BİLGİSAYARLI DÜZ ÖRME MAKİNALARI İÇİN
SİNTRAL ÖRGÜ PROGRAMLARININ HAZIRLANMASI

1. GİRİŞ

Bilgisayarlı düz örme makinaları için değişik firmalarca değişik programlar hazırlanmıştır. Ülkemizde yaygın olarak kullanılan elektronik-bilgisayarlı düz örme makinalarından Alman STOLL firması, kendi makinalarında uygulanmak üzere kullanılan SİNTRAL örgü programlama dilini geliştirmiştir. Sintral Windows programlama dilinde özel olarak hazırlanmıştır.
Örme işlemi bu programda verilen örme emirleri ile olmaktadır. Bu örme emirleri, 1 ile 999’a kadar numaralandırılabilen satırlarda verilir. Bu örgü programı, başlangıç sırası, lastik programı ve beden örgüsü programı olmak üzere üç ana bölümden oluşur. Ayrıca bir bölümden diğerine uyumlu bir geçişi sağlayan sıralar için gerekiyorsa satırlar ilave edilmektedir. Bundan başka eğer program için jakar çizimi gerekiyorsa, 1000-4999 satırları arasında motif çizimi yapılır.
Sintral programında en çok kullanılan komutlar aşağıda sırasıyla açıklanmıştır. Daha sonra da, jakar çizimi ve değişik örnek programları verilmiştir.

2. SİNTRAL ÖRGÜ PROGRAMI KOMUTLARI

2.1 AÇIKLAMA KOMUTU (C) :

“C” komutu programda gerekli açıklamaları (makinanın adı, yapılan modelin hangi kolleksiyona ait olduğu,v.b.) yazmak için kullanılır. Makinanın hafızası “C” açıklama komutundan sonra o satırda yazılanları örme talimatı olarak değerlendirmez.

Örnek:
1 C CMS400:ANFANG-2X1
2 C 1988 BAYAN YAZ KOLLEKSİYONU




2.2 BAŞLAMA KOMUTU (START):

“START” mutlaka bir programın ilk komutu olmalıdır. Bu sayede makina yeni bir örgü parçasına başlayacağı zaman ilk olarak bu satıra döner. “END” ise bir programın en son komutudur. Makinaya birçok desen aynı zamanda yüklendiği zaman, bu desenleri birbirinden ayırmak için birçok kez “START” ve “END” komutları kullanılır.

2.3 KUMAŞ ÇEKİM DEĞERİ (WM):

Örnek:
48 WM=10

Bu emir sayesinde örgü çekim silindirlerinin motorunun hangi kuvvetle örgüyü çekmesi gerektiği belirtilir. Bu değer “0” ile “31” arasında programlanmaktadır ve “31” en kuvvetli çekim değeridir.“0” da hiç çekim olmaz.

Bu çekim değerleri, kullanılan örgüye uygun olarak, her satırda farklı bir değerle tekrar girilebilir. Bazı durumlarda bu çekim değerinin yanında başka komutlarında verilmesi gerekir.
Örnek:

- Eğer kafanın dönüşü sırasında çekim değeri yeterli gelmiyorsa, kumaş çekim impulsu olan, “WMI” değeri kullanılabilir.“WMI” “0” ile “15” arasında değerler almaktadır. “0” da hiçbir impuls yoktur. “15” ise en kuvvetli impulstur.(Örn: WMI=8)

- Eğer çekim kaldırılmak istenirse “W0” komutu kullanılır. Hangi satırda çekimin sıfır olması isteniyorsa , o satıra yazılır. Bu komutla birlikte “WMI” değeride sıfırlanır.

- Kumaş çekim değerinin bütün program için arttırılması veya azaltılması istenirse “WM%” komutu kullanılmaktadır. Çekim değeri bir önceki değerin % 1’i veya %80’i arasında ayarlanabilmektedir.

Örnek:
Arttırma : WM%=20 C ÇEKİM DEĞERİ %20 ARTTIRILIR.
Azaltma : WM%=-30 C ÇEKİM DEĞERİ %30 AZALTILIR.

- Örme genişliği şekilli örgülerde veya beden ölçüsü tablolarında değiştiği zaman, örgünün başından sonuna kadar 200 iğne kullanılıyorsa, örneğin;

WMN=200 WM=20 şeklinde çekim değeri tanımlanır.

Örnekte 200 iğne genişliğindeki örgünün çekim değeri 20 olarak verilmektedir.

2.4 MAKİNA HIZI (MSEC):

Makina hızı tanımlaması örneğin;

49 MSEC=1.0 gibi verilir.

49. satırda makinanın hızı 1.0 m/sn olarak ayarlanmıştır. Bu ayar her satırda farklı bir değerle girilebilir. Bir değerle belirtilmediği sürece değişmez.

2.5 MEKİKLERİN ESAS KONUMLARININ BELİRTİLMESİ (YG):

Örme programında mekiklerin hangi pozisyonda örmeye başlayacağı, mekiklerin makinanın hangi tarafında bulunacağı, programın başında (“START” komutundan sonra) tanımlanmalıdır.

YG: Bu komut mekiklerin esas konumlarını belirtir.

Örnek:

50 YG:8/123357;
(/ işareti makinanın sol ve sağ tarafını ayırmaya yarar. (sol baştaki mekikler/ sağ baştaki mekikler)

Sol Sağ
8 1
2
3
3
5
7
Eğer bu örnekte 4 numaralı mekik kullanılırsa, mekik pozisyonlarında belirtilmediği için, bilgisayar mekik eksik mesajı verecektir.

2.6 ÖRME ALANININ BELİRTİLMESİ (SEN) :

Örnek:
100 SEN=1-500 C SEÇİLMİŞ İĞNE ALANI

Yukarıdaki örnekte “SEN” komutu ile makinanın hafızasında örme alanının 1. iğneden başlayıp 500. iğneye kadar uzandığı belirtilir. Kafa, SEN alanında belirtilen en son iğneyi terk eder etmez, hemen geri döner.

2.7 KAFANIN HAREKET YÖNÜ :

Bir örme programında kafanın ilk hareket yönü daima “<<” ile başlar ve makinanın hafızasına bir program yüklendiği zaman “SINTRAL” bu yönlerin doğru olup olmadığını kontrol eder. Eğer hatalı gidiş geliş yönleri verildiyse, hata mesajı verir.

<< : Kafa sağdan sola hareket etmektedir.
>> : Kafa soldan sağa hareket etmektedir.
<> : Kafanın hareketi isteğe bağlıdır.




2.8 ÖRME EMRİ (S

S: Örme emridir. Makina burada ne emir verilirse, onu örecektir.

S:R-R ‘nin anlamı: Önde ve arkada seçilen tüm iğneler ilmek yapacaktır. “-“ işareti ön ve arka yatağı birbirinden ayırmaktadır.

S: R-R/R-0: “/” işareti sistemleri birbirinden ayırmaktadır. Burada ilk sistemle ön ve arka yataklarda tüm iğneler ilmek yapmaktadır. Diğer sistemle ön yatakta ilmek yapılırken, arka yatakta örgü örülmemektedir.

2.9 ÖRME VE TRANSFER SİSTEMLERİ:

Bir makinadaki sistem sayısına göre, sırasıyla sistemlerin kullanılma şekli aşağıdaki gibidir:

4 Sistemli 3 Sistemli 2 Sistemli

S1 S2 S3 S4 S1 S2 S3 S1 S2


S4 S3 S2 S1 S3 S2 S1 S2 S1


Her sistem örme veya transfer sistemi olarak kullanılabilmektedir ve üç yol tekniğini herhangi bir sınırlama olmaksızın uygulayabilmektedir.

İlmek ve askıların ön yataktan arka yatağa, arka yataktan ön yatağa transferi mümkündür.

Örnek 1:
60 << S: R-R/ R-0; Y:2; S2 S3
70 >> S2 S3

S2: 2. Örme sistemi S3: 3. Örme sistemi

Her iki sistemde ne yapmaları gerektiği hakkındaki bilgiyi örme emrinden (S alırlar. Bir emir daima “;” ile biter.

“Y:...;” hangi mekiğin kullanılacağını belirtir. Ilmeklerin transferlerinde mekikler kullanılmadığından, bu emir yazılmaz.

Yukarıdaki örnekte S2 sistemi 2 nolu mekikle ön ve arkada ilmek örmektedir. S3 sistemi ise 2 nolu mekikle önde ilmek, arkada atlama yapmaktadır. “/” işareti sistemler arasındaki emirleri (R-R/R-0) ayırmaktadır ve 70. satırda bir önceki emir geçerlidir.

Örnek 2:
100 << S: R-R/R-0; Y:2/3/5/6; S1 S2 S3 S4
110 >> S1 S2 S3 S4




Örnekteki 4 sistemli makinada 100. Satırda:

S1 sistemi 2 numaralı mekikle R-R örmektedir.
S2 sistemi 3 numaralı mekikle 0-R örmektedir.
S3 sistemi 5 numaralı mekikle R-R örmektedir.
S4 sistemi 6 numaralı mekikle 0-R örmektedir.

110. satırda :

S1 sistemi 2 numaralı mekikle R-R örmektedir.
S2 sistemi 3 numaralı mekikle 0-R örmektedir.
S3 sistemi 5 numaralı mekikle R-R örmektedir.
S4 sistemi 6 numaralı mekikle 0-R örmektedir.

Örnek 3: MILANO-RIB
100 << S: R-R/R-0/0-R; Y:2/5/6; S2 S3 S4
105 >> S1 S2 S3

Bu örnekte 100 numaralı satırda S2 sistemi 2 nolu mekikle R-R, S3 sistemi 5 nolu mekikle R-0, S4 sistemi 6 nolu mekikle 0-R örgüsünü örmektedir. 105 numaralı satırda ise S1 sistemi 2 nolu mekikle R-R, S2 sistemi 5 nolu mekikle R-0, S3 sistemi 6 nolu mekikle 0-R örmektedir.

Her bir sistem hem transfer hem de örgü işlevini görebilmektedir.

Örnek 4:
130 << S: U ^ SD.I/R-R/R-R; Y:2/5; S1 S2 S3

U: Transfer komutudur.
^ : Arka yatağa transfer anlamındadır.
S : Seçicilerle transferdir.

Transfer emrinden sonra transfer edilecek iğnelerin seçim şekli belirtilmelidir.
R: Bütün iğnelerin seçimidir.
D.I: Direk iğne seçimidir.
.AY*TI+O : Jakar sembollerine göre seçimdir.

U ^ S : Arkaya transfer
U V S: Öne transfer
UXS : Aynı anda arkaya ve öne transferdir. (UXS n-m; n-arkaya transfer, m – öne transferdir.)

Örnek 5:
135 >> S:U^ST: S2

Yukarıdaki örnekte ilmekler veya askılar arka yatağa transfer edilir.Transfer işleminin yürütülebilmesi için, arka yatak otomatik olarak yerleşir. Bu sayede iğne hasaraları önlenir.

Bir transfer satırında örgü örmekte mümkündür.

Örnek 5:
140 S:UVS./R-R; Y:3; S2 S3

Yukarıdaki örnekte S2 sistemi “.” sembolü olarak tanımlanan ilmekleri öne transfer etmektedir. S3 sistemi ile örgü örülmektedir.

Örnek 6:
150 << S: U X S +-T/T - +/R-R/R-R; Y:3/4/5; S1 S2 S3 S4

5. örnekte “+” sembolü ile belirtilen bütün ilmekler arka yatağa, “T” sembolü ile belirtilen ilmekler ön yatağa transfer edilmektedir.

2.10 DİREK İĞNE SEÇİMİ İLE ÖRME:

Bu emir jakar harici, direk iğne seçimini sağlar. Daha çok lastik programları için kullanılır.

Örnek 1:
SI.-0;

Burada “D” iğnelerin direk seçimini, “I” seçilmiş iğneyi (örgü örülecek iğneyi), “.” seçilmemiş iğneyi belirtir. Direk iğne seçimi ile maksimum 12 iğneye kadar seçim yapılabilir.

Bu emirde ön yatakta her 2 iğnede bir iğne seçilmiş, bir iğne seçilmemiştir.Arka yatakta örgü yapılmamaktadır.

Örnek 2:

2X1 Lastiği 3 sistemle örersek:

100 << SI.I-DII.; Y:2/3/4; S2 S3 S4

İğne seçimi: I I . I I . I I . bu şekildeki gibi olmaktadır.
I I . I I . I I . I

2.11 BÜTÜN İĞNELERDE ASKI (F) :

Örnek:
100 << S: R-R/F-R/R-F; Y:2/5/6; S2 S3 S4

S2 sistemi önde ve arkada ilmek yapmaktadır.
S3 sistemi önde bütün iğnelerde askı, arkada ilmek yapmaktadır.
S4 sistemi önde ilmek, arkadaki tüm iğnelerde askı yapmaktadır.

2.11 SIKLIK AYARI :

Sıklık ayarları komutu direk olarak aşağıdaki örnekteki gibi bir örme emri satırında verilebilir.

Örnek:
302 << S:R(11.5)-R(11.5)/R(12.0)-0; Y:3/6; S2 S3

Yukarıdaki örnekte S2 sistemi ile 11.5 sıklığında önde ve arkada ilmek yapılmaktadır. S3 sistemiyle de ön yatakta 12.0 sıklık ayarında ilmek yapılmaktadır.Arka yatağın sıklığı sıfırdır ve hiçbir örgü örülmemektedir.

Eğer bir sıklık değeri birden çok kez kullanılırsa, o zaman dolaylı sıklıkları kullanmak daha kolay olmaktadır.

Bu ayarlar programın en başındaki satırlarda “NP” komutu ile girilmektedir. “NP” maksimum 25 pozisyon olarak, NP1’den NP25’e kadar programlanabilmektedir ve ayarlar örme programı içinde örme emrinden (S sonra çağrılmaktadırlar.

Örnek 2:
20 NP1=11.5
21 NP2=12.0
....
302 << S: R(1)-R(1)/R(2)-0; Y:3/6; S2 S3

Yukarıdaki örnekte sıklık ayarı olarak programın en başında girilen, 1 ve 2 numaraları ayarların değerleri verilmiştir.

Ayrıca bir satırda hem direkt hem de dolaylı emirleri girmek mümkündür.

Örnek 3:
302 << S:R(1)-R(11./R(2)-0; Y:3/6; S2 S3

2.12 YATAK KAYDIRMA (JAKAR KIRMA) KOMUTLARI:

Bir jakar kırma komutunda arka yatak sola veya sağa kaydırılır.

a) Jakar kırma:

Örnek:
130 << S:R-0; Y:2/5; VR1 S2 S3

Yukarıdaki örnekte “VR1” komutu ile arka yatak sağa doğru 1 iğne kaymaktadır.

Yatak kaydırma emirleri şunlardır:
V0 : Yatak esas konumuna dönmektedir.
VL : Sola doğru yatak kaydırma (VL1, VL2, VL3...)
VR : Sağa doğru yatak kaydırma (VR1,VR2, VR3,...)


b) Yarım jakar kırma:

V# : Yatağı yarım jakar kaydırma emridir.

Örnek:
135 >> SI.-D.I; Y:2/5; V# S2 S3

c) Hassas jakar kırma ayarları:

1- “V+” ve “V-” komutları
Örnek :
160 << S:U^ST/.-.A; Y:2; VR2 V+5 S2 S3

“T” sembolü ile gösterilen ilmekler arkaya transfer edildikten sonra, “V+5” komutu ile VR2 pozisyonundan 5 adım daha fazla jakar kırılmaktadır. Buradaki amaç ilmeklerin daha fazla uzatılmasıdır. Bu işlem gerçekleştikten sonra jakar kırma pozisyonu olan VR2’ ye geri dönülür.

“V-5” komutu ile iğne yatağı jakar kırma pozisyonunun tersi yönde bir jakar kırılır ve daha sonra tekrar esas jakar konumuna geçilir.

Örnek :
160 << S:U^ST/.-.A; Y:2; V-5 S2 S3

“V+” komutu ile birlikte arka yatak kolayca sağa gider, “V-” komutu ile birlikte sola yerleşir. Daha sonra geri yerleşir. Yeni bir jakar pozisyonunu almaz.

2) “VKA” komutu

Örnek :
160 << S:U^ST/.-.A; Y:2; VR2 VKA>2 S2 S3
170 >> S:.-A; S2 S3
180 << S:U^ST/.-.A; Y:2; VR2 VKA S2 S3

Değişik ilmek gerginliklerinde optimum transfer konumuna ulaşmak için, transfer ayarı belli bir oranda düzeltilebilmektedir. Sağa veya sola jakar kırmada 10 adıma kadar bir düzeltme adımı eklenebilir.

Yukarıdaki örnekte 2 adımda bir düzeltme yapılmıştır. 160. Satırda VKA>2 bir kez programlanmıştır. 180. Satırda bu ayar için sadece VKA yazmak yeterlidir.

Örnek :
160 << S:U^ST/.-.A; Y:2; VR2 VKA>? S2 S3

VKA>? Ile kullanılan iplik materyaline uygun olarak optimum jakar yerleşimi yapılmaktadır.

Örnek :
160 << S:U^ST/.-.A; Y:2; VR2 VKA<4 S2 S3

Bir jakar düzeltme değeri sola doğru olduğu zaman,hangi değerde olursa olsun, bu konumda ön ve arka yatak için aynı iğneler seçilecektir ve makinanın hafızası iğnelerin zarar görmemesi için, otomatik olarak arka yataktaki iğne seçimini iptal edecektir..

d) Jakar kırma hızı (VV)

Bu emirle iğne yatağı daha yavaş hareket ettirilerek, jakar kırılmaktadır. Böylece jakar kırma deseni daha itinayla hazırlanmaktadır.
Jakar kırma hızı 1’den 32’ye kadar seçilmektedir. 32 değeri en yüksek jakar kırma hızıdır ve bir örme satırına hiçbir değer girmediğimiz zaman makine jakar kırma hızı olarak 32 değerini almaktadır.

Örnek :
160 << S:U^ST/.-.A; Y:2; VV=1 VR2 V+5 S2 S3

e) Ek jakar kırma hareketleri:

V<1 : Sola doğru bir iğne bir iğne jakar kırma ( V<1, V<2, ....)
V>1 : Sağa doğru bir iğne bir iğne jakar kırma ( V>1, V>2, ....)

2.13 MAKİNAYI YAVAŞ HAREKET ETTİRME:

Bu komut kafanın hızını yavaşlatır. Saç örgüsü benzeri, fazla miktarda jakar kırma hareketlerinin bulunduğu sıralarda kafa yavaş götürülerek, sorunsuz transfer işlemi sağlanır.

Örnek:
60 << S: R-R; Y:2/5; ML S2 S3

“ML” komutu verilen satırdaki hız %25 oranında azalmaktadır.
ML1: Makinanın hızını yavaşlatır. (Bu komutun tersi işleve girinceye kadar)
ML0: Yavaş çalışan makinayı, eski çalışma hızına döndürür.
2.14 RAPOR SAYAÇLARI

Sayaçların kullanımı sayesinde örgü parçalarının boyu ayarlanır. Bunun için “RS” komutları kullanılır. 19 tane rapor sayacı (RS1,.., RS19) vardır. Her bir sayaca 1 ile 9999 arasında değer girmek mümkündür.

2.15 DÖNGÜ KURMA:

Örnek:
200 RBEG*RS1 C RS1 SAYACI İLE 1. DÖNGÜ
210 << S:R(1)-R(1); Y:4/4/3; S2 S3 S4
215 >> S1 S2 S3
220 << Y:4/1/1; S2 S3 S4
225 >> S1 S2 S3
230 REND C DÖNGÜ SONU



RBEG : Döngü başlangıcıdır.
*RS1 : RS1 rapor sayacına girilen değer kadar döngü tekrarıdır.
REND: Döngü sonu. (RBEG ile başlayan bir döngü mutlaka REND ile bitmek zorundadır.)

2.16 TEKRARLAR:

Örnek 1:
190 S:R-R/R-0;
200 REP*20
210 <> Y:2/1/1; S1 S2 S3
220 REPEND
240 REP*30
245 <> Y:2/1/1; S1 S2 S3
250 REPEND

200. satırdaki REP*20’nin anlamı, 210’da verilen örme emirlerini 20 kez REPEND komutuna kadar tekrar etmektir. 240. Satırda 30 kez tekrar edilmektedir ve burada üç sistemli yarım hortum örgüsü örülmektedir.

Örnek 2:
190 S:R-R/R-0;
195 REP*2
200 REP*20
210 <> Y:2/1/1; S1 S2 S3
220 REPEND
240 REP*30
245 <> Y:2/1/1; S1 S2 S3
250 REPEND
260 REPEND

Yarım hortum örgüsünün tamamı yukarıdaki örnekte iki kez tekrar edilmektedir.

Örnek 3:
100 S: R-R/R-R/R-R/R-0/0-R; Y:10(4/4/3/3) 10 (5/1/2/2);
110 REP*20 C 20 KEZ TEKRAR ET
115 <> S1 S2 S3 S4
120 REPEND C TEKRAR SONU

100. Satırdaki “Y:10(4/4/3/3) 10 (5/1/2/2);” emrinin anlamı 10 kez 4/4/3/3 numaralı mekikler ile ve son olarak 10 kez 5/1/2/2 numaralı mekiklerle bu örgüyü örmektir.

2.17 GOTO KOMUTU:

“GOTO 300”: 300. Program satırına git ve oradaki işlemleri yerine getir anlamındadır.



Örnek:

200 GOTO 300
210 REP*10
220 << S:R-R; Y:2/3/4; S1 S2 S3
230 >> S2 S3 S4
240 REPEND
300 << S:R(4)-R(4)/R-0; Y:5/1/1; S2 S3 S4
310........
999 END

Bu örnekte 210-240 arasındaki satırlar atlanmaktadır.

- GOTO NNN “NNN” satırına atla ve o satırdan itibaren programa devam et anlamındadır.
- GOTO 999 999. satıra atla demektir. Eğer 999. Satır “END” komutunu içeriyorsa, parça sayısı 1 azalıp, yeni bir parçaya başlanacaktır.
- RAPOR SAYACI IF RS5=0 GOTO....

2.18 ALT PROGRAMLARI ÇAĞIRMA (GOSUB):

Bu komut sayesinde programın herhangi bir yerinde yazılan satırların yerine getirilmesi sağlanır.

GOSUB N = N. Satırdaki emirlerin yerine getirilmesini sağlar.
GOSUB N-M= N-M. Satırları arasındaki komutları yerine getirir.
GOSUB N-M*x= N-M. Satırları arasındaki komutları X kez yerine getirir.

Örnek:
10 START
50 YG:6/112334456 C MEKİKLERİN KONUMLARININ BELİRTİLMESİ
100 S:R-R;
200 GOSUB 601*10 C 10 SIRA 1. RENGİN KULLANIMI
210 GOSUB 602*20 C 20 SIRA 2. RENGİN KULLANIMI
220 GOSUB 603*12 C 12 SIRA 3. RENGİN KULLANIMI
230 GOSUB 602*8 C 8 SIRA 2. RENGİN KULLANIMI
240 GOSUB 601*6 C 6 SIRA 1. RENGİN KULLANIMI
250 GOSUB 603*4 C 4 SIRA 3. RENGİN KULLANIMI
260 GOSUB 200-210 C 200-210. SATIRLARIN TEKRARI
270 GOSUB 230-250 C 230-250. SATIRLARIN TEKRARI
280 GOSUB 610*RS2 C 2. RAPOR SAYACI KADAR 2. RENGİN KULLANIMI
500 END
601 <> Y:2/1/1; S1 S2 S3 C 1.RENK
602 <> Y:3/3/6; S1 S2 S3 C 2.RENK
603 <> Y:4/4/5; S1 S2 S3 C 3.RENK
GOSUB 602*2 C 2 KEZ 2. RENGİN KULLANIMI




2.19 IF KOMUTU

IF komutu eğer anlamında olan, bir şart cümlesidir
Eğer bir veya birkaç malumatın gerçekleştirilmesi gerekiyorsa, bu komut kullanılarak karar tabloları hazırlanır.

Örnek:

IF RS19=1 F:ANFANG-2X1 C 2X1 LASTİK
IF RS19=2 F:ANFANG-1X1 C 1X1 LASTİK
IF RS19=3 F:ANFANG-SCHLAUCH C TORBA LASTİK

Girilen RS19 değerine göre örgünün lastik kısmı seçilir.

2.20 BİR ÖRME PARÇASININ BİTİŞİ (END):

Her örgü programı mutlaka “END” komutu ile bitmek zorundadır.

Makinanın hafızası gerekli işlemleri yapıp, “END” komutu satırına gelince, parça sayacını bir azaltıp “START” komutunun bulunduğu satıra geri döner ve diğer parça örülmeye başlanır.

2.21 KAFANIN BOŞTA HAREKET ETMESİ (S0) :

Kafanın boşta hareket etmesi, otomatik olarak kilitlerin kaldırılıp, o sıranın boşta gidilmesidir.

Örnek 1:
120 S0

Eğer bir jakar kırma emri verilecekse, bu emir “S0” komutundan önce verilmelidir.

Örnek 2:
120 VL1 S0


2.22 MEKİKLERİN OTOMATİK OLARAK POZİSYONLANMASI (S0Y):

“S0Y” komutu ile birlikte mekikler otomatik olarak esas konumlarına (“YG”) bırakılırlar. Bütün mekikler, esas konumlarına göre, SEN alanı da dikkate alınarak, yerleştirilirler. Makinanın hafızası, bütün mekikler (“Y”) esas pozisyonlarını buluna kadar, kafayı “S0” komutuyla boşta hareket ettirir.

Örnek:
30 START
50 YG:8/3 4;
70 S0Y C MEKİKLER ESAS POZİSYONLARINA GETİRİLENE KADAR S0 KOMUTU
GEÇERLİDİR.
75 << S:R-R/R-0; Y:3/4; S1 S2

3 RENKLİ JAKAR KOMUTLARI

Jakar bilgileri de Sintral programında olduğu gibi satır numaraları (1000-4999) ile görülür. Satır numaraları isteğe bağlı olarak serbest bırakılmıştır.

Her rengin kendine ait bir sembolü vardır. Mesela:

.= Zemin rengi
A= 1. renk
Y= 2. renk gibi. Toplam olarak 19 adet renk-sembolü bir satırda kullanılabilir. Bu semboller şunlardır:
. A Y * T I + B G H O W Z E K L M P Q

Bu renklerin kullanımı serbest olarak seçilebilmektedir. Ancak genelde tavsiye edilen kullanım şekli şudur:

.= Zemin rengi
A= 1. renk
Y= 2. renk
* =3. Renk
T= Transfer veya arkaya transfer
+= Transfer veya öne transfer

Örnek 1: 1. Jakar motifi
1200 . . . . A . . . .
1202 . . . A Y A . . .
1204 . . A Y . Y A . .
1208 . A Y . A . Y A .
1210 A Y . Y A Y . Y A
1212 . A Y . A . Y A .
1214 . . A Y . Y A . .
1216 A . . A Y A . . A
1218 A A . . A . . A A

Yukarıda görülen bu jakar deseni 3 renkli bir jakar deseni olarak örülecekse, örme komutları aşağıdaki gibi yazılabilir:

135 << S:.-R/A-R/Y-R; Y:2/3/4; S2 S3 S4
140 >> S1 S2 S3

Sola doğru (<<) harekette:
S2 sistemi “.” sembolünü, yani zemin rengini 2 numaralı mekikle örmektedir.
S3 sistemi “A” sembolünü, yani 1. rengi 3 numaralı mekikle örmektedir.
S4sistemi “Y” sembolünü, yani 2. rengi 4 numaralı mekikle örmektedir.
Sistemler önde , çizimde jakar renk sembolü ile belirtilen iğnelerde örerken, arkada aynı şekilde tüm iğneler ilmek yapmaktadır.



3 renkli bir jakar deseni sembollerle iki renkli olarak da örülebilir.

Örnek:
S:<1-> .-R/AY-R;

Bu örneği şu şekilde de yazabiliriz:

S:<1->.-R/N.-R;

“N.”= “.” sembolü ile tanımlanan iğneler dışındaki tüm iğneler önde ilmek yapacaktır.

Makinanın bu örme komutlarını hangi jakar satırları için uygulayacağı, Sintral programında verilir. “JA” komutu kullanılır.

Örnek:
100 JA1=1208(1200-1216) C 1.Jakar deseni

1.jakar deseni “JA1” olarak tanımlanır. Makinanın örmeye başlayacağı satır numarası 1208’dir. 1200 Jakar deseninin ilk satırı, 1216 ise son satırıdır.

Bu desenden 100 kez örülürse, programı şu şekilde yazılabilir:

100 JA1=1208(1200-1216) C 1.Jakar resmi
125 REP*100
135 << S:<1->.-R/A-R/Y-R; Y:2/3/4; S2 S3 S4
140 >> S1 S2 S3
145 REPEND

1208. satır numarasındaki desene göre örmeye başlanır. Renk sembolleri
./A/Y’ dir.

135. satırdaki “<-1>” komutu:

Bu komut 1. jakar desenindeki jakar motifi satırlarını birer birer azaltarak ördürmeye yarar. Jakar deseninin satırlarının başlangıç ve bitiş numaraları Sintral tarafından kontrol edilir. (Örme sırası: 1208, 1206, 1204,1202,1200,1216,1214,1212,1210,1208...) 100 tur bitene kadar bu işlem devam eder.

“<+1>” komutu ile jakar motifi satır numaraları birer arttırılarak örmeye devam edilir.(1208,1210,1212,1214,1216,1200,1202,...)

Jakar desenlerini 1’den 8’e (JA1...JA8) kadar aynı anda kullanmak mümkündür.







Örnek 2: Jakar motifi 1

1001 . . . . . . A
1002 . . . . . A .
1003 . . . . A . .
1004 . . . A . . .
1005 . . A . . . .
1006 . A . . . . .
1007 A . . . . . .

Jakar motifi 2.

1101 Y . . . . . . . .
1102 . Y . . . . . . .
1103 A . Y . . . . . .
1104 A A . Y . . . . .
1105 A A A . Y . . . .
1106 A A A A . Y . . .
1107 A A A A A . Y . .
1108 A A A A A A . Y .
1109 A A A A A A A . Y

100 JA1=1007(1001-1007) C 1. JAKAR DESENİ
105 JA2=1105(1101-1109) C 2. JAKAR DESENİ
135 << S:<1-2+>.-R/A-R/Y-R; Y:2/3/4; S2 S3 S4
140 >> S1 S2 S3

S:<1-2+>: JA1 geriye doğru örer.
JA2 ileriye doğru örer.

Her iki desende yanyana örüldüğü zaman 1. motif 7sıra, 2. motif 9 sıra örülmektedir. Toplam yükseklik raporu 63 sıradır.

Yapılan örgü modeline göre belli iğneler için farklı sıklık ayarları tanımlamak mümkündür. Bu durumda kafanın çalışma hareketi sırasında sıklıklar değiştirilecektir.

Örnek 3:
NPJ1: N=14.0 .=12.0 A=12.8;
<> S:<1->.(J1)-R/A-R; S2 S3

“NPJ1” 1 numaralı jakarın sıklık ayarıdır. Jakar sembolleri bu ayarı yönlendirir.

Bu örnekte “N” sembolü ile tanımlanan iğnelerde 14.0 sıklık ayarında , “A” sembolü ile tanımlanan iğneler 12,8 sıklık ayarında tanımlanmıştır. Diğer semboller, “.” sembolünde ki 12.0 değerini alır. Bu da “.” sembolünün her zaman verilmek zorunda olduğunu gösterir.“R” sembolü “.” sembolünün sıklık değerini alır.

NPJ1’ den NPJ8’e kadar sıklık ayarı girilebilir.


Örnek 4:
NPJ1:.=11.0 A=13.0 Y=12.0 *=12.0;
NPJ2:.=10.0 A=9.5 Y=11.0 *=12.0 N=12.0;

<>S:.A(J1)-YT(J2)/*-R; S2 S3

Bu örnekte “:” ve “A” sembolleri “J1” ayarını “Y” ve “T” sembolleri ise “J2” sıklık ayarını alır.

Sıklık değişimi için gerekli olan iğne sayısı makina inceliği ile sınırlıdır. Ayrıca makinanın hızının maksimum 1.0 m/sn olmasına dikkat edilmelidir.

İncelik (E) : 4 : 5 : 7 : 8 : 10 : 12 :
İğne sayısı : 3 : 4,5 : 4,5 : 4,5 : 9 : 9 :

3.1 ÜÇ YOL TEKNİĞİ:

Bütün sistemler üç yol tekniği ile ayarlanabilmektedir. Her bir iğne bir jakar sembolü ile ayarlanabilir. Aşağıdaki örnekte “A” sembolü ile tanımlanan iğneler ilmek, “Y” sembolü ile tanımlanan iğneler de askı yaparlar. Bunun dışında 1200. Jakar satırında örgüye dahil olmayan”*” sembolü bulunmaktadır. 2 numaralı mekik S1 sistemi ile çalışmaktadır.

140 << S:<1->A%Y-R; Y:2; S1
1200 A A A * * * * Y * * * A A

Direk seçimle de bu teknik uygulanabilir.

80 << SI.%DII.-0; Y:2; S2

3.2 İPLİK SEÇİMİ:

Mekiklerin ayarlanmasında mekiklere bir iplik yeri verilir. Burada renklerin ayrılabilmesi için alfabenin bütün harfleri ve semboller kullanılır.

Hangi mekikler çalışacaksa, o mekiklere kullanılan sembollere göre bir iplik yeri tanımlaması yapılır.

Örnek:
FBEG: JAC-3-F.;
<< S:<1-<.-R/A-R/Y-R; Y:=./=A/=Y; S2 S3 S4
>> S1 S2 S3
FEND

Mekiklerin esas konumlarının belirtilmesi aşağıdaki gibidir:

YG: 8=D/1=S 2=. 3=A 4=Y 6=A 8=E;

8 numaralı mekik = Ayırma ipliği
1 numaralı mekik = S rengi
2 numaralı mekik = . rengi
3 numaralı mekik = A rengi
4 numaralı mekik = Y rengi
6 numaralı mekik = A rengi
8 numaralı mekik = E rengi (Gipe)


3.3 PA (PATRONEN AUFBAU):PATRONUN OLUŞTURULMASI

PA’da jakar çiziminde gösterilen değişik motiflerden istenildiği gibi bir patron oluşturulabilir. Bu motifler JA1, JA2, JA3 gibi tanımlanabilir. Örneğin iki ayrı motiften (JA1ve JA2) bir patron oluşturalım.

Örnek 1:
110 PA:20. 5JA1 4JA2 5JA1 20.;

yazılırsa, önce 20 iğne (.) zemin rengiyle örer, sonra 5 kere JA1 motifi, 4 kere JA2 motifi, 5 kere JA1 motifi ve tekrar 20 iğne (.) zemin rengini örer. JA1 motifinin 7 iğne, JA2 motifinin 9 iğne olması durumunda PA patronu:

20 “.” 1’den 20’ye kadar zemin rengi 20 iğne
5JA1 21’den 55’e kadar 5 kez 1.desen 35 iğne
4JA2 56’dan 91’e kadar 4 kez 2.desen 36 iğne
5JA1 92’den 126’ya kadar 5 kez 1.desen 35 iğne
20 “.” 127’den 1462ya kadar zemin rengi 20 iğne
+
146 iğneden oluşur.

Çizilen motifler alan tanımlaması yapılarak da (F) belirtilebilir. Örnek 2’de görüldüğü gibi PA patronu FA, FB, FC olarak çizimde tanımlanmış alanlardan oluşturulmuştur. (Şekil1)
















Şekil 1:Patronun Oluşturulması

Alan tanımlamaları (F) harfle (A’dan Z’ye kadar) yapılabildiği gibi rakamla da (1’den 9’a kadar) yapılabilir.

PA:501:JA1 1:4FA 5FB FC 4FA;
F=1-96
FA=501-506 FB=507-515 FC=516-518

Örnek 3:
PA:9N JA1 9N;
FT=10-209;
NPJ1: N=14.0 .=12.0
SEN1=1-218
<> S:<1->.(J1)-0/A-0; S2 S3

Bu örnekte 9. iğneye kadar örgü örülmemekte, 10-209 numaralı iğneler arasında iğneler örgü örmektedirler.

Yukarıdaki örnekte sıklık ayrı 14.0’dan 12.0’a kadar hemen düşmez. Çünkü bu kadar büyük bir değişime iğneler dayanamaz. Ancak sıklık değeri yavaş yavaş azalır. Örneğin 10. iğnede 13.0 değerini alıp, 11. İğnede 12.0 olur.

3.4 PM (PATRONE MASCHİNE):MAKİNA YATAĞINDA PATRONUN YAYILMASI:

PM tanımlamasıyla, PA’da belirtilen patronun makina yatağı eninde yayılması sağlanır.

Örneğin; örnek 2’de oluşturulan PA’daki F1 alanının, makina yatağında 2 defa yanyana örülmesini istiyorsak;

PM:2F1; yazılır ve bu ayrıca SEN alnıyla da tanımlanmalıdır.

SEN=1-192

SEN alanında tanımlanan iğne sayısıyla, PM’de tanımlanan iğne sayısının eşit olması gerekir.








Örnek 1’de oluşturulan 146 iğne genişliğindeki patronu da FS ile tanımlarsak;

115 FS=1-146

ve bu patronu makina eninde yanyana 4 kez ördürmek istersek;

120 PM:4FS; tanımlaması yapılır. Bu tanımlamayla 1. iğneden örmeye başlanır, 146 x 4=584. İğnede bitirilir.
Eğer makinada örneğin, 10. İğneden örmeye başlamasını istiyorsak;

120 PM:10:4FS; tanımlaması yapılır.

Örnek 3 :

Eğer bir motifin tüm makina eninde yanyana örülmesini isteniyorsa;

115 PM:<FA>; tanımlaması yapılır.

Böylece, FA alanında tanımlanan motif tüm makina eninde yanyana örülmüş olur.

Örnek 4:

Bir parçayı, makina eninin elverdiği sürece 2 veya 3 beden yanyana örmek isteyebiliriz.. Örneğin FA ile tanımlanan ve 100 iğne genişliğindeki bir örgüyü tek parça olarak, kenar örgüsü için her iki kenarda 5 iğne zemin rengiyle örülebilir.



PM:5. FA 5.
SEN:1-110

Bir örgü parçasının yanyana üç kez tekrar etmesini istersek:









PM:5. FA 10. FA 10. FA 5.;
SEN=1-330 tanımlaması yapılır.

Eğer arada kalan parçada kenar örgüsü istemiyorsak:










PM:5. 3FA 5.;
SEN=1-310 yazılır.

Örgü parçalarını birbirinden ayırmak için kesme işareti olarak araya renkli bir ilmek çubuğu da , aşağıdaki örnekte olduğu gibi eklenebilir.

Örnek 5:

120 PM: FS Y FS Y FS Y FS; veya

120 PM:3(FS Y) FS;

“NS” komutu ile iğne veya iğne gruplarının örmemesi sağlanmaktadır. Bu sayede örgü parçaları birbirinden ayrılmaktadır. Mesela 101.,202.,303.,404. iğneler örmeyecekse, aşağıdaki gibi komut yazılır:

400 NS 101,202,303,404

400 NS 101-202 C 101’den 202’ye kadar olan iğneler iptal edilmiştir.

“NS0” komutu ile bu işlem iptal edilir.

3.5 İKİ RENKLİ JAKAR:

Örnek:2 renkli jakar deseni bütün makina eni boyunca örülsün.

100 JA1=1418(1400-1418)
105 FA:1-10
110 PA:JA1;
115 PM: < FA >;
125 RBEG*RS2 C 2.RAPOR SAYACI
135 << S:<1->.-R/A-R; Y:2/3/4/5; S2 S3 S4
140 >> S1 S2 S3
150 REND
999 END

1400 A . . . . . . . . .
1402 A A . . . . . . . .
1404 A A A . . . . . . .
1406 A A A A . . . . . .
1408 A A A A A . . . . .
1410 A A A A A A . . . .
1412 A A A A A A A . . .
1414 A A A A A A A A . .
1416 A A A A A A A A A .
1418 A A A A A A A A A A
1420C . . . . . . . . . 1
1422C 1 . . . 5 . . . . 0 YÜKSEKLİK VE GENİŞLİK=10 İĞNE

Bu örnekte “PA” sadece bir jakar deseninden oluşmaktadır. “FA” 1’den 10. iğneye kadardır.


115 PM: < FA >;

Bu komutla “FA” bütün makine enine yayılır. (Örneğin bütün SEN alanına yayılır.)

115 PM:23:< FA >;

“FA” alanını 23. iğneden başlayarak makine enine yayar. “<...>” komutunun anlamı < sona kadar>’dır. Başka bir deyişle “<...>” komutunun içinde bulunan desen parçası makinanın sonuna kadar kopyalanacaktır.

115 PM:23:< FA 555>;

Desen ,23. iğneden 555. iğneye kadar makine eni boyunca yayılır.

115 PM:23:10.< FA 555>10.;

23. iğneden itibaren itibaren 10 iğne zemin rengi örülür. Daha sonra 555. iğneye kadar “FA” ve 10 iğne zemin rengi örülür. Geri kalan iğneler seçilmemiştir.

115 PM:<.>10:15FA 200:15FA;

<.> Bütün iğne yatağı zemin rengi ile örülecektir.
10: 10. iğneye geri dön.
15FA 15 kez alan A’yı kopyala
200: 200. iğneye atla
15FA 15 kez alan A’yı kopyala

Makine 10. iğneden itibaren ve 200. iğneden itibaren 15 kez alan A’yı örecektir. Bunun dışındaki alanlarda zemin rengi örülecektir.

PA: Seçilmemiş iğneler otomatik olarak zemin rengi olarak alınır.
PM: Seçilmemiş iğneler alınmaz.

3.6 BEDEN ÖLÇÜLERİNİN BİR RAPOR SAYACINDA VERİLMESİ:


Örnek 1:

30 START
31 C ÖLÇÜ TABLOSU (36-46 BEDEN ARASI)
32 IF RS19=36 RS1=5 RS2=10 RS3=22 FS=40-240 #99=4 GOTO 50
33 IF RS19=38 RS1=5 RS2=10 RS3=24 FS=37-243 #99=4 GOTO 50
34 IF RS19=40 RS1=6 RS2=11 RS3=8 FS=34-246 #99=4 GOTO 50
35 IF RS19=42 RS1=6 RS2=11 RS3=12 FS=30-250 #99=4 GOTO 50
36 IF RS19=44 RS1=6 RS2=11 RS3=18 FS=27-253 #99=3 GOTO 50
37 IF RS19=46 RS1=6 RS2=11 RS3=22 FS=25-255 #99=3 GOTO 50
40 GROESSE FALSCH
50 YG:6/23456;
60.....2X1 ANFANG...
68 RBEG*RS1
69 << SI.I-.DII.; Y:2/5/6; S2 S3 S4
70 >> S1 S2 S3
71 REND
100 JA1=1010 (1001-1010)
110 PA: <JA1>;
130 PM:#99FS<.>;
140 RBEG*RS2
150*REP*5
160 << S:<1->.-R/A-R/Y-R; Y:2/3/4; S2 S3 S4
170 >> S1 S2 S3
180 REPEND
190 REND
200 GOSUB 160-170*RS3
899 END

1001 . . . . A . . . .
1002 . . . A Y A . . .
1003 . . A A Y A A . .
1004 . A A A Y A A A .
1005 A Y Y Y Y Y Y Y A
1006 . A A A Y A A A .
1007 . . A A Y A A . .
1008 . . . A Y A . . .
1009 . . . . A . . . .
1010 . . . . . . . . . C 10 İĞNE GENİŞLİĞİNDEDİR.

Yukarıdaki örnekte her bir beden ölçüsünün bir programda yazdırılarak, nasıl elde edildiği, gösterilmektedir. Bunun için beden büyüklükleri (36,...,46) “RS19” sayacına bir kez girilir. Makinaya örgüyü girilirken, örneğin RS19=38 <RET> yazarak, 38 no’lu beden çalıştırılır.

Rapor sayaçlarındaki sayılar ve alanlar buna bağlı olarak verilmelidir. Beden ölçüleri RS19 sayacında belirtilmiştir, bununla birlikte diğer şartlar otomatik olarak değişecektir.

Yukarıdaki örnekte 32’den 37. Satıra kadar olan kısımda 6 değişik beden ölçüsü girilmiştir.

32 IF RS19=36 RS1=5 RS2=10 RS3=22 FS=40-240 #99=4 GOTO 50

32. satırda RS19 36 olarak ayarlandığında, RS1 sayacı 5, RS2 sayacı 10 ve RS3 sayacı 22 değerlerine göre ayarlanır. Desen 40’dan 240. iğneye kadar örülecektir. 4 tane FS alanı makine enine taşınacaktır.

130. satır :
130 PM:#99FS<.>;

#99 sayacı makine enine kaç tane alanın yerleştirileceğini belirler. Geri kalan kısmı ise zemin örgü oluşturmaktadır.

Bu tip programlarda boy ayarlaması için ayrı rapor sayacı (RS18) verilebilir.

Örnek 2:
210 GOSUB 160-170*RS18

Bütün ölçüler için rapor sayacı RS18 aynı değerde ayarlanır. (Mesela 10 olabilir.) Eğer parçanın boyunun uzatılması gerekirse RS18 sayacının değeri arttırılır. Parçanın boyu kısaltılmak istenirse RS18 değeri azaltılır.

Burada dikkat edilmesi gereken bir husus da F, PM ve PA değerlerinin beden ölçülerine bağlı olarak değişmesidir.


Örneğin; 1.beden genişliği için 146 iğnenin tümünü kullanıyorsak, FS aşağıdaki gibi gösterilir:

115 FS=1-146

2.beden genişliği için 4’er iğne yanlardan daraltılırsa,

115 FS=5-142 şeklinde gösterilir.

3. beden genişliğinde 10 iğne soldan, 9 iğne sağdan daraltılmıştır.

115 FS=11-137

Örnek 3:

32 IF RS19=36 GOSUB 901-903 GOTO 50
33 IF RS19=38 GOSUB 905-907 GOTO 50
34 .......
899 END
900 C-----------------------------------------------------------------
901 PA:6:3JA1 18JA2 3JA1; C 36 BEDEN
902 FS=33-266
903 PM:4FS<.>;
904 C-----------------------------------------------------------------
905 PA:3:3JA1 17JA2 3JA1; C 38 BEDEN
906 FS=30-270
907 PM:3FS<.>;
908 C-----------------------------------------------------------------
..........

Yanlış bir beden ölçüsü girildiği zaman 40. satırda Sintral hata mesajı vermektedir.







Örnek 4: Bütün örgünün baştan sona programlanması

10 START
50 YG:/234;
.........60-69. satırlar arasında başlangıç sıraları ve lastik örgüsü bulunmaktadır.
100 JA1=1007(1001-1007) C 1. JAKAR DESENİ
105 JA2=1105(1101-1109) C 2. JAKAR DESENİ
110 PA:20.5JA14JA25JA120.;
115 FS=1-146
120 PM: FS Y FS Y FS Y FS;
125 RBEG*RS2 C 2.RAPOR SAYACI
135 << S:<1-2+>.-R/A-R/Y-R; Y:2/3/4; S2 S3 S4
140 >> S1 S2 S3
150 REND
999 END


1001. . . . . . A
1002. . . . . A .
1003. . . . A . .
1004. . . A . . .
1005. . A . . . .
1006. A . . . . .
1007A . . . . . .


1110 Y . . . . . . . .
1111 . Y . . . . . . .
1112 A . Y . . . . . .
1113 A A . Y . . . . .
1114 A A A . Y . . . .
1115 A A A A . Y . . .
1116 A A A A A . Y . .
1117 A A A A A A . Y .
1118 A A A A A A A . Y

Bu örnekte bir tek RS’ ‘in yani rapor sayacının belirtilmesi ile program örmeye hazır hale gelmektedir.RS2 ile bu desenin kaç defa tekrarlayacağı belirtilmektedir ve örgü boyu ayarlanmaktadır. Parçanın eni ise “FS” ve “SEN” alanlarının ayarlanması ile olmaktadır.

3.7 FARKLI JAKARLARIN ARKA VE ÖN YATAKTA KULLANILMASI:

Bu işlem arkası torba jakar, arkası pike jakar vb. gibi tanımlanan örgülerde kullanılır. “PK^” VE “PKV” komutları kullanılarak belirtilir.



Örnek:
290 FS=100-300 C 201 İĞNE
300 PA:1:; C HİÇBİR KOMUT VERİLMESE DE BİR PROGRAMDA MUTLAKA PA VERİLMELİDİR.
310 PKV:< JA1>; C ÖN YATAKTA 1. JAKAR KULLANILIR.
320 PK^: < JA2>; C ARKA YATAKTA 2. JAKAR KULLANILIR.
330 PM:4FS;

4. ÖRNEKLER:

4.1 BİR PROGRAMIN YAPISI:


RAPOR SAYAÇLARI SAYAÇLARI




SIKLIK
AYARLARI









BAŞLAMA

SATIRLARI




MOTİF
...SATIRLARI



BİTİŞ
ÖRGÜSÜ


JAKAR
SATIRLARI


4.2 LINKS-LINKS ÖRGÜSÜ

1 C CMS 422.6-2.ANFANG2X1
2 C
6 C SP950=SAUBERSTRİCKEN/KNİTTİNG AFTER PRESS OFF
8 C KORREKT EINSTELLEN/ ADJUST
9 C
11 C RS1=2X1 RAPPORT/2X1 CYCLE
19 C RS19=1 GUMMIFADEN/ ELASTIC THREAD
20 C
21 NP1=10.0 C NETZ/SET UP
22 NP2=11.0 C SCHLAUCH/TUBULAR
23 NP3=11.5 C 2X1
24 NP4=11.5 C UEBERGANG
25 NP5=12.0 C VERT.MUSTER VORNE
26 NP6=12.0 C VERT.MUSTER HINTEN
27 NP7=11.0
28 NP9=10.0
29 C
30 NP20=9.0 NP21=10.0 NP22=10.0 NP23=11.5 NP24=12.0 NP25=13.0
31 NP18=10.0 NP19=11.0
40 START
48 WM=10
49 MSEC=1.0
50 YG:8=D/ 3=G 7=E;
54 YD8=54-10
55 YD7=16-42
56 YD6=36-36
57 YD5=22-28
58 YD4=28-22
59 YD3=10-8
60 YD2=7-12
61 YD1=42-48
64 C----------------------------------------------------------------------------------------
65 C LINKS LEFT GAUCHE RECHTS RIGHT DROITE
66 C----------------------------------------------------------------------------------------
67 C( 8=D TRENNFADEN  
68 C(7)  7=E GUMMIFADEN 
69 C(6)  
70 C(5)  
71 C(4)  
72 C(3)  3=G GRUNDFARBE 
73 C(2)  2=G GRUNDFARBE 
74 C(1)  
75 C-------------------------------------------------------------------------------------------
82 C NICHT BENUTZTE FADENFUEHRER AUSSERHALB SEN-BEREICH STELLEN
83 C PLACE NOT USED YARN CARRIERS OUT OF SEN AREA
85 C --------------------------------------------------------------------------------------------
90 C TRENNFADEN DRAW THREAD
91 C GRUNDFARBE GROUND COLOR
93 C GUMMIFADEN ELASTIC THREAD
99 C -------------------------------------------------------------------------------------------
100 JA1=1142(1100-1142)
102 F1=1-200
103 PA:501:JA1 1:<FA>
104 FA=501-700
106 PM:F1;
111 SEN=1-200
120 #51=1 #52=2
149 C---------------------------GRUNDPOSITION ENDE-------------------------------
200 FBEG:ÖN;
202 F:ANFANG-2X1;
204 F:UEBERGANG;
206 F:LINKS LINKS;
208 FEND
210 FBEG:ARKA;
212 F:ANFANG-2X1;
214 F:UEBERGANG;
216 FUZ ORGU;
218 FEND
299 END
300 C-----------------------------------ANFANG 2X1-----------------------------------------
301 FBEG:ANFANG-2X1;
302 <> SOY
303 << S:R(23)-R(23)/R(24)-0; Y:=G/=G; S1 S2
304 >> S:0-R(24)/R-R; Y:=D/=G; SX SX
305 <<S:UVSR/R(25)-0; Y:=G; SX SX
306 >>S:U^SD.I.; V0 SX
307 << S:UVSD.I.; VR1 SX
308 >> SI.I(22)-DII.(20); Y:=G; SX
309 << S:0-R/DI.I(1)-0; Y:0/=D; SX SX
310 >> S:0-R/DI.I(1)-DII.(1); Y:0/=G; SX SX
311 IF RS19 =1 F:MIT GUMMIFADEN;
312 IF RS19<>1 F: OHNE GUMMIFADEN;
313 RBEG*RS1;
314 << SI.I(3)-DII.(3); Y:=G/=G; SX SX
315>> SX SX
316 REND
317 FEND
318 C ----------------------- MIT GUMMIFADEN ----------------------------------------
319 FBEG:MIT GUMMIFADEN;
320 << SI.I(2)-0/0-DII.; Y:=G/=E; SX SX
321 >> S:0-DII./DI.I(3)-DII.(3); Y:=E/=G; V0 SX SX
322 FEND
323 C-------------------------- OHNE GUMMIFADEN ----------------------------------
324 FBEG: OHNE GUMMIFADEN;
325 << S:0-DII.(2); Y:=G; SX
326 >> SI.I-0; V0 SX
327FEND
330 C--------------------------------------UEBERGANG------------------------------------------------
335 FBEG:UEBERGANG;
336 << SI.I-DII.; SX SX
345 >> SI.I-DII./DI.I(4)-DII.(4); SX SX
350 FEND
355 C---------------------------------------LINKS LINKS----------------------------------------------
360 FBEG:LINKS LINKS;
362 RBEG*RS1
365 << S:UXSG-A/A(5)-G(6); Y:=G; SX SX
370 >> SX SX
372 REND
375 FEND
380 C----------------------------------------DUZ ORGU--------------------------------------------------
385 FBEGUZ ORGU;
390 << S:UVSGA/AG(5)-0; Y:=G; SX SX
392 >> S:AG-0; Y:=G; SX
394 RBEG*RS2
396 << S:AG-0; SX
398 >> SX
400 REND
401 FEND
950 C------------------------------------SAUBERSTRICKEN----------------------------------
952 GOSUB 50-149 W+0
953 <> SOY
954 << SI.(18)-D.I(18)/D.I-DI.; Y:=G/=G; S1 S2 W07 WS0
955 >> SX SX W07
956 REP*99
957 957 << S:R(19)-R(19) Y:=G/=G; SX SX W07
958 >> SX SX W07
959 REPEND
960 MS C GESTRICK IM ABZUGWALZE
961 GOTO 956
962 END
999 <> S0 W0



1100 A A A A A A A A A A
1102 A A A A A A A A A A
1104 A A A A A G A A A A
1108 A A A A G G G A A A
1120 A A A G G G G G A A
1122 A A G G G G G G G A
1124 A G G G G G G G G G
1126 G G G G G G G G G G
1128 G G G G G A G G G G
1130 G G G G A A A G G G
1132 G G G A A A A A G G
1134 G G A A A A A A A G
1136 G A A A A A A A A A
1138 A A A A A A A A A A
1140 A A A A A A A A A A
1142 A A A A A A A A A A


Yukarıdaki links links modelinde programın tamamı verilmiştir. Bu programda şu sıra takip edilmektedir:

-1.-19. Satırlar arası açıklama satırıdır.

-21-31. satırda sıklık ayarları verilmiştir.
(NP3 ayarı genelde lastik örgüsü için kullanılır.
30. Satırdaki sıklıklar başlama örgüsünde kullanılırlar.
31. Satırda da parçanın bitiş örgüsünün ayarı bulunmaktadır.
NP4 ön yataktaki desen için
NP5 arak yataktaki desen için kullanılır.)

-54-61. Satırlarda mekiklerin makina üzerinde bulunması istenilen yerler girilir.

-100-120. Satırlarda jakar deseninin PM, PA, FA, SEN, JA1 ayarları girilir.

-200-299. Satırlar arasında örgünün hangi sırayla örüleceği belirtilir.

-310.-318. Satırlar arasında başlama ve lastik örgüsü bulunmaktadır.

-319-322,335-350 satırları arasında sırasıyla gipeli ve gipesiz başlama komutları vardır.
-335-350 satırları geçiş örgüsüdür.

-360 ile 370 arasıda ön beden links links olarak örülmektedir.

-385-401. Satırlar arasında arka beden düz örgü olarak verilmiştir.

-950-999 satırları arasında örgünün bitiş kısmı yer almaktadır.

Diğer desenlerde de aynı sıra takip edilmektedir.

4.3 SAÇ ÖRGÜSÜ

3x3 saç örgüsü:

1100 A A A A A A Y Y Y A A A A A A Y Y Y
1102 A A A A A A Y Y Y A A A A A A Y Y Y
1104 . . . . . . T T T . . . . . . T T T
1106 . . . . . . . . . . . . I + I . . .
1108 . . . . . . . . . I + I . . . T T T
1110 . . . . . . + + + T T T . . . + + +
1112 A A A A A A Y Y Y A A A . . Y Y Y
1114 . . . . . . . . . . . . T T T . . .
1116 . . . . . . Y Y Y . . . A A A Y Y Y
1118 A A A A A A Y Y Y A A A A A A Y Y Y
1120 A A A A A A Y Y Y A A A A A A Y Y Y
1122 A A A A A A Y Y Y A A A A A A Y Y Y
1124 A A A A A A Y Y Y A A A A A A Y Y Y
1126 A A A A A A Y Y Y A A A A A A Y Y Y
1128 A A A A A A Y Y Y A A A A A A Y Y Y
1130 A A A A A A Y Y Y A A A A A A Y Y Y
1132 A A A A A A Y Y Y A A A A A A Y Y Y
1134 + + + + + + T T T + + + + + + T T T

50 YG:8=D/3=G 4=G 5=G 6=G 7=E;
.....
100 JA1=1134(1100-1132)
.......
360 FBEG:3X3 SAC;
365 << S: <1->A-Y; Y:=G; V# S1 S2 S3 S4
370 >> S1 S2 S3 S4
375 << S:<1->A-Y/<1->U^ST/<1->A-Y/<1->UXST-+; S1 S2 S3 S4
380 >> S:<1->UVS+/UVSI; VR3 VKA>0 SX SX ML WM^1
385 << VL3 VKB<0 SX SX ML W0
390 >> S:<1->U^ST/<1->A-Y/<1->A-Y; V# SX SX XS WM=10
390 FEND
Burada saç atma sırasında örgüyü yukarı doğru gevşeterek, rahat bir şekilde ilmek aktarması yapmak için “WM^1” komutu kullanılmıştır. Bu sırada merdaneler bir miktar ters yönde dönmektedirler.

“+” ve “I” sembolü ile gösterilen ilmekler sac örgüsünü oluşturmak için kullanılmıştır. “T” sembolü ise arkaya transfer için kullanılmıştır.

385. satırda kumaş çekim değeri “0” olarak verilmiştir. Bu sayede daha rahat saç örgüsü oluşturulmaktadır. Ancak saç örgüsü bittikten sonra çekim değeri sıfır olarak bırakılmamalı ve yeni bir çekim değeri tanımlanmalıdır.

4.4 YÜRÜTMELİ ÖRGÜ:

1106 . . . . . A A A A .
1108 . . . . . A A A A .
1110 . . . . A A A T . .
1112 . . . . A A A T . .
1114 . . . A A A T . . .
1116 . . . A A A T . . .
1118 . . A A A T . . . .
1120 . . A A A T . . . .
1122 . A A A T . . . . .
1124 A A A A T . . . . .
1126 A A A A . . . . . .
1128 . A A A . . . . . .
1130 . T A A A . . . . .
1132 . T A A A . . . . .
1134 . . T A A A . . . .
1136 . . T A A A . . . .
1138 . . . T A A A . . .
1140 . . . T A A A . . .
1142 . . . . T A A A . .
1144 . . . . T A A A . .

50 YG: 8=D/1=S 3=G 7=E;
...
100 JA1=1106(1106-1144)
.....
343 FBEG:ARAN;
345 RBEG*RS2
346 S:UVSR /A.-0; Y:=G; V0 SX SX
348 S:A-0; SX
354 REP*4
356 << S:<1->UXST-A./A.-T ; Y:=G, V0 SX SX WM=10
358 >> S: <1->A.-T/U^SAT; SX SX
360 << S: UVSA; VR1 SX
362 >> S:UVST; VL3 SX
364 REPEND
366 S:UVSR /A.-0; Y:=G; V0 SX SX
368 S:A-0; SX
370 REP*4
372 << S:<1->UXST-A./A.-T ; Y:=G, V0 SX SX WM=10
374 >> S: <1->A.-T/U^SAT; SX SX
376 << S: UVSA; VL1 SX
378 >> S:UVST; VR3 SX
380 REPEND
382 REND

5. RENKLİ JAKAR DESENİ ÖRNEKLERİ:

a) İKİ RENKLİ, ARKASI ATLAMALI JAKAR:

1100 A Y Y Y A A Y Y A A Y Y A Y Y A A Y Y A A Y Y
1102 A A Y Y Y A A Y Y A A Y Y Y A A Y Y A A Y Y Y
1104 Y A A Y Y Y A A Y Y A A Y A A Y Y A A Y Y Y A
1106 Y Y A A Y Y Y A A Y Y A A A Y Y A A Y Y Y A A
1108 Y Y Y A A Y Y Y A A Y Y A Y Y A A Y Y Y A A Y
1110 A Y Y Y A A Y Y Y A A Y Y Y A A Y Y Y A A Y Y
1112 A A Y Y Y A A Y Y Y A A Y A A Y Y Y A A Y Y Y
1114 Y A A Y Y Y A A Y Y Y A A A Y Y Y A A Y Y Y A
1116 Y Y A A Y Y Y A A Y Y Y A Y Y Y A A Y Y Y A A
1118 A Y Y A A Y Y Y A A Y Y Y Y Y A A Y Y Y A A Y
1120 A A Y Y A A Y Y Y A A Y Y Y A A Y Y Y A A Y Y
1122 A Y Y A A Y Y Y A A Y Y Y Y Y A A Y Y Y A A Y
1124 Y Y A A Y Y Y A A Y Y Y A Y Y Y A A Y Y Y A A
1126 Y A A Y Y Y A A Y Y Y A A A Y Y Y A A Y Y Y A
1128 A A Y Y Y A A Y Y Y A A Y A A Y Y Y A A Y Y Y
1130 A Y Y Y A A Y Y Y A A Y Y Y A A Y Y Y A A Y Y
1132 Y Y Y A A Y Y Y A A Y Y A Y Y A A Y Y Y A A Y
1134 Y Y A A Y Y Y A A Y Y A A A Y Y A A Y Y Y A A
1136 Y A A Y Y Y A A Y Y A A Y A A Y Y A A Y Y Y A
1138 A A Y Y Y A A Y Y A A Y Y Y A A Y Y A A Y Y Y

50 YG: 8=D/ 1=S 3=A 4=Y 7=E;
...
100 JA1=1100(1100-1138)
............
350 FBEG: DESEN;
351 RBEG*RS2
352 << S:<1->UVSAY/A-0/Y-0; Y:=A/=Y; SX SX SX WM=10
354 >> S:<1-> A-Y/Y-0; SX SX
356 REP*8
358 << S:<1->A-0/Y-0; Y:=A/=Y; SX SX
360 >> SX SX
362 REPEND
363 REND
364 FEND




b) ARKASI DOLU İĞNE JAKAR

Yukarıdaki örneğe uygularsak;

350 FBEG: DESEN;
351 RBEG*RS2
356 REP*10
358 << S:<1->A-R/Y-R; Y:=A/=Y; SX SX
360 >> SX SX
362 REPEND
363 REND
364 FEND


c) ARKASI PİKE JAKAR



1100 X N X N X N X N X N X N X N X N X
1102 N X N X N X N X N X N X N X N X N


1110 * * * * * * * A A A * * * * * * *
1112 * * * * * * A A A A A * * * * * *
1114 * * * * * A A A I A A A * * * * *
1116 * * * * A A A I I I A A A * * * *
1118 * * * A A A I I I I I A A A * * *
1120 * * A A A I I I I I I I A A A * *
1122 * A A A I I I I I I I I I A A A *
1124 A A A I I I I I I I I I I I A A A
1126 A A I I I I I I I I I I I I I A A
1128 A A A I I I I I I I I I I I A A A
1130 * A A A I I I I I I I I I A A A *
1132 * * A A A I I I I I I I A A A * *
1134 * * * A A A I I I I I A A A * * *
1136 * * * * A A A I I I A A A * * * *
1138 * * * * * A A A I A A A * * * * *
1140 * * * * * * A A A A A * * * * * *
1142 * * * * * * * A A A * * * * * * *
1144 * * * * * * * * A * * * * * * *

Yukarıdaki üç renkli desende 1100-1102 numaralı satırlar arasında tanımlanan jakar deseni arka yüzü belirtmektedir. 1110’den 1144’e kadar olan desen ön yüzü oluşturmaktadır.

50 YG: 8=D/ 2=A 3=I 4=* 7=E;
......
100 JA1=1110(1110-1144)
102 JA2=1100(1100-1102)
........
350 FBEG: DESEN;
352 PK^:<JA2>;
354 RBEG*RS2
356 << S:<1->A-NA/I-NI/*-N*; Y:=A/=I/=*; SX SX SX
360 >> SX SX SX
362 REND
363 PK^:0
364 FEND

d) DİREKT İĞNE SEÇİMİ İLE PİKE JAKAR:

İki renkli pike jakar:

S:.-DI./A-D.I/A-DI.; C DİREK SEÇİMLE ARKADA PİKE DESENİ OLUŞTURULUR.

Üç renkli pike jakar:

S:.-DI./A-D.I/Y-DI./.-D.I/A-DI./Y-D.I;

f) ARKASI FİLE JAKAR:

File jakarda örgünün arka yüzü, pike jakardakine benzer yolla oluşturulur. Yalnız burada çalışmayan iğne sayısı daha fazladır. İsteğe göre arkada iki iğnede bir veya üç iğnede bir ilmek oluşturulabilir. Verilen örnekte 1100-1102 nolu satırlarda tanımlandığı gibi 2 iğne atlama, 1 iğne ilmek yapılmaktadır. Böylece bu teknikle, hem materyalden tasarruf edilir, hem de örgüye yumuşak bir tutum kazandırılır.

1100 X N N X N N X N N X N N X N N X N
1102 N N X N N X N N X N N X N N X N N

1110 * * * * * * * A A A * * * * * * *
1112 * * * * * * A A A A A * * * * * *
1114 * * * * * A A A I A A A * * * * *
1116 * * * * A A A I I I A A A * * * *
1118 * * * A A A I I I I I A A A * * *
1120 * * A A A I I I I I I I A A A * *
1122 * A A A I I I I I I I I I A A A *
1124 A A A I I I I I I I I I I I A A A
1126 A A I I I I I I I I I I I I I A A
1128 A A A I I I I I I I I I I I A A A
1130 * A A A I I I I I I I I I A A A *
1132 * * A A A I I I I I I I A A A * *
1134 * * * A A A I I I I I A A A * * *
1136 * * * * A A A I I I A A A * * * *
1138 * * * * * A A A I A A A * * * * *
1140 * * * * * * A A A A A * * * * * *
1142 * * * * * * * A A A * * * * * * *
1144 * * * * * * * * A * * * * * * *

50 YG: 8=D/ 2=A 3=I 4=* 7=E;
......
100 JA1=1110(1110-1144)
102 JA2=1100(1100-1102)
........
350 FBEG: DESEN;
352 PK^:<JA2>;
354 RBEG*RS2
356 << S:<1-2->A-NA/I-NI/*-N*; Y:=A/=I/=*; SX SX SX
358 >> SX SX SX
360 REND
361 PK^:0
362 FEND

e) TORBA JAKAR:

Torba jakar olan desenlerde arka jakar tanımlamaya gerek yoktur. Sadece desen çizilir ve program hazırlanır.

1110 * * * * * * * A A A * * * * * * *
1112 * * * * * * A A A A A * * * * * *
1114 * * * * * A A A I A A A * * * * *
1116 * * * * A A A I I I A A A * * * *
1118 * * * A A A I I I I I A A A * * *
1120 * * A A A I I I I I I I A A A * *
1122 * A A A I I I I I I I I I A A A *
1124 A A A I I I I I I I I I I I A A A
1126 A A I I I I I I I I I I I I I A A
1128 A A A I I I I I I I I I I I A A A
1130 * A A A I I I I I I I I I A A A *
1132 * * A A A I I I I I I I A A A * *
1134 * * * A A A I I I I I A A A * * *
1136 * * * * A A A I I I A A A * * * *
1138 * * * * * A A A I A A A * * * * *
1140 * * * * * * A A A A A * * * * * *
1142 * * * * * * * A A A * * * * * * *
1144 * * * * * * * * A * * * * * * *

50 YG: 8=D/ 2=A 3=I 4=* 7=E;
......
100 JA1=1110(1110-1144)
........
350 FBEG: DESEN;
352 RBEG*RS2
354 << S:<1->A-NA/I-NI/*-N*; Y:=A/=I/=*; SX SX SX
356 >> SX SX SX
358 REND
360 FEND

Teşekkürler.