Kocası öleli tam dört yıl olmuştu... Sözünde durmuş ve ondan önce ölmüştü. Ya o önce ölseydi nasıl yaşardı. Yirmialtı yıllık bir evlilik yine böyle bir sonbahar ikindisinde aniden çekip gitmesiyle son bulmuştu. Yaşlı kalbi durduğu anki ifade hala hatırından silinmemişti. İrileşmiş gözbebekleri sanki ona birşeyler anlatmak istiyordu. Zaten son zamanlarında iyice garipleşmişti ; odasından hiç çıkmıyor, yüzündeki o efsunlu ve muzip gülümsemeyle saatlerce birşeyler çiziyor, mukavva ve tutkal kokusu arasında çalışıyordu. Oysa, o günden, yorgun kalbinin durup, onu bahçedeki yüce ceviz ağacının altına emanet ettiği günden bu yana o odaya hiç ama hiç girmemiş, girememişti. Bazen onun hala orada çalıştığını hisseder de cesaret edip giremezdi. O’nu görememekten çok görme ihtimalinin korkusuydu bu.

Deniz kokan serin kuzey rüzgarının savurduğu yaprakların hışırtısı onu daldığı düşüncelerden uyandırdı. Ne kadar zamandır orada oturduğunu düşünerek ufka meyleden güneşe bakan sandalyesinden yavaşça kalkarak kapıya doğru yollandı; epeyce üşümüştü. Romatizmalı bacakları onu ayakta zor tutuyordu. İşte yine onun odasının önünden geçiyordu. Nedenini ve kaynağını bilmediği ama soğuk ve çekici bir fikir geçti beyninden; duraksamadan kapının kolunu çevirdiğinde sadece yaptığı şeyin korku ve şaşkınlığını hissediyordu. Gıcırtıyla açılan kapı, örümcek ağlarını yırtarak yaşlı bayanı buyur etti. Toz ve kirden saydamlığını yitirmiş camlardan içeriye akşamüstünün kızıllığı süzülüyordu.

Karanlık, toz ve örümcek ağlarıyla kaplanmış odaya ürkütücü bir hava vermişti. Yaşlı kadın loş odayı yavaş yavaş süzdü: sandalyeler, köşeleri yıpranmış ve üzeri tamamen tozla kaplanmış masa, karanlığa gizlenmiş büyük camlı dolap, sanki hepsi üzgün ağlamaya hazır bir kırgınlıkla nefeslerini tutuyorlardı. Gıcırdayan ahşap zeminde yavaş ve kararsız adımlarla masaya doğru yollandı. Yılları gösteren kalın ve koyu toz tabakası kocasının son zamanlarda biricik eğlencesi olan kağıtları ve donmuş tutkal parçacıklarını kapatmıştı. Buruk ve daha çok kırgın bir ifadeyle odayı süzdü ; karanlıklar içine gizlenen eşyalar ona görünmek istemezcesine koyu gölgelerden yaşlı kadını gözlüyorlardı ve onlar da tedirgindi. Katarakttan parlaklığını yitirmiş mavi gözleri, masanın üzerinde duran güzel ve de ağır işçiliğiyle alımlı bir kum saatine takıldı. İçerisinde dökülmeden çok az kum kalmış ve odadaki diğer eşyalara göre daha parlak ve yeni duran bu saatin kendisinde hiç anısı yoktu. Bu saati hatırlayamamıştı; yaşlı zihninin artık eskisi gibi çalışmadığını düşündü, belki de o da romatizma olmuştu. Mavi gözleri yavaş fakat keskin hareketlerle masanın üzerini süzüyordu ki tozdan ne olduğunu sonra anlayabildiği mukavva parçalarını fark etti. Bu o yap-bozlardan biriydi. Ona üç beş tanesini göstermiş, beğenip beğenmediğini sormuştu; hayret ne üzerlerindeki resimleri ne de nerede olduklarını hatırlıyordu şimdi.

Ağır vücudunu yavaş ve çekingen figürlerle tozlu antika sandalyeye koydu, sağındaki pencereden güneş belirsiz bir kızıllıkla odaya girmeye çalışıyordu. Güçsüz nefesiyle tozunun temizledi yap-boz parçalarının. Yıllara rağmen renklerini korumuşlarsa da ilk bakışta resmi çıkarmak zordu. Duraksamadan ilk parçayı köşeye yerleştirdi; ikinci parçayı ararken aklına çocukluğu geldi, buna benzer bir bulmacayı hediye etmişti ilk çocukluk aşkı utangaç bir edayla. Çocukluk yılları tek renk bir resim gibiydi, sıradan bir ailenin sıradan lakin güzel kızı...Üçüncü parçayı bulduğunda derin çizgilerle kaplı yüzüne bir tebessüm yerleşti ve aklına lisenin ilk günü sabah ayna karşısında telaşla süslenen, heyecanlı, bir o kadar da mutlu genç ve güzel bir kız geldi; ne kadar da değiştirmişti zaman onu. Elleri onaltıncı parçayı ararken aklı geçmişiyle, hem de şimdiye dek hiç hatırlamadığı küçük ayrıntılarıyla meşguldü. Onsekizinci parça ona öğretmen okulunda derslerine giren yeni öğretmeni daha doğrusu son sınıf öğrencisini anımsattı; ders boyunca gözlerini ondan ayıramamıştı ve hiç düşünememişti bir sonraki gün onun gelip tanışmak isteyeceğini. Derin bir nefes verdi üzüntüyle, okulu bitirişini, ayrılmalarını hatırladı ve son kez öpüşünü kilisenin önünde.

Yirminci parçayla birlikte resim de epey belirginleşmişti fakat onun resme aldırdığı yoktu, sanki elleri otomatik olarak buluyordu uygun parçayı, beyni geçmişiyle meşgulken. Sonra bir sabah geri dönüşünü hatırladı ansızın, zaten yıllar boyu hep habersiz gelmişti, ve evlenme teklif edişini... Bulmaca yarıya geldiğinde aklına oğlunun doğumu geldi ve masmavi gözlerini ilk gördüğü anın tarifsiz mutluluğu. Elindeki parçayı yaşlı parmakları tek tek denerken kızının kansere mağlup olup genç yaşta gidişi aklına geldi, ama ilk kez üzülmüyordu, aksine bu ona garip bir neşe vermişti. Ve en zoru kocasının ölümü, bunu ilk zamanlar hep bir ihanet gibi düşünüyordu, ya da bir çeşit intikam, ama artık bunları kabulleniyordu ve bunları tanrının bir çeşit sınavı diye düşünüyordu belki de ölüme yakın olduğunu bildiğinden.

Herbir parça ve bir anı, altmışsekiz parça, altmışsekiz yıl... Elinde kalan son parçayı köşeye yerleştirirken, uyandı daldığı anılar aleminden ve ne kadar zamandır bununla uğraştığını merak etti, kum saatinde hala birazcık kum vardı akmayan. Resme baktığında önce anlayamadı, lakin sonra aniden büyüyen gözbebeklerine büyük bir korku ve şaşkınlığın gölgesi düştü. Çözülen yap-boz’a bir daha baktı. Resimde tüm ayrıntılarıyla bu oda vardı ve masa başında kendisi. Kendi resmine daha yakından bakmak için eğildiğinde resimdeki bir ayrıntı daha gözüne çarptı. Resimde camda insan siluetini andıran siyah bir gölge vardı. Yap-boz içinde bulunduğu anın fotoğrafıydı sanki, tüm ayrıntılarına kadar bu oda ve bu an, fakat ya camdaki gölge ?..

Yavaşça güneşin son ölgün ışıklarını odaya güçlükle alan sağındaki pencereye döndü. Aynı büyük ve heybetli gölge oradaydı gerçektende. Ani bir parıltının geçtiği gözbebeklerinden haftalardır aklına sıklıkla düşen fakat düşünmemeye çalıştığı o soğuk kelime geçti ; evet bu gerçekten de o idi ve ona hiç beklemediği bir şekilde gelmişti. Artık bulmacayı tamamen çözmüştü ; tanrının bazen eşimiz, bazen çocuklarımız, bazen de hiç tanımadığımız, sevmediğimiz insanlar eliyle bize hazırladığı , değişik mekanlarda çözmemiz için önümüze koyduğu, parçaları, renkleri, süresi farklı, Adem’le birlikte yaratılan, sonu belli en meşhur bulmaca...

Güneş son zayıf ışınlarını da toplarken, çıplaklaşmış iri ceviz ağacından kopan sarı bir yaprak hafifçe süzülerek mezarın üzerine kondu. Aynı anda tamamen kararan odadaki masanın üzerinde duran kum-saatinde kalan birkaç kum tanesi de aşağıya süzüldü, diğerlerinin olduğu yere...

teşekkürler.