda izah edilmeyen bir durum gördüklerinde yatırımcının mağdur olmaması için farklı bir fiyat belirleme alternatifini dahi uygulayabileceklerini söylüyor. Görünen o ki kötü niyetli hakim ortağı dizginleyecek  olan süreden çok güçlü bir denetim.

Yatırımcı korunmalı
Firmaları borsa kotundan çıkmaya yönelten çeşitli sebepler olabilir. Genel tespit ise SPK’nin sıkı kuralları ve artan yatırımcı hakları karşısında bunalan firmaların bunu fırsat olarak gördüğü. Eski SPK Başkanı Doğan Cansızlar ise şimdiye kadar tasarruf sahiplerinin korunmasına yönelik tedbirler alındığını, şirketlerin de hak ve hukukunu korumakta yarar olduğunu söylüyor. Kuşkusuz borsada yaşanmış geçmiş yatırımcı mağduriyetleri göz ardı edildiğinde eleştiri makul görünebilir. Ancak yatırımcı haklarının genişletilmesinin her şeyden önce firmayı sınırlandıran bir yanı olmadığını göz ardı etmemek gerekiyor.
Neticede firmanın büyümesi yatırımcıların da menfaatine. Öte yandan özellikle de kurumsal yönetim ilkeleri ile hakim hissedarın yetkilerinin sınırlandığı  ve daha fazla hesap verir noktaya geldiği de bir hakikat. Dengenin sağlanması adına özellikle kurumsal yönetim ilkelerinde uygulamaların yavaşlatılması halka açık firmadan ziyade hakim hissedarın eski yöntemleriyle hareket etmesine imkan sağlayacaktır.

Yatırımcının beklentisi...
Şirketler borsaya daha ziyade maliyeti olmayan nakit ihtiyacını temin için geliyor. Oysaki aynı nakdi bankadan temin etmeye kalktıklarında belli süreyle ve faiz karşılığında bu fonu elde etmek durumunda kalmaktalar. Borsa da ise sınırsız süreyle ve faizsiz bir kaynak temini söz konusu. Bu ciddi bir avantaj. Ancak bunun karşılığında yatırımcının temel beklentisi aldıkları hisselerin değerlenmesi ve şirketlerin temettü ödemesi.
Zira hisse değerlendiği ölçüde yatırımcı da kâr edecektir. Bununla birlikte yatırımcının yüksekten alıp yıllarca beklediği ve her geçen gün düşen hisseyi sonradan düşük bedelle hakim hissedara geri vermek zorunda kalması hiç de kârlı bir yatırım olmayacaktır. Bu noktada yatırımcının korunması ve yapay fiyat oluşumlarının önlenmesi önem taşımakta. İşte SPK bu görevi yerine getirebildiği oranda yatırımcıyı olduğu kadar piyasayı da korumuş olacak.
Halka açıklık oranı yüzde 5 ve altında bulunan şirketler içerisinde piyasa değeri 1 milyar TL’nin üzerinde olan sekiz firma var. 18 şirketin de piyasa değeri 130 milyon TL ile 1 milyar TL arasında değişiyor. Sadece 1 şirketin piyasa değeri ise 100 milyonun altında. Büyük, atak yapan şirketler olarak değerlendirilen firmaların birer birer kottan çıkıyor olması ister istemez borsadaki nitelikli firma sayısını da azaltacaktır. Piyasada zaten düşük olan uzun vadeli yatırım mantığı ile gerçekleştirilen işlemler, günübirlik spekülatif işlemlere kayacaktır. Artan spekülatif işlemler ise borsanın yatırım alanı olma özelliğini yok ederken sıklıkla eleştiri konusu olan kumarhane yönünü öne çıkaracaktır.

Sıcak bakıyorlar ama gelmiyorlar
Borsadan çıkmak isteyen şirketlerin sayısı artarken halka arzlar da istenen performansın gerisinde bulunuyor. Borsa İstanbul Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Turhan, yaklaşık iki yılda 500 firma ile görüştüklerini ve bunların yüzde 70’inin halka arza sıcak baktığını söylüyor. Ancak bu güne kadar görüştükleri firmalardan sadece ikisi halka açıldı. Diğer taraftan bu yılın ilk yarısında 11 şirket halka açıldı. Gelen bu firmalardan sekizi yatırımcıya kaybettirdi. Geçen yılsa 23 şirket borsaya gelirken 14’ü yatırımcısına kaybettirdi.