İnsan omurgası, kafa tasının altından kuyruk sokumunun bitimine kadar, toplam 33 adet omurdan ve aralarında disk denilen kıkırdaklardan oluşur. Yandan bakıldığında boyun, sırt ve bel bölgesi hepsi bir arada ;omurgada S harfine benzeyen bir şekil meydana getirir.
Müstakil bakıldığında ise;
boyun bölgesinde öne bakan "C " harfi ,
sırt bölgesinde arkaya bakan " C" harfi ,
bel bölgesinde ise ; boyunda olduğu gibi yine öne bakan "C " harfi şeklinde tatlı bir yuvarlanma görülür..
bu durum ; normal anatomik yapıdaki her insanda görülen bir durumdur.

tıpta boyun bölgesine cervikal , bel bölgesine lomber bölge denir.
dolayısıyla normalde boyunda olan öne doğru yuvarlanmaya cervikal lordoz , bel bölgesindeki öne doğru yuvarlanmaya ise lomber lordoz adı verilir.
Boyun, 7 adet omurdan ve aralarındaki disklerden oluşmaktadır. dediğim gibi ,bu yapılar yandan açıklığı öne bakan bir eğilim gösterir.

ancak ; kireçlenme , boyun fıtığı , travmalar , sinir damarlarında sıkışma , yanlış yastık kullanım gibi bazı durumlarda , boyun kaslarının kasılması neticesinde boyundaki bu konveks tipteki yapı bozularak, düz bir hale gelir. yandan bakıldığında boyun omurları bir cetvel gibi dümdüz görünür, bu görüntüye "cervikal lordoz düzleşmesi " veya " boyun düzleşmesi " denir.

boyun düzleşmesi ( cervikal lordoz düzleşmesi ) tek başına bir hastalık değildir. boyunda meydana gelen bazı hastalıklar sonucu ortaya çıkan klinik ve radyolojik bir belirtidir.

Öncelikle bahsetmiş olduğunuz "baş dönmesi " konusuna değinelim.

baş dönmesi boyun kireçlenmelerinde ve boyun fıtıklarında da görülen bir durumdur.. ayrıca bazı nörolojik hastalıklarda , kafa içi lezyonlarda ve kansızlıkta da görülebilir.

baş dönmesi ile birlikte baş ağrısı , kulaklarda çınlama , uğultu , mide bulantısı , uyku bozuklukları birlikte ya da tek başına kol ağrısı da olabilir. Hatta, arkada kürek kemiği alt hizasına, önde göğüse vuran ağrılar oluşabileceğinden, hastalar kalp hastası olduklarını zannedebilirler. Doktorlar da kalp yönünden ileri tetkiklere baş vurabilirler.

bazan mevcut kireçlerin omurlar arasından çıkan sinir damarlarına basınç yapması neticesinde sağ veya sol kol ve bazen her iki kolda ağrı uyandırabilir.

korkulacak bir durum değildir. Birçok hastalıklar gibi erken teşhis konulması önemlidir. Uygun bir tedavi programıyla hastalık kontrol altına alınabilir.

baş dönmesi ile birlikte olan boyun düzleşmesi genel olarak ; boynunu sabit pozisyonda tutmak suretiyle uzun süre çalışan kişilerde sıklıkla ortaya çıkan bir durumdur.
örneğin ; öğretmenler , çok kitap okuyan öğrenciler, banka memurları , operatörler , daktilo ve bilgisayar kullanıcıları , masa başında uzun süre bilgisayar başında çalışan devlet memurları , çok fazla örgü-biçki-dikiş-nakış işi yapan ev hanımları , halı ve kilim dokuyucuları , uzun süre tv seyreden ya da kahvehanelerde kağıt vs.oynayan kişilerde boyun kireçlenmesi sıklıkla görülür.

Tedavide; hastanın eğitimi, ilaç tedavisi, istirahat, fizik tedavi ve egzersiz yer almaktadır.Hastaların şikayetleri fizik tedavi ile tamamen geçse bile, günlük yaşantısı düzenlenmeli ve ağrıyı azaltan ve artıran durumlar kendisine hatırlatılmalıdır:

1. Ağırlık kaldırmaması,
2. Ağır işler yapmaması,
3. Ters hareketlerden kaçınması
4. Ortopedik boyun yastığı kullanması
5. Orta sertlikte bir yatakta yatması,
6. Uzun süre aynı pozisyonda kalmaması,
7. Mesleğine göre nasıl hareket etmesi gerektiği,
8. Ağrıları tamamen geçse bile egzersizlerini hergün düzenli olarak yapması gerektiği vurgulanır.

Günlük yaşantımızda yaptığımız bazı hareketler boynumuzu zorlar.
Fizik tedavi, boyun ağrısı ve baş dönmesi tedavisinde uygulanan en etkili ve kesinlikle zarar vermeyen bir yöntemdir.
Sıcak, soğuk ve elektrik akımlarının iyileştirici etkilerinden yararlanarak çeşitli aletlerle vücudun çeşitli bölgeleri tedavi edilir. Bu amaçla, yüzeyel ısıtıcılar, derin ısıtıcılar, elektrik akımları, traksiyon (çekme), masaj uygulanabilir.

Fizik tedavi birkaç husus dışında rahatlıkla uygulanabilen bir tedavidir. Kalbinde pil takılı hastalara ve ihtiyaten hamilelere uygulanmaz. Büyüme çağında olan çocukların büyüme kıkırdakları üzerine, ileri derecede hipertansiyon ve kalp yetmezliği olan, infeksiyon, varis, benzeri hastalığı olan ve vücudunda metal taşıyan hastalara dikkatli bir şekilde uygulanır.

Fizik tedavi kürü genelde 21 seanstır. Çoğunlukla günde bir seans uygulanır. Ancak, günde iki seansla daha hızlı sonuç almak da mümkündür. Hastadan alınan cevaba göre seans sayısı artırılabilir. Eğitimli kişiler tarafından uygulandığında fizik tedavinin herhangi bir yan etkisi yoktur.

Fizik tedavi sonrasında soğuktan korunmak gerekebilir, çünkü soğuk kaslarda gerginliğe ve dolayısı ile ağrıya yol açar. Sadece fizik tedaviden sonra değil, her zaman soğuktan ve hava cereyanında kalmaktan sakınmak gerekir. Fizik tedaviden sonra 15-20 dk. dinlenmek ve aniden soğuk havayla temas etmemekte ve özellikle eklemleri ve kasları, en azından bir kaşkol ya da boğazlı kazakla korumakta fayda vardır.

Bazen hastalar, uzman doktorlar yerine, çareyi kırık ve çıkıkçılarda ararlar ve boyun çektirme, alabalık uygulama gibi yöntemlerle dertlerine çare bulmaya çalışırlar ve ilerde bunun çok zararlarını görürüler.

Fizik tedavi kliniklerinde kullanılan traksiyon (çekme) cihazı ile tamamen bilimsel olarak, hastanın kilosuna göre ve durumuna göre, uzman doktorun kontrolü altında boyun veya bel çektirilebilir. Halk arasında sıklıkla rastladığımız çektirme olayı maalesef bu konuda hiçbir tıbbi bilgisi olmayan ve kontrolsüz olarak çekme yapan kişiler tarafından uygulandığında, tamamen tesadüflere dayalı olarak iyileşme görülebilir. Ancak çoğunlukla bağ dokusunda, kas ve sinir liflerinde kopmalara bağlı felçle de sonuçlanabilecek ciddi durumlar meydana gelebilir.

Masaj tedavisi de hastalar tarafından çok tercih edilen bir yöntemdir. Bilimsel bir fizik tedavi yöntemi olarak kabul edilen masaj da uygun bir şekilde ve bilen kişiler tarafından yapıldığında yardımcı bir tedavi yöntemi olarak kullanılır. Rahatlatıcı, kas sertliklerini giderici, ağrı azaltıcı etkisi vardır. Ancak, tek başına tedavide yeterli olmaz. Yüzeyel ısıtıcılar, derin ısıtıcılar, elektrik akımları uygulamasından sonra kombine bir tedavide yararlanılabilir.

Hastaların yaptığı başka bir tercih de kaplıca tedavisi olabilmektedir. Kaplıcayı özellikle fizik tedaviden sonra öneriyorum. Yüzeyel ısıtıcı etkisi vardır, dolayısıyla derin dokuları etkileyemez. Sadece kaplıca tedavisi fıtıkta yeterli bir tedavi sağlayamaz. Muhakkak kaplıca tedavisi tercih edilecekse doktor kontrolünde olan ve fizik tedavi imkanları olan yerler seçilmelidir. Yirmi (20) seanslık bir fizik tedavi kürü sonrası uygulanacak kaplıca tedavisi hem etkinliği artırır hem de iyilik süresini uzatır.

Boyun ağrısı tedavisinde yine yaygınca olarak uygulanan bir tedavi yöntemi akupunkturdur. Akupunktur de artık bir fizik tedavi yöntemi olarak kabul edilmektedir. Daha çok ağrı üzerine etkilidir. Ağrının çok şiddetli olduğu durumlarda uygulanabilir. Diğer fizik tedavi yöntemleri ile birlikte uygulandığında çok iyi sonuçlar alınmaktadır.

Dr Ümit Hazar