"blu-ray" Nedir?

Blu-ray Disc ( BD ) olarak ta bilinen yeni nesil optik disk formatıdır. Aralarında Apple, Dell, Hitachi, HP, JVC, LG, Mitsubishi, Panasonic, Pioneer, Philips, Samsung, Sharp, Sony, TDK ve Thomson’ın da bulunduğu dünyanın önde gelen üreticilerinin Blu-ray Disc birliği ( Blu-ray Disc Association - BDA ) adı altında geliştirdikleri yeni format özellikle yeni nesil yüksek çözünürlüklü ( HD ) videoların tek bir diskte saklanabilmesinde yardımcı olurken aynı zamanda çok büyük miktarda veri depolamaya da yardımcı oluyor. Tek tabakalı bir Blu-ray disk 25 GB’lık kapasitesi ile iki saatten fazla HDTV kalitesinde görüntü veya onüç saat civarında standart çözünürlüklü görüntü saklayabiliyor. Çift tabakalı biçimi ise 50 GB veri depolama kapasitesine sahip. Blu-ray ileride kolayca genişletilebilsin diye ayrıca çoklu-katman desteğide barındırıyor, herbir katmanda 25 GB veri ile ileride veri kapatisesi 100-200 GB seviyelerinde olabilmesi planlanmaktadır.

Daha öncede 100GB’lık ilk blu-ray medya prototipini gösteren TDK, 31 Ağustos 2006′da katman başına sınır olarak kabul edilen 25GB veri kapasitesini 33.3 GB’a çıkartarak, 6 katmanlı 200GB’lık blu-ray medya yaptığını duyurdu.

Halihazırda kullanılmakta olan DVD gibi optik disk teknolojileri veri yazmak ve okumak için kırmızı lazer kullanırken, yeni format mavi-menekşe lazer kullanmakta. Blu-ray ürünler farklı lazer tipleri kullanılmasına rağmen, BD/DVD/CD uyumlu optik okuyucusu yardımıyla CD ve DVD’leride oynatabilmektedir. 405 nm’ lik mavi-menekşe lazerin dalga boyu, 650 nm dalga boyuna sahip kırmızı lazerden daha kısadır.Bu da daha lazer ışınının çok daha hassas bir şekilde odaklanmasını mümkün kılmakta ve dolayısıyla veriler daha sık olarak daha az bir alanda depolanabilmektedir. Sayısal açıklığın 0.85 olarak değiştirilmesi ile de sonuçta kullanılmakta olan CD veya DVD’ ler ile aynı boyuttaki bir Blu-ray diks 50 GB’ a kadar veri depolayabilmektedir.

HDTV’nin hızlı yükselişi ile birlikte tüketicilerin yüksek çözünürlüklü görüntüleri kaydetme istekleride artmıştır ve Blu-ray disklerin tasarımı bu düşünce ile ortaya çıkmıştır. Blu-ray dijital yayıncılık tarafından kullanılan MPEG-2 TS formatının doğrudan kaydını desteklemekte ve bu Blu-ray’i dijital televizyonların küresel standartları ile uyumlu kılmaktadır. Bunun anlamı HDTV yayınlar herhangi bir veri kaybı olmaksızın veya fazladan işleme gerek duyulmaksızın doğrudan disklere kaydedilebilmektedir. Artan veri kapasitesi ile birlikte Blu-ray 36 Mbps veri iletim hızını kullanmaktadır. Bu hız HDTV’ nin asıl resim kalitesini koruyarak kaydedilmesi ve seyredilmesi için gerekenden bile fazladır. Ayrıca optik disklerin rastgele erişim özellikler kullanılarak, yüksek çözünürlüklü bir görüntü kaydedilirken aynı disk üzerinde başka bir görüntünün izlenmeside mümkün olmaktadır.

Önümüzdeki yıllarda HDTV’ ye geçiş ile birlikte Blu-ray cihazların VCR ve DVD kaydedicilerin yerini alması beklenmektedir. Bu format aynı zamanda gelecekte bilgisayarlardaki veri depolama ve yüksek çözünürlüklü filmler için standart olacak gibi duruyor.

Neden Blu-ray ismi?

Blu-ray, ismini veri yazıp okumak için kullandığı mavi-mor ( Blue-Violet ) lazer ışınının “Blue‿ su ile optik ışının “ray‿ inin birleşmesinden alıyor. Blu-ray yazımındaki “e‿ harfinin eksikliği Blu-ray disk birliğinin bu adı kayıtlı bir ticari marka olarak kaydettirebilmeleri için bilerek yaptıkları bir oynama.

Hangi Blu-ray biçimleri planlanmakta?

Blu-ray’ in çok geniş bir biçim yelpazesi planlanmakta. Aşağıda bu biçimlerden başlıcaları yer almaktadır.

BD-ROM Yazılımlar, oyunlar ve film dağıtımları için sadece okunabilir ( Read-Only ) biçim.
BD-R Görüntü kaydı ve bilgisayarda veri depolamak için kaydedilebilir ( Recordable ) biçim.
BD-RE Görüntü kaydı ve bilgisayarda veri depolamak için yeniden yazılabilir ( Rewritable ) biçim.

Blu-ray disklere ne kadar hızlı veri yazılıp okunabilir?

Blu-ray Disc tanımlamalarına göre 1x hız 36 Mbps olarak tanımlanmıştır. Ancak BD-ROM biçimindeki filmler en az 54 Mbps veri hızına ihtiyaç duyacaklardır, ilk nesil Blu-ray cihazların 2x ile piyasaya sürülmesi beklenmektedir ( 72 Mbps ). Blu-ray disklerde uygulanmakta olan daha büyük “Sayısal açıklık (Numerical aperture-NA)‿ değerinin bir sonucu olarak daha yüksek hızlarda olasıdır. Sayısal açıklık değerinin büyük olması Blu-ray’ in kayıt için daha az güç harcamasına, DVD ve HD-DVD ile aynı veri hızına ulaşması için bu disklerden daha düşük dönme hızlarına gereksinim duymasını sağlamaktadır. Geçenlerde birçok internet sitesinde özellikle yeni satışa sunulan 56x CD-ROM sürücülerin bazılarında, CD’ lerin 30000 devir/dak. bulan yüksek dönme hızlarında fiziksel olarak dayanmadığı ve CD-ROM içinde parçalandığı yönünde haberler yer almıştı, dolayısıyla yüksek dönme hızları kullanılan CD malzemeleri için de bir fiziksel sınır bulunmakta. Oysa Blu-ray’ de kullanılan sayısal açıklık değeri ile örneğin 10000 dev/dak. lık bir dönme hızı için Blu-ray 12x yani yaklaşık 450 Mbps’ lık gibi bir hıza ulaşabilmekte. Bu sebepten dolayı BDA 8x’ e kadar bir hız planlamakta.

Blu-ray hangi ses ve görüntü codeclerini destekleyecek?

Blu-ray Disc birliğinin ( BDA ) hem görüntü codecleri hem de ses codecleri konusundaki son Kararları henüz netleşmesede belirli temel codecler duyulmaya başlandı. Daha önce FRExt olarak anılan MPEG-4 AVC High Profile ve Microsoft’un WMV9 tabanlı önerilen SMPTE standardı VC-1 görüntü codecleri mutlaka desteklenecek. Ses codekleri konusunda ise henüz hiçbir şey kesinleşmiş değil ancak yeni codeklerin şu anda kullanılanlardan belirgin bir şekilde ayrılacak seviyede daha kaliteli olması konusunda çalışılıyor

Blu-ray cihazları ne zaman kullanabileceğiz?

Şu anda sadece Japonyada satışı yapılan Blu-ray cihazlar, Amerika’ da 2006 yılının başlangıcında satışa sunulacak. Ürünlerin Avrupa kıtasındaki satışının ise Amerika’ dan bir süre sonra başlaması öngörülüyor.

Bunun yanında, Sony yeni jenerasyon oyun konsolu olan PlayStation 3′te blu-ray’i kullanacak ve Ps3′ün çıkış tarihi 11 Kasım 2006 olarak öngörülmekte. Blu-ray’in yaygınlaşma evresini geçirmekte şüphesiz PlayStation 3′ün satış rakamları, popülaritesi ve şuan ki blu-ray oynatıcılara, sürücülere nazaran çok daha uygun ücretli olması dünya üzerinde birçok son kullanıcının blu-ray’le olan ilk tanışmasının PlayStation 3 aracılığıyla olmasını sağlıyacak.

HD DVD Blu-ray’den bir adım önde, fakat son sözler söylenmiş değil

Yeni nesil optik medyalar ve bu medyaları oynatıcı cihazlar piyasada yerlerini ufaktan almaya başlamışken HD DVD ve Blu-ray medyalar arasındaki çekişme devam ediyor. İki medyanın arkasında da dünyanın en büyük şirketleri yer almakta ve firmalar ortak bir noktada buluşmaya yanaşmıyorlar.

Temelde bu iki medyanın teknik olarak farkları fazla değil. Her iki medyada disklerdeki bilgiyi 405nm dalgaboylu lazer ile okuyor. Fakat Blu-ray disklerde bilgi katmanı disk yüzeyinin 0.1mm altında bulunurken, HD DVD disklerde bu bilgi katmanı yüzeyden 0.6mm derinde bulunuyor. HD DVD tek katmanda 15 gb, çift katmanda 30 gb bilgi depolayabilirken, Blu-ray tek katmanda 27gb, çift katmanda ise tam 50gb bilgi saklayabiliyor. Fakat Blu-ray disklerin üretimi daha zor ve pahalı.

Şu ana kadar Toshiba, Avrupa, Amerika ve Japonyada 6 adet HD DVD oynatıcı piyasaya sürdü. Buna ek olarak RCA firması da bir HD DVD oynatıcıyı Amerikada satışa çıkardı. Blu-ray cephesinde ise Panasonic, Philips ve Samsung ancak 1′er adet Blu-ray medya oynatıcı cihaz çıkarabildi. Piooner, Sony Sharp gibi firmaların ürünleri ise hala hazır değil.

Blu-ray, HD DVD’ye karşı birçok avantaja sahip olmakla beraber ki bunların en önemlisi kapasite, HD DVD kullanıcılara şu an çok daha bütçe dostu bir çözüm sunmakta. Bu işin içinde bir de bilgisayar donanımı olmak gibi bir durum söz konusu olduğundan HD DVD, Blu-ray’in bu konuda bir adım önüne geçiyor. Bunun yanında HD DVD oynatıcıların 320$’dan başlayan fiyatlarına karşın en ucuz Blu-ray oynatıcının 799$ olması HD DVD’nin Blu-ray dan daha çok satılmasına sebep olan başka bir sebeb.

Blu-ray camiasının belirttiğine göre şu anda satışta olan 70 civarı Blu-ray film bulunmakta. Bu sayı HD DVD de ise 164. Toshiba ve Nec yıl sonunda kadar 214 filmin hazır olacağını söylüyor. Amazon.comdaki film fiyatları ise Blu-ray için 25-27$, HD DVDiçin ise 20-25$ aralığında. Fiyat dezavantajına rağmen Blu-ray elektronik üreticilerinden ve Hollywood stüdyolarından HD DVD’ye göre daha fazla destek görmekte. Şu anda Blu-ray’i destekleyen üreticiler arasında Panasonic, Pioneer, Philips, Sharp, Sony gibi firmalar varken, Thoshiba, Nec ve RCA/Thompson HD DVD ‘nin arkasında durmakta..

HD DVD’yi destekleyen film şirketleri New Line Cinema, Paramount Pictures, Universal Pictures ve Warner Bros. Blu-ray ise Paramount Pictures, Sony Picturtes, Twentieth Century Fox , Universal Pictures, Walt Disney and Warner Bros tarafından desteklenmekte. Blu-ray arkasındaki desteğe rağmen, Blu-ray sistemler yaygınlaşana kadar HD DVD filmler ve oynatıcılar satıldıkça yaygınlaşacak ve bu yayılma HD DVD ürünlerini daha da cazip fiyata temin etme imkanı sunacaktır. HD DVD’nin bu artacak olan pazar payı şu anda Sony ve Blu-ray’e destek veren firmaların HD DVD tarafına kaymalarına da sebeb olabilir.

Sony’nin Blu-ray için en büyük kozu ve aynı anda sıkıntısı olan Playstation 3 ise üretim sıkıntılarını aşıp doğru dürüst satılmaya başlanabilirse, Blu-ray ‘in yayılmasına büyük katkı sağlayabilir. Bilindiği gibi Sony ‘nin yeni oyun konsolu Blu-ray filmleri oynatma gibi bir özelliğe de sahip. Satılan her Playstation 3, satılan bir Blu-ray anlamına gelmekte. Günümüz oyun konsolları oyun oynatmanın yanında bir çok farklı multimedya özelliğe de barındırdığından, Playstation 3′ü bir Blu-ray oynatıcı olarak düşünmemek bir hata olacaktır.

Şu anki durumu değerlendirirsek, Blu-ray arkasındaki destekle pazardaki iddiasını sürdürüyor. HD DVD ise yaygınlığını ve uygun fiyatını avantaj olarak kullanarak Blu-ray den bir adım daha önde gidiyor. Fakat yakın gelecekte herşey tersine dönebilirmiş gibi durması şu anda bu yeni medya oynatıcıların alınmasında acele edilmemesi gerektiğini gösteriyor.