والَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِمَا أُنزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنزِلَ مِن قَبْلِكَ وَبِالآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ

Vellezîne yu’minûne bi mâ unzile ileyke ve mâ unzile min kablik(kablike) ve bil âhireti hum yûkınûn(yûkınûne).

Onlar (takva sahipleri) ki, sana indirilene ve senden önce indirilenlere (bütün semavî kitaplara) îmân ederler ve onlar ahirete yakîn hasıl ederler (yakîn seviyesinde kesin olarak inanırlar).

1. ve : ve
2. ellezîne : o kimseler, onlar
3. yu'minûne : îmân ederler
4. bi mâ : şeye
5. unzile : indirildi
6. ileyke : sana
7. ve mâ : ve şey
8. unzile : indirildi
9. min : den
10. kabli-ke : senden önce
11. ve : ve
12. bi el âhireti : ahirete (ruhun ölümden evvel Allah'a ulaşmasına)
13. hum : onlar
14. yûkınûne : yakîn hasıl ederler (kesin olarak inanırlar)
AÇIKLAMA

Bismillâhirrahmânirrahîm
Allahû Tealâ yakîn hasıl etmenin standartlarından bahsetmektedir. Kur'ân-ı Kerim'de "yakîn" müessesesi üçe ayrılır:

İLM'EL YAKÎN, AYN'EL YAKÎN, HAKK'UL YAKÎN.

Üç yakînin başlangıçtan itibaren 21 basamağı, Kur'ân-ı Kerim'in lâfzını içerir ve İLM'EL YAKÎN'i ifade eder. Yakînlerden birincisi, birinci hidayete ermeyi ifade eder. İLM'EL YAKÎN'in son safhasında, FENÂFİLLAH MAKAMINDA (22. basamak) ruh Allah'a teslim olur. Burası İLM'EL YAKÎN'in sonudur. 23. basamakta BEKABİLLAH MAKAMINDA ruha İndi İlâhi'de bir altın taht verilir (23. basamak). ZÜHD MAKAMINDA kişinin zikri hergün 12 saati aşar (24. basamak). MUHSİNLER MAKAMINDA fizik vücut Allah'a teslim olur. FENÂ, BEKA ve ZÜHD makamları İLM'EL YAKÎN'den AYN'EL YAKÎN'e geçiş köprüsüdür. Nefsin teslimiyle AYN'EL YAKÎN'e geçilir. Daha ötesi salâh makamının kölelik mevkiinin ihsanlarını ifade eder. Orada AYN'EL YAKÎN ve HAKK'UL YAKÎN hasıl olur. AYN'EL YAKÎN'in bittiği yer HAKK'UL YAKÎN'in başladığı yerdir. Basamaklar yerli yerine oturtularak bakıldığında:

Allah'a ulaşmayı dileyen kişide Allahû Tealâ tecelli eder. Kör, sağır ve dilsiz olan kişi irşad makamını ve söylediklerini gören, işiten ve bilen, idrak eden birisi olur. kendisine verilen ilmi yavaş yavaş algılamaya başlamıştır. Ama henüz buna ehil olmamıştır. Bu, İLM'EL YAKÎN'in başlangıcıdır.

Kişinin mürşidine tâbiiyetiyle birlikte İLM'EL YAKÎN daha önemli bir noktaya ulaşır.

7. basamaktan 14. basamağa kadar 1. kesimde Kur'ân kıraat olunur. Kişi İLM'EL YAKÎN'in içindedir. Tezkiye kademesinde de kişinin ilmi giderek büyür. İLM'EL YAKÎN'i, kişi ruhunu Allah'a ulaştırana kadar artarak devam eder. Ruh Allah'a ulaştığı zaman sona erer. Bu ahirete ulaşmaktır.

7 / A'RÂF - 146: Se asrifu an âyâtiyellezîne yetekebberûne fîl ardı bi gayril hakkı ve in yerev kulle âyetin lâ yu’minu bihâ ve in yerev sebîler ruşdi lâ yettehızûhu sebîlen ve in yerev sebilel gayyi yettehızûhu sebîl(sebîlen), zâlike bi ennehum kezzebû bi âyâtinâ ve kânû anhâ gâfilîn(gâfilîne).
Yeryüzünde haksız yere kibirlenen kimseleri, âyetlerimizden çevireceğim. Bütün âyetleri görseler, ona inanmazlar. Eğer rüşd yolunu görseler, onu yol edinmezler. Ve gayy yolunu görseler, onu yol edinirler. Bu; onların, âyetlerimizi yalanlamaları ve ondan gâfil olmaları sebebiyledir.

7 / A'RÂF - 147: Vellezîne kezzebû bi âyâtinâ ve likâil âhirati habitat a’mâluhum, hel yuczevne illâ mâ kânû ya’melûn(ya’melûne).
Ve âyetlerimizi ve ahirete ulaşmayı (hayatta iken ruhun Allah'a ulaşmasını) inkâr eden kimselerin amelleri, heba oldu (boşa gitti). Onlar, yaptıklarından başka bir şeyle mi cezalandırılır (karşılık verilir)?

18 / KEHF - 105: Ulâikellezîne keferû bi âyâti rabbihim ve likâihî fe habitat a’mâluhum fe lâ nukîmu lehum yevmel kıyameti veznâ(veznen).
İşte onlar, Rab'lerinin âyetlerini ve O'na mülâki olmayı (ölmeden evvel ruhun Allah'a ulaşmasını) inkâr ettiler. Böylece onların amelleri heba oldu (boşa gitti). Artık onlar için kıyâmet günü mizan tutmayız.

Artık velâyet başlamıştır. Velâyet müessesesi, AYN'EL YAKÎN'e (daimî zikir) ulaşıncaya kadar geçilmesi lâzımgelen bir köprü gibi düşünülmelidir. Fenâ, beka, zühd ve muhsinler makamı (fizik vücudun teslimi) bu köprünün üzerindedir. Kişi henüz AYN'EL YAKÎN olmamıştır. İLM'EL YAKÎN ve AYN'EL YAKÎN arasındadır ve ikisinin de özelliklerine sahip bir durumda yaşar. AYN'EL YAKÎN'in özelliklerinden ikisi olan kişinin kalp gözünün ve kalp kulağının açılabilmesi bu 4 makamda mümkün olabilir de olmayabilir de...

Kalp gözünün ve kalp kulağının açıldığı hikmet kademesine, daimî zikirle ulaşılır. AYN'EL YAKÎN elde edilir. Kitab'ın 4 ruhunun öğretilmesi bitmiştir. tahkiki îmânın başladığı ulûl'elbab makamında o kişiye yerlerin melekûtu yani 7 kat yerler gösterilir. Bu noktada kişi nefsini teslim eder. Sonra ihlâs makamında kişiye göklerin melekûtu 7 kat gökler gösterilmeye başlanır. Kişi kalp gözüyle 7. gök katının en son, en üst noktası olan Sidret-ül Münteha'yı gördüğü anda Tövbe-i Nasuh'a davet edilir. Bu, salâh makamının 1. kademesine ulaşıldığını gösterir. Allahû Tealâ o kişinin mürşidine ulaştıktan sonraki günahlarını örter, başının üzerine salâh nurunu verir, bütün günahlarını sevaba çevirir. Bu işlem tamamlanınca, kişi HAKK'UL YAKÎN'in sahibi olur. İrşad makamına: "İrşada memur ve mezun kılındın." cümlesiyle tayin edilir. İrade Allah'a teslim edilmiştir. Burası bihakkın takva (Hakka tukatihi takva) kademesidir. İşte burası, hikmetin ötesidir.