 |
|
|
Tarihçe
Robert
Koleji bir eğitmen, mucit, teknisyen, mimar ve kurucu olan Dr. Cyrus Hamlin ile tanınmış
hayırsever ve zengin bir tüccar olan New York'lu Mr. Christopher Rheinlander Robert
tarafından İstanbul, Türkiye'de kurulmuştur.
Çok yönlü ve yetenekli bir dahi olan
Dr. Cyrus Hamlin, 1839 yılında Türkiye'ye gelmiş ve 1860 yılına kadar erkek öğrencilere
seminerler vermiştir. 1856 yılında Kırım Savaşı sırasında Mr. Robert ile tanışmıştır. Mr.
Robert'in vapuru İstanbul Limanı'na yanaşırken, görüntüsü insanı cezbeden bir
kayık dolusu ekmeği fark etmiştir. Merakı artmış, ve bu ekmeklerin Cyrus Hamlin tarafından
Üsküdar civarındaki Selimiye Kışla'sında bulunan yaralı askerlere gönderildiğini
öğrenmiş, bu garip tesadüf onların tanışmalarına neden olmuştur. Huguenot neslinden gelen bu
iki adamın daha sonraki görüşmeleri, Birleşik Devletler sınırları dışındaki en eski Amerikan
Koleji'nin kurulmasına vesile olmuştur.
Mr. Robert finansal yükü üstlenirken,
Dr. Hamlin ise Birleşik Devletler'den kaynak sağlayarak Kolej'in kurulumu
sorumluluğunu eline almıştır. Bir müfredat programı oluşturulmuş ve Dr. Hamlin öğretim lisanının
İngilizce olması konusunda ısrar etmiştir. Yeni kurulan Yönetim Kurulu'nun aldığı kararlar
doğrultusunda, Kolej'in kapıları ırk, milliyet, din gözetilmeksizin önyargısızca ve ayrım
yapılmadan tüm öğrencilere açık olacaktı. Bunun yanında, Mr. Robert'in isteği
doğrultusunda Kolej hiçbir koşulda herhangi bir politik eğilim göstermeyecek ve de hiçbir politik
düşünceye dahil olmayacaktı.
Çeşitli alternatifler düşünüldükten sonra, Mr. Hamlin,
Kolej'in yeri konusunda düşündüğü en uygun yeri belirledi. Bu yer Ahmet Vefik
Paşa'ya ait taşocağı olan bir arsaydı. Aynı taşocağı, İstanbul fethedilmeden hemen
önce, 1453 yılında, Boğaz'ın Avrupa Yakasında olan heybetli Rumelihisarı'nın
yapımında Fatih Sultan Mehmet tarafından da kullanılmıştı. Bu ocaktan çıkan mavi kireçtaşı
Birinci Dünya Savaşı'na kadar inşa edilen bütün Kolej binalarında kullanılmıştır.
Önceleri Ahmet Vefik Paşa arazisini satmak istememiş, fakat daha sonra sultanın elçisi
olarak III. Napoleon'un Paris'teki sarayına çağrılınca, anlaşmaya mecbur kalmış
ve de 1861 yılında arsasını satmıştır. Ödeme, dönemin Eğitim Bakanlığı'nın verdiği yapım
izniyle birlikte en kısa zamanda yapılmalıydı; Padişah'ın fermanı olmadan inşaata
başlanamayacağı konusunda da Mr. Hamlin bilgilendirilmişti.
Padişah'tan
böyle bir iznin alınmasının uzun süreceğinin farkında olan Mr. Hamlin, Yönetim
Kurulun'dan bugünkü boş-seminer binasını kiralamıştı. Böylece Robert Kolej,
yardımsever Christopher Rheinlander Robert'ten ismini almış, mezunlarına B.A. derecesi
verme yetkisi ise bir kararname ile onaylanmıştır. Eylül 1863'te, ilk Başkan Dr. Cyrus
Hamlin'le kapılarını öğrencilere açmıştır.
Sonuçta, 4 Haziran 1869'da
Padişah izin hükmünü vermiş, ilk binanın köşetaşı yerleştirilmiş ve ismi Hamlin Hall olarak
atanmıştır. Dr. Hamlin bizzat inşaatın her detayıyla ilgilenmiştir. Rumelihisarı'nın yapımında
kullanılan harcı incelemiş, binayı da ortasında açık bir avlu bulunan eski Türk kervansaray
veya hanları gibi dizayn etmiştir. Hamlin Hall 1871 yılında tamamlanmıştır. Tek katlı, geniş bir
bina da 1873 yılında Hamlin Hall'ın arka kısmına ilave edilmiş fakat otuz yıl sonra bu bina
Washburn Hall yapılırken yıkılmıştır.
Dr. Hamlin, Kolej için bağış ve yardımları
artırmaya çalışsa da asla başarılı olamamıştır. 1869'da, 1865-1868 yılları arasında Robert
Kolej'de öğretmenlik yapan Dr. Hamlin'in damadı, Dr. George Washburn, Kurul
tarafından yönetimi ele almak için İstanbul'a geri gönderildi. Bu Mr. Hamlin'i
tedirgin etti çünkü damadıyla olan ilişkileri gittikçe gerginleşiyordu. Dr. Hamlin, Dr.
Washburn'ün genişleme ve politikaya dahil olma fikrini onaylamadı. Bununla birlikte, bir
kız koleji kurma düşüncesi de Mr. Robert tarafından onaylanmadı. Dr. Hamlin ve Dr. Washburn
arasındaki çatışma zamanla öyle büyük bir boyuta geldi ki, 26 Eylül 1873'te, Dr. Hamlin
bir daha Türkiye'ye geri gelmemek üzere Birleşik Devletler'e kesin dönüş yaptı.
Dr. Washburn henüz Kurul tarafından Mayıs 1872'de müdür yapılmıştı. Dr. Hamlin Mart
1877'de istifasını verdikten sonra, Dr. Washburn 1877'den 1903'teki
emekliliğine kadar, Kolej'in ikinci Başkanı olmuştur. Birleşik Devletler'deki
çalışmalarına devam eden Dr. Hamlin ise 8 Ağustos 1900'de, seksen dokuz yaşında
vefat etmiştir.
Mr. Robert 1878 yılında vefat ettiğinde, Robert Kolej kendi kendini
finanse etme durumunda kaldı. Mr. Robert Lookout Mountain'daki arazisinin tümünü,
kendine ait bütün diğer arsaların beşte birini Robert Kolej'e miras olarak bıraktı ve bu
arsaların satışından elde edilen parayla okula yeniden finansal kaynak sağlanmış oldu.
Kolej arazisi üzerinde ikinci bina 1881 yılında Profesör Alexander Van Milligen
tarafından inşa edilen konuttur. Bizans tarihi konusunda uzman olan ve 1878 yılından, öldüğü
1915 yılına kadar öğretmenlik yapan Profesör Alexander Van Milligen, bu evi ölümünden sonra
Robert Kolej'in hizmetine gireceği bilinciyle inşa ettirmiştir. Buna rağmen, Bay ve Bayan
George G. Huntigton'ın bu evde uzun zaman boyunca yaşamasından dolayı ev
Huntington House olarak isimlendirilmiştir. 1986 yılında ev yenilenmiş ve de Heritage (Tarihi)
Müzesi'ne çevrilmiştir. Evin son sakini olan Eveline A. Scott tarafından miras bırakılan
mobilyalar, kitaplar ve de dokümanlar, bu müzenin çekirdeğini oluşturmaktadır.
1895 yılından, 1919 yılına kadar Yönetim Kurulu Başkanlığı yapan John Steward Kennedy,
Kolej'e cömert yardımlarda bulunmuştur. Onun bağışlarıyla, 1891'de Kolej'in
başkanı için bir ev inşa edilmiştir. Muhteşem Boğaz manzarası olan bu geniş ev, Kennedy
Lodge, 1891 yılından itibaren Washburn'lerle başlayarak 1971 yılında Dr. John
Scott'ın ayrılmasına kadar Kolej Başkanlarının ikametgahı olmuştur. Bugün, zemin katı
öğretim kadrosu için bir yemek salonu, üst katları misafirhane ve de bodrum katı restorant
olarak kullanılmaktadır. Her türlü sosyal etkinlik de burada yapılmaktadır.
Mr.
Kennedy aynı zamanda altı profesörün evi ve de Kolej arazisinin çevresinin duvarla çevrilmesi
için bağışta bulunmuş, Robert Kolej'e miras olarak bıraktığı 1.500.000$ ise Mühendislik
Fakültesi'nin doğu kanadı ile (1912), 1913 yılında inşası tamamlanan yurt-derslik binası
olan Anderson Hall'ın, yapımlarında kullanılmıştır.
Dr. Cyrus Hamlin'in oğlu
olan Alfred Dwight Foster Hamlin tarafından dizayn edilen ikinci akademik bina 1892 yılında
tamamlanmıştır. İlk başta Science Hall olarak adlandırılan binanın ismi, Kolej'e 1872
yılından 1901 yılına kadar doğa tarihi profesörü olarak hizmet eden Albert Long'un
ölümünden sonra Albert Long Hall olarak değiştirilmiştir. Bu bina Bayan Van Milligen'in
kardeşi olan Bayan Davies tarafından döşenmiştir. Bodrum katta Kimya Bölümü, birinci katta
Kütüphane ve Fizik Bölümü ve de üst kat Oditoryum olarak kullanılmıştır. Ayrıca, Mr. Cleveland
H. Dodge tarafından bağışlanan ve dünyanın en ünlü beş orgundan biri olan org ise bu katta
bulunmaktadır.
Hamlin Hall tamamlanır tamamlanmaz, Hazırlık Bölümü'nün
ayrı bir binada yer alması gerektiği anlaşılmıştır. 1898 yazında, Mr. Washburn Birleşik
Devletler'e gittiğinde, yeni binanın finansmanını sağlamak konusundaki ilgisini çekmek
için New York'lu zengin bir bankacının kızı olan Olivia Eggleston Phelps Stokes'ı
ziyaret etmek istemiştir. Ne yazık ki Bayan Stokes Avrupadaydı, ama İstanbul'da Mr.
Washburn'ü, Bayan Stokes'ın yeni binanın inşaası için yardıma hazır olduğunu
yazan bir mektup bekliyordu. Bu bina 1871 yılında Ahmet Vefik Paşa'dan satın alınan
arazinin üzerine inşa edildi ve 1902 yılında ise yerleşilmeye hazırdı. Bayan Stokes'un özel
isteği üzerine bina Theodorus Hall (veya Allah'ın armağanı) olarak isimlendirildi. Bugün
ise Kız Yurdu olarak kullanılmaktadır.
Aynı zamanda Dodge Jimnastik Salonu da
Kampüs'teki taşocağından çıkarılan mavi kireçtaşından inşa edildi. Bu binanın yapımı,
1909'dan 1926'ya kadar Yönetim Kurulu Başkanı olan Cleveland H. Dodge ve
babası William H. Dodge tarafından finanse edilmiştir. Uzun yıllar boyunca Avrupa'daki
en modern ilk jimnastik salonu olma özelliğini korudu ve de Türkiye'deki tek kapalı koşu
pistini barındırdı. 1908 yılında, Türkiye'deki ilk basketbol maçı burada oynanmıştır.
1929 yılında, Bayan Olivia Phelps Stokes aynı zamanda Hazırlık Bölümü öğrencileri için
Theodorus Hall'un arkasına inşa edilen jimnastik salonunun da finansmanını sağlamıştır.
Bu bina daha sonra erkek yurduna çevrilmiştir.
Bugün İktisadi ve İdari Bilimler
Fakültesi olarak kullanılan Washburn Hall, Mr. William E. Dodge'ın dul eşi Mrs. William
E. Dodge tarafından finanse edilmiştir. Bu ofis-sınıf binası 1906 yılında tamamlanmış ve de ismini
1903 yılında Başkanlıktan istifa etmiş olan Başkan George Washburn'den almıştır. Diğer
bütün binalar gibi Washburn Hall da Birinci Dünya Savaşı'ndan önce inşa edilmiş ve de
inşasında kampüste bulunan mavi kireçtaşı kullanılmıştır. Üst katlar, yani beşinci kat ve de
dördüncü katın yarısı, bir zamanlar büyük değer taşıyan Doğal Tarih Müzesi'ne (Natural
History Museum) ev sahipliği yapmıştır.
Dr. Caleb Frank Gates'in başkanlığı
süresinde (1903-1932), ilk tenis kortları yapılmış, Hamlin Hall yenilenmiş, yeni bir ışıklandırma ve
ısıtma binası kurulmuş, Ahmet Vefik Paşa'dan yeni arazi satın alınarak üzerine tepeye
doğru dolanarak çıkan yol 1913 yılında inşa edilmiş ve deniz kenarındaki yeni giriş, okulun ana
giriş kapısı olmuştur.
Anderson Hall veya bugünkü adıyla Fen-Edebiyat Binası da
1913 yılında tamamlanmıştır. Bu yatakhane-sınıf binası, John S. Kennedy tarafından
Kolej'e miras olarak bırakılan sermayeyle inşa edilmiş ve de Profesör Charles
Anderson'dan sonra onun Kolej'e yaptığı uzun hizmete (1869-1918) istinaden
isimlendirilmiştir. Bugün ise derslik-ofis binası olarak kullanılmaktadır.
1903 yılında Gates
başkan olunca, Robert Kolej daha fazla genişleme ve de modernleşmeye hazırdı. Gates
Türkiye'nin artık kendi mühendislerini yetiştirmesi ve eğitmesi gerektiğini anlamıştı ve
John S. Kennedy'den kalan parayla, bir mühendislik okulunun yapımına başlamak
istiyordu. 1909 yılında Birleşik Devletler'e giderek, teklif ettiği projenin uygulanması için
Kurul'dan onay almayı başardı. Robert Kolej'deki yeni Mühendislik
Okulu'na gelip, kurulumuna nezaret etmesi için de ilk önce Makine Mühendisliği
Profesörü olan John R. Allen ile anlaştı. Daha sonradan ismi Gates Hall olan, Mühendislik
Bina'sının yapımına 1910 yılında başlandı, ama 1912 yılında sadece batı kanadı bitirildi.
İlkbaşta U-şeklinde dizayn edilen binanın ilk planından daha sonra vazgeçildi. Balkan
Savaşları, I.Dünya Savaşı ve de yeni Türkiye Cumhuriye'tinin kurulması dolayısıyla,
bugünkü mevcut binanın yapımı ancak 1931 yılında tamamlanabildi.
Dört kat
yüksekliğindeki bina tepenin eğimini takip edecek şekilde planlanmıştır, bu yüzden her katın
kendine ait ayrı bir girişi bulunmaktadır.
1912 sonbaharında, Mr. Allen'in Birleşik
Devletler'e dönme zamanı geldiğinde, Mr. Gates'in yeni Mühendislik
Okulu'na dair tüm işleri tamamlaması için doğru insanı bulması gerekiyordu. Bu kişi Lynn
Scipio idi, 1912 yılında, 3 yıllık sözleşmeyle işe başladı ama bu süreç 1942 yılına kadar uzadı.
Henrietta Washburn Hall veya bugünkü adıyla Social Hall, Mr. Cleveland H.
Dodge tarafından finanse edilmiştir. 1914 yılında tamamlanmış ve ismini Cyrus Hamlin'in
kızıyla George Washburn'ün eşi olan Henrietta Loraine Washburn'den almıştır. Şu
anda öğrenciler tarafından bir eğlence ve dinlenme merkezi olarak kulllanılan Social Hall,
salonlar, klüp odaları, bir tiyatro ve bir kantini içermektedir.
John Sloane Reviri ise
1913-1914 yılları arasında inşa edilmiştir. Kolej'in eski bir kurul üyesi olan William
Sloane'nin armağanıdır ve de gene eski bir kurul üyesi olan babasının hatırasına
adanmıştır. John Sloane Reviri, birinci katında yataklı hasta ağırlama imkanı, zemin katta ise bir
klinik ve personel için iki kat bulunduran 18 yataklı bir hastaneydi. Bugün ise erkek yurdu
olarak kullanılmaktadır.
Van Milligen Kütüphanesi 1932 yılında tamamlanmıştır, aynı
zamanda da idari personele barınma imkanı sağlamıştır. Türkiyedeki ilk modern kütüphane
olduğu söylenir. Alexander Van Milligen 1915 yılında vefat ettiğinde; evini, kütüphanesini ve de
bin poundunu, okula bırakmıştır. Bu parayla, Van Milligen Fonu başlatılmış, sonuçta yeni
binanın finansı sağlanmıştır. 'Quarry' olarak bilinen alan, yeni binanın yerleşim yeri
olarak seçildi ve Profesör Sciopio da planlarını çizdi.
Dünyanın bu bölümündeki en
güzel Yakın Doğu Koleksiyonu'nu barındırdı. Bugün ise, Boğaziçi Üniversitesi Rektör ve
Yardımcı Rektörlerinin ofislerini çevreleyerek yönetim binası olarak kullanılmaktadır. Perkins
Hall, bugünkü ismiyle yeni Mühendislik Binası, Profesör Aptullah Kuran tarafından dizayn
edilmiştir. Eski bir kurul üyesi olan George W. Perkins'in hatırasına adanan bu bina,
Mayıs 1963'te,
Kolej'in yüzüncü yıl kutlamaları sırasında törenle
hizmete açılmıştır.
1932 yılında Mr. Gates emekli olunca, ciddi finansal kesintiler
düşünülmeye başlandı. Robert Kolej ve Amerikan Kız Koleji'nin ikisi birden savaş öncesi
Türkiye ekonomisinden ve Birleşik Devletler'deki ekonomik krizden oldukça etkilendi.
1932 yılında, Amerikan Kız Koleji ile birleşmenin ilk adımı olarak Dr. Paul Monroe iki okulun da
başkanlığına atandı. Bununla birlikte, belirli akademik mevkiler ve öğretim görevlileri
paylaşılarak, ödenen maaşların sayısında kısıntıya gidildi. Bu sebeple, akademik kadronun
minimuma indirilmesi ve maaşlarda kesintiye gidilmesi, akademik kayba neden oldu.
Başkan Wright'ın zamanında (1935-1943), Dr. Monroe'nın çabaları sayesinde
finansal durum geliştirildi ve de müfredat programı revize edildi. Fakat, Türkiye tarafsızlığını
korumasına rağmen, İkinci Dünya Savaşı sona erene kadar birçok problem çözülemedi hatta
daha fazla zorluklar yarattı.
1944 yılında, Dr. Black Başkanlığa atandı. Dr.
Black'ın yüzleştiği en ana problemler gene finansaldı, Kolej'i iflastan kurtarabilmek
için katı ekonomik tedbirler alınması gerekliydi. 1950li yıllarda Kolej'in prestiji arttı ve
halkla ilişkilerin en iyi olduğu döneme gelindi. 1955 yılında Dr. Black'in yerine göreve
gelen Dr. Ballantine dinamik bir kişiliğe sahipti. Dr. Black'in planları Robert Kolej'i
akademik olarak yeniden canlandırmak ve daha iyi finansal ve fiziksel olanaklarla
çerçevelenmiş yükseköğrenim programı yaratmak için Akademi'nin İkinci
Okulu'nu elimine etmekti.
1958 yılında ise Türk hükümetinden gerekli izni
almayı başardı. 1958 yılında, lise mezunu öğrencileri üç okuldan herhangi birine giriş için
hazırlayan bir İngilizce Dili Bölümü kuruldu. Buna rağmen; her öğrenciyi eğitmenin bedeli, bu
değişiklerle öğretim ücretinin dörtte biri olmasından dolayı, bütçe açığı her yıl fark edilir oranda
büyüdü.
1912 yılında kurulan Mühendislik Okulu'na ek olarak , 1959 yılında
da İşletme Okulu ve Dil-Bilim Okulu kuruldu.
1961 yılında Mr. Ballantine'nin
istifasını, kısa dönemli başkanların başarısı takip etmiştir. Bugünkü Mühendislik Binası olan
Perkins Hall, Dr. Malin'in başkanlığı döneminde bitirilmiştir. 1964 yılında Dr. Malin vefat
ettiğinde yerine Dr. Simpson başkan olmuştur. Dr. Simpson, Robert Akademi'nin Hisar
Kampüsü'nü tamamen yükseköğrenime bırakarak, Arnavutköy'deki kampüse
taşınmasını, oradaki Amerikan Kız Kolejiyle karma bir eğitim kurumu oluşturacak şekilde
birleşmesini önermiştir. Dr. Simpson, 1967 yılında sağlık problemleri yüzünden görevini bırakmak
zorunda kalmıştır. 1968 yılında ise başkanlık görevine onun yerine Dr. Everton gelmiştir.
Mart 1971'de Dr. Everton, Robert Kolej'in üzerine herhangi bir kampüs
üzerinde bağımsız bir üniversitenin kurulması için Türk hükümetini teşvik eden önergenin 26
Ocak 1971'de Yönetim Kurulu tarafından kabul edildiğini açıkladı. Birleşme 1971
yazında sonuçlandırıldı. Binaları, kütüphanesi, laboratuarları, tüm imkanları ve personeliyle 118
dönümlük bugünün Güney Kampüsü 10 Eylül 1971'de tamamen Türk hükümetinin
üzerine geçmiştir. Boğaziçi Üniversitesi, yüz yılı aşkın bir süredir Robert Koleji'nin
kampüsü olan alana resmi olarak kurulmuştur.
Robert Kolej mezunu olan Prof. Dr.
Aptullah Kuran, Üniversite'nin ilk rektörü olmuştur (1971-1979). Prof. Dr. Kuran'ın
yerini önce Prof. Dr. Semih Tezcan devralmış (1979-1981) daha sonra da Prof. Dr. Ergün
Toğrol rektör olmuştur (1981-1992). 1992'de Robert Kolej mezunu olan Prof. Dr. Üstün
Ergüder Boğaziçi Üniversitesi tarafından rektör olarak seçilmiş, 2000 yılında da görevini Prof.
Dr. Sabih Tansal'a bırakmıştır.
|
| WwW.WeBCaNaVaRi.NeT | > .::| $ Eğitim & Öğretim $ |::. > Genel Konular > Üniversiteler (Moderatör: WeBCaNaVaRi)
Konu: Boğaziçi Üniversitesi - Istanbul
Yazdır
Gelişmiş Arama
Mayıs 10, 2008, 06:40:37 ÖS