Bedeviler

Bedeviler

Özellikle Arabistan, Irak, Suriye ve Ürdün olmak üzere Ortadoğu çöllerinin Arapça konuşan göçebe halkları.

Bedeviler, toplam Ortadoğu nüfusunun küçük bir kesimini oluşturmakla birlikte, toprağın büyük bölümünün kullanımını ellerinde tutarlar. Büyük çoğunluğu çobandır; yağmurlu kış mevsiminde çöle göç eder, kurak yaz aylarında ekili topraklara geri dönerler. Kendilerini yüksek sınıftan sayan Bedeviler, tarımı ve başka el emeğini geleneksel olarak küçümsemekle beraber, özellikle II. Dünya Savaşı’ndan sonra, siyasal ve ekonomik gelişmelerin de etkisiyle yerleşik yaşama geçmeye başladılar. 1950’lerde Suudi Arabistan ve Suriye, Bedevi otlaklarını kamulaştırdı; Ürdün de keçi otlatmayı büyük ölçüde sınırlandırdı. İsrail, Nasıra’daki Bedevi topraklarının bir bölümüne el koydu. Camp David Antlaşması’ndan (1978) sonra sorun Sina Yarımadası’na da sıçradı.
Geleneksel Bedevi toplulukları, geçimlerinin temeli olan hayvan türüne göre sınıflandırılabilir. En saygın Bedevi grupları, Büyük Sahra, Suriye ve Arabistan çöllerindeki geniş topraklarda deve yetiştiren büyük göçebe kabilelerdir. Koyun ve keçi yetiştiren Bedeviler ise ağırlıklı olarak Ürdün, Suriye ve Irak’taki ekili alanların çevresinde yaşar. Sığır yetiştiricisi göçebelerin yoğun olarak yaşadığı yerler, Güney Arabistan ve Sudan’dır. Sudan’daki Bedeviler, Bakkarlar olarak bilinir.
Bedevi kabileleri, I. Dünya Savaşı’ndan sonra, yer değiştirdikleri alanlarda kurulan ülkelerin denetimine boyun eğmek zorunda kaldılar. Böylece kabileler arasındaki çatışmalar ve uzak köylere düzenledikleri baskınlar sona erdi; çevreyle daha barışçı ticari ilişkiler kuruldu. Özellikle II. Dünya Savaşı’ndan sonra askerlik hizmetine giren, hatta inşaatlarda çalışan Bedevilerin sayısı giderek arttı. Ama hem Bedevi toplumunun kabilelere dayalı yapısı, hem de babasoyluluk, kabile içi evlilik ve çokkarılılık üzerine kurulu ataerkil geni aile düzeni sürdü.
Arapça konuşan kabilelerde, kabileyi oluşturan ve kademeli olarak büyüyen birimlerin reislerine de, aile reisine de şeyh adı verilir. Şeyhe, yaşlı erkeklerden oluşan resmileşmemiş bir kabile meclisi yardım eder.
Bedevi toplumu, Kaysi (Kuzey Arabistanlı) ya da Yemeni (Güney Arabistanlı) kökeninden geldiğini ileri süren soylu kabilelerin yanı sıra, büyük soylu kabilelerin koruması altında barınan ve onlara nalbant, tenekeci, el işçisi olarak hizmet eden dağınık, atasız küçük kabile gruplarından oluşur.