Çuhaçiçeği (Oenothera drummondil) günbatımından hemen sonra tozlaşır; tozlaşmadan sonra, geniş sarı taçyaprağı kırmızıya dönüşür ve nektarı kurur. Çiçeklerin tozlaşmasında yardımcı olan böcekler üzerinde incelemeler yapan iki botanikçi bu böceklerin kırmızı çiçeği değil de, halen sarı çiçekleri tercih ettiğini müşahede etmişlerdir. Bu bitkiler, böceklere açıkça, kendilerinde bal özü bulunmadığını, kendileriyle uğraşıp boşuna enerji kaybetmemelerini söylemektedirler. Çuhaçiçeklerinin, tozlaşmalarında yardımcı olan böceklerin azami enerji tasarrufu prensibinden faydalanmalarını sağlamaları çok şaşırtıcıdır.

Acaba çiçekler hangi sebepten dolayı renk değiştiriyorlardı? Önce araştırmacılar, böceklerin çiçeklere konmasından olabileceğini düşündüler. Oysa çiçeğe dokunulduğunda bunun hiçbir tesiri olmadığını müşahede ettiler. Fakat ince kılcal tüple çiçeğin nektarı alındığında, bunun renk değiştirmeye başladığı gözlendi. Başka bir tecrübe de alınan nektar hemen geri konulduğunda, bitkini kırmızılaşma sinyalini iptal ettiği ve hiçbir renk değişikliği olmadığı görülmüştür.

Çiçekle, tozlaştırıcıları arasındaki bu münasebet insan kafasında enteresan sorular meydana getirmektedir. Planlı ve programlı olarak yapılan her iş bir ilim ve kudret gerektirir. Bu öyle bir ilim olmalıdır ki, hem böceğin vücut yapısını ve işleyişini içine almalıdır. Böylece her iki canlı arasındaki müthiş ahenk ve sanki birbirleriyle konuşuyormuş gibi karşılıklı diyalog bütün kâinatı içine alan ilim ve kudretin bir tezahürü olarak karşımıza çıkmaktadır. Çiçeklerle, tozlaştırıcı böcekler arasındaki, akılları hayrette bırakan bu münasebetin düşünen insanların nazarına sunulması acaba neyi hatırlatıyor?