Bilgisayar Montajı 7

Kasayı Hazırlama:
Bu noktada, önünüzde kapağı açılmış yeni bir kasa olmalı. Bu kasayı yeni bir sistem için kullanmadan önce, onu kullanılmaya hazırlamanız lazım. Aşağıdaki listeyi takip edin ve hazır olduğundan emin olun. Bu listedekilerin hepsi sizin kasanız için gerekli olmayabilir ve daha önceden kullandığınız bir kasayı kullanacaksanız, bunların birçoğu veya hepsi zaten yapılmış olabilir. Yine de, bu kullanışlı bir listedir.

Şimdi kasanın kapağı açık olduğunda göre, kasa ile gelen vidalara bir göz atmanın zamanıdır. Bunlar genellikle kasanın içinde duran küçük bir plastik paket içerisinde tutulurlar. Bu paket içerisinde şunları bulacaksınız:

Kasa vidaları – Kartları takmak için kullanılan tip(resim 33).
Daha küçük vidalar – Kasa vidaları gibidirler, sadece boyutları daha küçüktür. Anakartı monte etmek için kullanılır(resim 34).

Standofflar – Bunlar anakartı, monte plakasından 1/8 inç civarında uzak tutmak için kullanılan vidalardır(resim 35). Uçları küçük kasa vidalarının takılabileceği şekildedir. Eğer bir AT kasanız varsa, küçük beyaz standofflar bulabilirsiniz. Bunlar, metal standoff ile aynı görevi görürler, fakat anakarta monte edilmişlerdir ve kasadaki yuvalara otururlar. Metal standofflarla karşılaştırıldığında daha kullanışsızlardır, fakat aynı işi görürler. Son olarak, bazı kasalar küçük metal toka biçiminde standofflar kullanırlar. Bunlar anakart monte plakasındaki küçük dikdörtgensel deliklere otururlar(resim 36). Bunlar da biraz kullanışsızdır.

Contalar – Bunlar alet çantanızdan alıştığınızın aksine genellikle küçük, gevşek contalardır (resim 37). Anakartınızı vidalardan korumak için kullanırlar. Bazı anakartlar vidaları devreden uzak tutmak için metal plakalara sahiptir ve bu durumda contalara ihtiyaç yoktur.

Şimdi, yapılması gereken şeyleri inceleyelim

Temiz Kasa – Kasa yeniyse, bu pek sorun değildir. Ama daha önceden kullanılmışsa, büyük ihtimalle bir temizliğe ihtiyacı vardır. İçini bir bez veya sıkıştırılmış hava ile temizleyin. Güç kaynağındaki fanın tozlu olmadığından emin olun. Bir bez ile onu da temizleyin
2. Güç Kaynağını İnceleyin – Kasaya sıkıca monte edildiğinden, temiz olduğundan ve bölgenize uygun voltaj kullandığından (ABD için 110V ve Türkiye de dahil diğer birçok ülke için 220V) emin olun.
3. Güç Anahtarını İnceleyin – Güç anahtarının sıkıca monte edildiğinden(resim 38) ve güç kaynağına doğru bağlandığından emin olun. Birçok AT kasada güç düğmesi 4 kabloyla güç kaynağına bağlanmış durumdadır. ATX kasalarda, güç düğmesinin serbest bir tane kablosu vardır. Bu kablo daha sonra anakarttaki güç düğmesi bağlantısına takılacaktır. Güç kaynağı güç düğmesine bağlı olmalıdır ve bağlantılar elektrik bantı ile çevrelenmelidir.

4. Ayakları Kurun – Bunlar kasanın altındaki deliklere takılan küçük aletlerdir(resim 39). Kasa masanızda bu ayaklar üstünde durur. Kasa daha önceden kullanıldıysa veya pahalı bir kasanız varsa, bu işlem zaten yapılmıştır.

5. Kasa Fanını Kurun – Bazı durumlarda, kasanızın ön tarafında bulunan kısma vidalarla takılan ayrı bir fan kurmak isteyebilirsiniz. Fanın havayı kasanın dışına değil içine doğru üflediğinden emin olun. Bu, sistem içindeki havanın dolaşımına yardımcı olur. Birçok kasada bu zaten kuruludur, yani pek önemsemeniz gerekmez. Bazılarında da içeri toz girmesini engellemek için küçük bir filtre bulunur.

Sürücü Yuvalarını Çıkartın – Yeni bazı ucuz kasalarda sürücü yuvalarında metal plakalar olabilir. Bu gerçekten oldukça can sıkıcıdır. Bir sürücü takmak istediğinizde ve büyük ihtimalle isteyeceksiniz, bunları çıkartmanız gerekir. Kullanmak istediğiniz sürücü yuvasını seçin (genellikle tower kasalarda en üstte) ve metal plakaları çıkartın. Bunlar metalle bağlanmıştır, yani bunları çıkartmak için bazı kesme, kırma ve bükme hareketlerinde bulunmanız gerekebilir. Kasaya ve kendinize zarar vermemeye dikkat edin. Plaka çıkartıldığında keskin uçlara sahip olacaktır. Daha iyi kasalarda bu yuvalar plastik ve kolaylıkla çıkartılabilir plakalarla kapatılmıştır.

Ana kartınızı Ayarlayın:

TOPRAKLAMA HAKKINDA
Ana kartı kurmaya hazır hale getirmenin zamanı geldi. Bu adımla beraber bundan sonraki birkaç adım size bunu nasıl yapacağınızı anlatacak. Bu adımla beraber hafızanın ve CPU’nun kurulumunu, anakartı kasaya takmadan önce yapmak çok daha kolay. Tabi ki bu işlemler anakart kasadayken de yapılabilir, hatta önceden kurulu bir PC üzerinde çalışıyorsanız zaten böyle yapıyor olacaksınız. Fakat PC’yi baştan kuruyorsanız, ana kartın kurulumu ve ayarlarını kasa dışında yapmak daha kolay.

Ana kart, ilk kez PC kuran birisinin en çok korktuğu parçadır. Fakat aslında o kadar korkulması gerekmiyor. Aslında birkaç basit kuralı uyguladığınız sürece oldukça kolay kurulur. Bunlardan birincisi, kullanım kılavuzunu okumak ve ne anlattığını anlamaktır. Kılavuzda anlamadığınız kelimeler veya konular varsa, öğrenin. Bu çok önelidir, çünkü bazı şeyleri anlamamak, basit hatalara yol açabilir.

İkinci olarak, bir jumperı nasıl kullanacağınızı bilmelisiniz. Öncelikle anakartın oldukça fazla ayarı olan bir şey olduğunu unutmayın. Bunun amacı, çok farklı donanım konfigürasyonlarıyla çalışma imkanı sağlamaktır. Anakarttaki ayarlar elektrik taşıyan devrelerle yapılırlar. Jumper(resim 40), elektrik akımı taşıyabilen bir çift pin’dir. Bu pin’ler birbirlerine bağlı olmazlarsa devre bozulur. Yani, jumperın kontrol ettiği ayar ‘kapalı’ duruma geçer. Eğer bu iki pin üzerine ilgili kapağı takarsanız, devre tamamlanır ve anakartın konfigürasyonu değişir. Bu, bir jumperın temel mantığıdır.

Gerçek hayatta ise, jumperlar ikiden fazla pin’e sahip olabilirler. Bazen JP1 veya benzer bir şekilde isimlendirilmiş özel bir jumper üç veya daha fazla pin’den oluşabilir. Bu durumda, kılavuzda hangi pin’leri birbirine bağlayacağınız ve bu şekilde hangi ayarı elde edeceğiniz yazar. Kılavuzu anladığınız sürece, hiçbir sorun yoktur.

Ana kartınızı kurarken genellikle kullanacağınız CPU’ya göre ilgili jumperları da ayarlamanız gerekir. “Genellikle” diyorum, çünkü bu iş için bazı kartlar jumper kullanmıyor. Bu aralar pek görülmüyor olsa da, bazıları DIP switch’leri kullanıyor(resim 41). Daha yeni ana kartlarda ise, bu tür ayarlar özel bir BIOS programı aracılığıyla yapılıyor. Eğer kurduğunuz anakart jumpersız ise, bu adımı rahatlıkla atlayabilirsiniz, çünkü bu ayarlar sonra yapılacaktır. Fakat yine de okumak isteyebilirsiniz, çünkü bazı jumpersız tasarımlarda bile az da olsa jumper bulunuyor ve jumpersız tasarımda bile ne yapmanız gerektiğini bilmeniz gerekebilir.

Ana kartınızın kılavuzunu yanınızda bulundurmanız gerekiyor. Eğer kılavuzunuz yoksa, üreticinin web sitesine girin ve bu bilgiyi orada bulmaya çalışın. Telefon aracılığıyla firmanın teknik servisine ulaşmayı da deneyebilirsiniz. Bazı durumlarda da jumper ayarları anakart üzerine basılmışlardır. Eğer bu bilgi elinizde yoksa, şanssızsınız. Ne yazık ki, ana kartların ayarları çok fazla olduğu için bir çeşit dokümana sahip olmanız gerekmektedir. Eğer eski bir ana kartla uğraşıyorsanız, üreticiyi bulmaya çalışmanız da zaman alabilir. Genellikle BIOS ID numaralarını kullanarak bu anakartı Internet’ten bulabilirsiniz.

Ana kart kılavuzları iki biçimde gelirler. Bazıları CPU çekirdek voltajı, I/O voltajı, çarpan ve sistemi veri yolu hızı için ayrı jumper veya DIP switch listeleri vererek donanım düşkünlerinin sevdiği biçimdir. Bunların her birisi için ayarları anlatırlar. Bu biçim, arttırılmış kontrol nedeniyle daha iyidir. Diğer kılavuzlar bilinen CPU’lar için bir liste sunarak, bunlar için ayrı ayrı ayarları verirler. Bu biçim son kullanıcı için daha kolay olsa da, daha fazla kontrole (mesela overclock) sahip olmak istediğinizde daha kullanışsızdır. İyi kılavuzlar her ikisini de yaparlar: hem ayrı ayrı jumper ayarlarını anlatıp hem de işlemcilere göre ayarları verirler.
Anakartla oynarken dikkatli olun. Jumperları ayarlarken onu bir statik paket üzerine koymak en iyisidir. Anakartı her zaman düz bir yüzeyin üzerine koyun, halı veya benzer bir yüzeyin üzerine değil. Karta ellemeden önce de mutlaka kendinizi topraklayın. Kartı tutarken, mümkün olduğunca kenarlarından tutun.

TOPRAKLAMA HAKKINDA: Bilgisayar parçalarını ellemeden önce vücudunuzu topraklamak oldukça önemlidir. Tüm işlemciler ve ana kartlar statik elektrikle zarar görebilen hassas cihazlardır. Bu yüzden takana kadar orijinal ambalajlarında saklanmaları gerekir. Montaj esnasında işlemcinin kenarlarından tutulmalı, asla metal kısımlarına dokunulmamalıdır. Sadece yürüyerek bile vücudunuz çok fazla statik elektrikle yüklenebilir. Bunu hissetmeyebilirsiniz ve büyük ihtimalle de hissetmezsiniz, fakat bu yük bir bilgisayar parçasını bozmak için yeterlidir. Bir işlemciye asla vücudunuzu topraklamadan dokunmayın(resim 42). Bu, ayağınız halıdayken bir prize dokunmakla aynı etkiye sahiptir. Vücudunuzu topraklamak için antistatik bileklikler kullanmalısınız. Eğer bunu yapamıyorsanız elektronik parçaları tutmadan önce en azından, iki elinizle PC’nizin kasanıza dokunarak kendinizi topraklayın. Tabi ki toprağa bağlı herhangi bir iletkeni de bu iş için kullanabilirsiniz. Böylece cihazlara zarar verebilecek elektrik akımlarının oluşması önlenir.

CPU’yu Kurun:

İşlemci bilgisayarın en hassas parçalarından biri olduğu için ana karta takarken çok dikkatli olmalısınız. Herhangi bir şekilde aşağıdaki talimatlardan birini atlar veya tam olarak yapmazsanız işlemciniz, dolayısıyla da bilgisayarınız bozulup çalışmayabilir.

Genel olarak bir bilgisayar kurulumunda öncelikle işlemcinin takılması tavsiye edilir. Böylece montajı yapan kişi işlemci yuvasına diğer parçalar tarafından engellenmeden rahatça ulaşabilir. Bu yüzden hafıza ve genişleme kartlarını takmadan ve ana kartı kasaya yerleştirmeden önce işlemciyi ve heatsinki takınız.

İşlemciyi takmadan önce heatsinki işlemci yuvasındaki yerine yaklaştırıp, heatsinkin üzerinde bulunan fanın ana karta giden güç kablosunun uzunluğunu kontrol ediniz. Eğer kablo ana karttaki güç girişine rahatça ulaşamıyorsa heatsinki veya üzerinde bulunan fanı başka bir yöne çevirmeniz gerekebilir. Eğer heatsinkin farklı şekilde takılması yeterli olmuyorsa heatsink üzerindeki fanı çevirmek için aşağıdaki adımları takip edin.

1. Öncelikle fanın hangi tarafının üstte olduğunu bir yere not edin. Fanın daha sonra baş aşağı takılması heatsinkte biriken ısının rahatça etrafa dağıtılmasını engelleyecektir. Bu da işlemcinizin aşırı ısıdan yanarak bozulmasına neden olabilir.
2.Fanı heatsinke tutturan vidaları uygun bir tornavida ile sökün(resim 44).

3.Fanı, kablosu ana karttaki güç girişine rahatça erişecek şekilde yerleştirin.

4. Üst tarafın daha önce not ettiğiniz şekilde olmasına dikkat ederek fanı heatsinke vidalayın.

Yukarıdaki adımlar fan kablosu ana karttaki güç girişine rahatça ulaşamadığı zamanlarda uygulanmalıdır. Bu işlemlerin daha önce yapmanız işlemcinin takılması esnasında oluşacak zaman kayıplarını, dolayısıyla da termal pasta gibi maddelerin ortamla etkileşip bozulması olasılığını azaltacaktır.

5.Resim 45’de bir işlemci yuvası gözükmektedir. Temel olarak işlemci yuvalarının çoğu kare biçimindedir ve bunlara “socket” tipi işlemci yuvaları denir. Farklı olarak “slot” tipi, işlemcinin ana karta dik olarak takıldığı işlemci yuvalarda vardır. Fakat bunlar günümüzde çok az kullanılmaktadır. Bu yüzden burada sizler socket tipi yuvalara işlemcilerin nasıl takıldığını anlatacağız. İşlemci yuvasının yanında bulunan kilitleme-açma kolu işlemcinin yerine sabitlenmesinde kullanılır. İşlemciyi takmadan önce bu kolu yana doğru çok az çekerek yukarı doğru dönmesini engelleyen çentikten kurtarın.
6.Daha sonra bu kolu yaklaşık 90 derece kadar yukarı çevirerek yuvayı işlemci takılabilecek hale getirin(resim 46).
7. Bazı işlemci yuvalarında bu kol 90 dereceden fazla dönebilmektedir. Bu durumda kolu dönebileceği maksimum açıya kadar döndürün. Kolu asla zorlamayın. Resim 47’de işlemci takılmaya hazır bir
8. Yukarıda resim 47 48 49 işlemci yuvası görülmektedir.

yukarıdaki resimde işlemcinin alt kısmı, yani bağlantı iğnelerinin olduğu kısım gözükmektedir.

Eğer dikkat ederseniz bu iğnelerden bazı köşelerde yoktur. Aynı şekilde işlemci yuvasında da bazı köşelerde iğnelerin gireceği delikler bulunmaz. İşlemciyi takarken bu köşeleri karşı karşıya getirmeli ve işlemciyi bu şekilde yuvasına takmalısınız. Referans alabileceğiniz başka bir nokta daha vardır. Bazı işlemcilerde işlemcinin bir köşesi üçgen şeklinde kesik veya küçük bir okla işaretlidir. Bu kısım açma-kilitleme kolunu işlemci yuvasına bağlayan noktaya yakın olmalıdır. İşlemcinin yönünün doğru olduğundan emin olduktan sonra bir sonraki adıma geçin.

9.İşlemciyi yavaşça yerine bırakın. İşlemciyi takarken asla güç kullanmayın. İşlemci yuvları ZIF (Zero Insertion Force) socket tipindedirler ve bu da güç kullanımına gerek olmadığı anlamına gelir. Eğer işlemciyi bıraktığınızda yerine oturmazsa işlemcinin yönünü kontrol edin ve açma-kilitleme kolunun sonuna kadar döndürülmüş olduğundan emin olun. Kesinlikle işlemciyi zorlamayın.

12.Resim 52’de genel olarak kullanılan heatsink ve sabitleme mekanizması gösterilmiştir. Eğer işlemcinin beraberinde bir heatsink veya fan gelmemişse dışarıdan aldığınız fanın ve heatsinkin işlemcinize uygun olup olmadığını ilgili internet sayfalarından öğrenmelisiniz. Genel olarak üreticiler işlemcinin yanında uygun özelliklere sahip fanı ve heatsinki verirler ve bunları kullanmanız işlemcinizin sağlığı açısından tavsiye edilir. Şekil ve büyüklükleri değişse de genel olarak heatsink ve fanların takılma şekli aynıdır. Heatsinkin ortasında uçları delik olan metal bir mandal vardır. Bu mandalın uçları işlemci yuvasının üst ve altındaki çentiklere takılarak heatsink sabitlenir. Diğer bir sabitleme mekanizması ise heatsinkin ana kart üzerine oturtulması ve daha sonra aynı işlemcide bulunan açma-kapama kollarına benzer kolların çevrilmesiyle kolayca sabitlenmesini sağlar.

13- resim 53 de alt tarafı basamak şeklinde olan bir heatsink görülmektedir. Bu tür heatsinklerde basamak şeklindeki kısım işlemci yuvasının üst tarafına denk gelmelidir. İşlemci yuvalarında “socket …” yazan ve yukarı doğru yükselen kısmı yuvanın üst tarafındadır. Eğer heatsink işlemci yuvasına paralel değilse veya işlemci yuvasına değiyorsa işlemcinir aşırı ısınıp bozulabilir.

Bazı heatsinklerin alt kısmı tamamen düzdür ve basamak bulunmaz. Bu şekildeki heatsinklerde doğru yönü bulmanız için sabitleme mandalını referans almalısınız. Heatsink, mandalın bükülmüş olan kısmı işlemcinin ortasına ve uzun kısmı işlemci yuvasının üstüne gelecek şekilde takılmalıdır. Heatsink eğer işlemcinin ortasına tam olarak değmiyor veya işlemci yuvasıyla temas ediyorsa işlemciniz aşırı ısınıp yanabilir.

14. Heatsinki düzgün olarak takabileceğinizden emin olduktan sonra sıra alttaki termal pasta üzerinde bulunan ince filmi kaldırmaya gelir(resim 54). Bu termal pasta işlemcinizle heatsink arasında kalarak ısı transferinin kolayca yapılmasına yardımcı olur. Eğer termal pasta kullanılmazsa işlemcinin ortası ve heatsink birbirlerine tam olarak temas etmeyecek ve arada boşluklar kalacaktır. Bu da ısının heatsinke aktarılıp dağıtılmasına engel olacaktır.
-Dikkat etmeniz gereken bir diğer konu da termal pastaya eliniz ile dokunmamanız gerektiğidir. Elinizdeki yağ veya ortamda bulunan tozlar bu maddenin ısı iletkenliğini düşürebilir ve ısının heatsinke aktarımını yavaşlatabilir. Bu yüzden filmi kaldırmadan önce heatsinki rahatça takabileceğinizden emin olmalısınız. Filmi kaldırırken bir ucundan tutarak yukarı doğru hızlıca çekin. Koruyucu film kaldırıldıktan hemen sonra heatsink takılmalı, termal pastanın ortam ile etkileşme süresi minimumda tutulmalıdır. Bu yüzden heatsinki ilk seferde takmalısınız. Eğer filmi çıkardıktan sonra heatsinki yanlış takarsanız termal pasta yanlış şekilde dağılabilir ve dolayısıyla kullanılmaz hale gelebilir.Bazı ana kartlar, önbellek boyu ve tipini belirlemek için de bir jumper kullanırlar. Eğer gerekiyorsa, bunu şimdi ayarlayın. Eğer birçok durumda olduğu gibi dahili önbelleğiniz varsa, bununla ilgilenmeniz gerekmez. Bazı ana kartlar da isteğe göre AT veya ATX güç kaynağı kullanmanıza izin verir. Kullandığınız tipe göre bir jumper ayarlamanız gerekebilir.

Bunu da yaptıysanız, konfigürasyon hemen hemen bitmiş demektir. Artık üretici tarafından yapılmış diğer ayarları doğru olmaları açısından iki kere kontrol etmelisiniz. CMOS silme jumperının doğru olduğundan emin olun ki BIOS ayarlarını sonra değiştirebilin. Pil jumperının da harici pil yerine kart üzerindeki pili kullanacak şekilde ayarlı olduğundan emin olun. Eğer FLASH BIOS’u aktif hale geçiren bir jumper varsa, bunun kapalı durumda olduğundan emin olun. Ayrıca, kart üzerindeki kontrol aygıtlarını aktif hale geçiren jumperların doğru olup olmadığını da kontrol edin. Bütün bu ayarlar normalde doğru ayarlanmıştır, fakat yine de emin olun. Birçok ana kartın bu özellikleri BIOS aracılığıyla kontrol ettiğini ve PC’yi çalıştırdığınızda ayarlamanız gerektiğini unutmayın.

Bütün yaptıklarınızı iki kere kontrol edin. Fazla güvenlik, hata yapmaktan daha iyidir.