Canlının tam dinlenme sırasında kas hareketi yapmadan,vücuttaki canlılık olaylarının sürmesi için gereken enerjiyi sağlayan metabolizmaya bazal metabolizma denir. Bazal metabolizma kullanılan oksijen miktarı belirlenerek ve oluşan kalori ölçülerek bulunabilir. Bazal metabolizma canlının yaşına, vücut ağırlığına, cinsiyetine ve çevre faktörlerine göre değişir.
Metabolizma hızı çocuklarda,çalışanlarda,erkeklerde,soğukta ve protein ağırlıklı beslenenlerde daha yüksektir. Çevre sıcaklığının da metabolizma üzerine büyük etkisi vardır. Soğuk havalarda kas titremesi, hareket, el ovuşturulması ile ısı sağlanmaya çalışılır. Yüksek sıcaklıklarda terleme ve hareket etmede isteksizlik görülür. Ayrıca terleme ve derideki kılcal damarların genişlemesiyle ısı miktarı azaltılmaya çalışılır.
Dinlenme esnasında vücuttaki kimyasal değişimlerin ve tüketilen enerjinin vücut yüzeyi birimine düşen miktarıdır. Normal bazal metabolizma hız’ı, belirli yaş ve cinsler için sabittir. 20-50 yaş arasındaki normal bir erkeğin bazal metabolizması, vücut yüzeyinin her metrekaresi için 30-40 kalori veya yaklaşık her kg ağırlığı için bir kaloridir. Eğer kişi sağlıklı ise bu rakamlar değişmez. Bazal metabolizma, sabah uyanır uyanmaz, dinlenmiş vaziyette ve herhangi bir şey yemeden önce ölçülür. Bazal metabolizması ölçülecek kimse hava miktarını ölçen bir araçtan nefes alıp verir. Böylece ne kadar oksijen kullandığı tesbit edilir ve alınan sonuç ile bazal metabolizma ortaya çıkarılır. Standart ortalamadan +7 sapmalar genellikle normal kabul edilir. Çocuklarda bazal metabolizmanın da yüksek çıkması normaldir. Korku, öfke gibi sinirsel hallerde veya hipertiroidi gibi gerçek hastalıklarda da bazal metabolizma normalden yüksektir. Kanda proteine bağlı iyod (PBI) miktarının ölçülmesi, bazal metabolizma hızını tayin eden diğer bir yöntemdir.
Uyku esnasında veya beslenme yetersizliklerinde bazal metabolizma normalden düşüktür. Keza anemik kimselerde, bazı sinir hastalıklarında veya tiroid yetersizliklerinde (miksödem) bazal metabolizma hızı düşer.
Hipofiz ve böbreküstü bezleri, bazal metabolizmayı etkiler. Bu salgı bezlerinin az çalışmaları bazal metabolizmayı düşürür, aşırı çalışmaları ise yükseltir. Gebe kadınlarda doğumdan evvelki son 2-3 ayda ise çocuk ve annenin metabolizmaları birleşmiş vaziyette tesbit edilir. Zihni egzersizler, bazal metabolizmayı pek etkilemez. Bazal metabolizmayı en fazla etkileyen fizik egzersizlerdir. Yeşil çay, kafein ve diğer uyarıcılar da hızı artırır. Hormonların ve ilaçların metabolizma hızını artırıcı veya azaltıcı etkileri olabilir.

Metabolizma, organizmanın yaşama, büyüme, olgunlaşma ve üremesi için gerekli enerji ve maddeyi sağlayan olayların bütünüdür. Anabolizma ve katabolizma diye iki bölümden oluşur. Anabolizma, küçük moleküllerin büyük moleküller haline getirilmesidir ve enerji gerektirir. Katabolizma ise büyük moleküllerin, küçük moleküllere parçalanması işlemidir ve tam tersine enerji açığa çıkarır.
Bazal metabolizma (Basal metabolism) ise, dinlenme esnasında vücuttaki kimyasal değişimlerin ve tüketilen enerjinin vücut yüzeyi birimine düşen miktarıdır. Normal bazal metabolizma hız’ı, belirli yaş ve cinsler için sabittir. 20-50 yaş arasındaki normal bir erkeğin bazal metabolizması, vücut yüzeyinin her metrekaresi için 30-40 kalori veya yaklaşık her kg. ağırlığı için bir kaloridir. Eğer kişi sağlıklı ise bu rakamlar değişmez.Bazal metabolizma, sabah uyanır uyanmaz, dinlenmiş vaziyette ve herhangi bir şey yemeden önce ölçülür. Bazal metabolizması ölçülecek kimse hava miktarını ölçen bir araçtan nefes alıp verir. Böylece ne kadar oksijen kullandığı tesbit edilir ve alınan sonuç ile bazal metabolizma ortaya çıkarılır. Standart ortalamadan +7 sapmalar genellikle normal kabul edilir. Çocuklarda bazal metabolizmanın da yüksek çıkması normaldir. Korku, öfke gibi sinirsel hallerde veya hipertiroidi gibi ger-
çek hastalıklarda da bazal metabolizma normalden yüksektir.
Kanda proteine bağlı iyod (PBI) miktarının ölçülmesi, bazal metabolizma hızını tayin eden diğer bir yöntemdir.
Uyku esnasında veya beslenme yetersizliklerinde bazal metabolizma normalden düşüktür. Keza anemik kimselerde, bazı sinir hastalıklarında veya tiroid yetersizliklerinde (Miksödem) bazal metabolizma hızı düşer.
Hipofiz ve böbreküstü bezleri, bazal metabolizmayı etkiler. Bu salgı bezlerinin az çalışmaları bazal metabolizmayı düşürür, aşırı çalışmaları ise yükseltir.Gebe kadınlarda doğumdan evvelki son 2-3 ayda ise çocuk ve annenin metabolizmaları birleşmiş vaziyette tesbit edilir.Zihni egzersizler, bazal metabolizmayı pek etkilemez. Şazal metabolizmayı en fazla etkileyen fizik egzersizlerdir.

Bazal metabolizma
Yiyeceklerin sindirilmesinden sonra (12 saat mutlak dinlenme anında, uyanık olarak
harcanan enerjiye "Bazal Metabolizma" denilmektedir. Bazal metabolizmada harcanan enerji, iç organların çalışması için kullanılmaktadır.

Bazal metabolizma bazı durumlarda ayrıcalık gösterir.
- Yaş, cinsiyet
- Vücut cüssesi ve bileşimi (kas dokusu arttıkça yağ dokusu azalır)

Bazal metabolizmayı arttıran ve azaltan bazı nedenler şunlardır:
- Tiroid bezi salgısı artınca bazal metabolizma artar.
- Vucut ısısı 1 C yükselince bazal metabolizma % 7 oranında artar.
- Ağır fiziksel hareketlerden sonra bazal metabolizma artar.
- Öfke, coşku, düşünme gibi durumlarda artar.
- Diyetin bileşimine göre (örneğin; protein yüksekliği) bazal metabolizma artar.Bazal Metabolizma

Paylaşım İçin Teşekkürler