asya kitasi - dünyanin en büyük kitasi - asya kitasi hakkinda



Avrupanın doğusunda, Büyük Okyanus'un batısında, Okyanusya'nın kuzeyinde ve Arktik Okyanus'un güneyinde bulunan kıta.

Eski Dünya kara kütlesinin bir parçası olan Asya 44 391 163 km²'lik yüz ölçümü ile dünyanın en büyük kıtasıdır. Aynı zamanda 1 010 m'lik ortalama yükseltisiyle de dünyanın en yüksek kıtasıdır. Asya bu yükseltisini; dünyanın en yüksek zirvelerini bünyesinde barındıran Himalaya Dağları'na borçludur.

Asya, kuzey-güney doğrultusunda 8 490 km genişliğindedir. Kıtanın en kuzeyinde, Rusya'da Çelyuskin Burnu (77° 42' 55" K paraleli) yer alırken, en güneyinde, Malakka Yarımadasında ki Buru Burnu (1° 14' 17" K paraleli) bulunur. Adaları esas aldığımız taktirde, Severneya Zemlya adası (81° 16' 23" K paraleli) ile Endonezya'ya bağlı Rudi Adaları (11° 00' 19" G paraleli) arasında 10 245 km'dir.

Kıta doğu batı doğrultusunda; Türkiye'nin de en batı ucu olan Gökçeada'nın Avlaka Burnu (25° 38' 59" D meridyeni) ile Çukçi Yarımadasında Dejnev Burnu (169° 40' 17" D meridyeni) arasında 8 200 km'dir.

Kıtanın özel konumu ise; Asya, kuzeyden Kuzey Buz Denizi ile sınırlıdır. Kuzey doğuda, Amerika'dan sığ bir deniz olan 100 km genişliğindeki Bering Boğazı vasıtası ile ayrılmaktadır.

Kıta doğuda Büyük Okyanus ile sınırlanır. Ancak kıyı açıklarında okyanus tabanından yükselen kuzey-güney doğrultulu dağların su üzerine çıkan kısımlarını oluşturan ada ve takım ada girlandları yer almaktadır. Burada; Aleut, Japon, Bonin ve Marian derin deniz çukurluklarından geçen ve "Andezit Hattı" adı verilen bir çizginin batısındaki bölge ile orada yer alan ada ve takım ada girlantları Asya anakarasına aittir.

Kıtanın güneydoğu sınırı biraz karışık olmakla birlikte Sunda Adaları ile Arafura Denizi arasından geçen hat sınır olarak kabul edile bilir. Kıtayı güneyden Hint Okyanusu sınırlandırmaktadır.

Asya'nın batı sınırı ise oldukça tartışmalı bir meseledir. Bu konuda birçok araştırıcı farklı görüşler ileri sürse de, en doğru kabul edilen sınır; Ural Dağları, Ural Nehri, Maniç Oluğu, Karadeniz, Boğazlar, Ege Denizi, Akdeniz, Süveyş Kanalı ve Kızıldeniz üzerinden çekilecek bir hattır. Bu hattın doğusunda kalan Anadolu ve Kafkaslar Asya'dan sayılırken Trakya Avrupa'ya dahil edilmektedir.

Dünya üzerinde bulunan çeşitli en büyükler Asya'da toplanmıştır. Asya; kıtaların en genişi (44 391 163 km²) ve ortalama yükseltisi en fazla olanı ( 1 010 m)'dır. Ayrıca dünyanın en yüksek tepesi (Everest tepesi, 8 848 m), en büyük gölü (Hazar Gölü veya Denizi), en derin gölü (Baykal Gölü), dünyanın deniz seviyesinden en alçak yeri (Lut Gölü, göl yüzeyi -392 m), ve dünyanın en alçak havzası (Turfan Havzası -154 m) Asya kıtasında bulunmaktadır.

Asya; 3.5 milyarı aşan nüfusu ile dünyanın en kalabalık kıtasıdır. Dünyanın en kalabalık ülkesi olan Çin (1 284 303 705 kişi, 2002 tahmini) bu kıtada yer almaktadır. Asya dinlerinin de doğduğu kıtadır. Semavi dinler arasında İslamiyet, Hıristiyanlık ve Musevilik dinlerinin her üçü de Ortadoğu'da ortaya çıkmıştır. Yine geniş kitlelere hitap eden Budizm ve Hinduizm de Asya menşeli dinlerdir. Asya aynı zamanda medeniyetler beşiğidir. Türk, Çin ve Hint medeniyetleri bu kıtada binlerce yıldır varlıklarını devam ettirmektedirler. Kıtada 100'ün üzerinde dil konuşulmaktadır. Kıtanın doğusunda sarı, güney kısmındaki adalarda siyah geri kalan kısımlarında ise beyaz ırktan insanlar yaşamaktadırlar.

Ekonomi

Çin Ticaret Bakanlığı'ndan bir yetkili kısa süre önce düzenlenen basın toplantısında, 2008 yılında Çin ile Asya ülkeleri arasındaki ekonomik gelişme hakkında bilgi verdi. Söz konusu yetkili şunları söyledi:

"2008 yılının başlarından itibaren dünyanın ekonomik gelişmesinde olumsuz unsurlar sürekli arttı. Asya ekonomisi de tarihte eşi görülmemiş sorunlarla karşı karşıya bulunuyor.

2008 yılının başlarında buğday fiyatları yüzde 140, pirinç fiyatları da yüzde 80 arttı Petrolün varil fiyatı 150 Amerikan dolarına yaklaştı. Bu unsurların etkisiyle Asya ülkelerinde enflasyon oranı, gelişmiş ülkelerinkinin 2-3 katına çıktı. Asya Kalkınma Bankası'nın tahminlere göre, 2008 yılında Asya ülkelerinin ortalama enflasyon oranı yüzde 7.8 oldu. Bu oran son 10 yılda en yüksek seviyeye ulaştı. Enflasyon, bölgenin ekonomik istikrarına zarar vermenin yanı sıra bazı ülkelerde siyasi çalkantıya yol açtı. Çin, Vietnam ve Hindistan borsalarında büyük dalgalamalar yaşandı. Çin ve Japonya'nın da aralarında bulunduğu az sayıda ülkenin dışında diğer Asya ülkelerinin parasının Amerikan doları karşısındaki değeri önemli ölçüde düştü. Hindistan, Kore Cumhuriyeti ve Vietnam'da ticaret açığı arttı.

Bunlara rağmen, Asya'nın genel ekonomik durumu halen iyi. Ülkeler etkili önlemler aldı. Asya ekonomisi genel olarak büyümeyi koruyacak. Dünya Para Fonu'nun tahminlerine göre, 2008 yılında Asya'nın ekonomik büyüme hızı yüzde 6.2 oldu. Bu oran Asya Kalkınma Bankası tarafından yapılan tahmine göre yüzde 7.5, Dünya Bankası'nın tahminlerine göre ise yüzde 6.5.

Asya ekonomisinin yavaşlaması gibi olumsuz unsurların etkisiyle, Çin ile Asya ülkeleri arasındaki ekonomik ve ticari işbirliği iyi şekilde sürüyor. Çin ile Japonya arasındaki ilişkiler düzeliyor, Çin-ASEAN serbest ticaret bölgesinin inşasıyla ilgili görüşmeler sürüyor. Özetle, Çin ile Asya ülkeleri arasındaki ekonomik ve ticari ilişkiler kapsamlı şekilde gelişti.

Çin-Asya ülkeleri arasındaki ticari işbirliğinde yeni gelişmeler

2007 yılında Çin ile Asya ülkeleri arasında gerçekleştirilen ticaret hacmi, 2006 yılına göre yüzde 21.8 artarak, 686.1 milyar Amerikan dolarına ulaştı. 2008 yılının Ocak ve Temmuz ayları arasında Çin ile Asya ülkeleri arasında gerçekleştirilen ticaret hacmi yüzde 26.6 artarak 474.2 milyar Amerikan dolarını buldu.

Çin, ilk defa ABD'yi geride bırakıp Japonya'nın en büyük ticaret ortağı haline geldi. Kore Cumhuriyeti'nin ilk büyük ticaret ortağı ve ilk büyük ihracat piyasası olma konumunu koruyan Çin, ilk defa bu ülkenin en fazla mal ithal ettiği ülke oldu. Bunun yanı sıra Çin'in, Hindistan'ın en büyük ticaret ortağı haline gelmesi bekleniyor. Geçen yıldan beri, Çin ile Hindistan, Endonezya, Vietnam, Birmanya ve İran arasında ikili ticaret hacmi sürekli arttı. Artış oranı her ülkeyle yüzde 30'u buldu. Çin'in, Asya ülkelerinin dış ticaretinde oluşturduğu pay büyüdü. İkili ekonomik bağlantı günden güne yoğunlaşıyor.

Ülke ve Bayrağı Yüzölçümü
(km²) Nüfus Nüfus Yoğunluğu
(km²) Başkent Orta Asya ve Güney Asya:  Türkmenistan 488,100 4,603,244
(Temmuz 2001) 9.4 Aşkabat  Kazakistan[1] 2,717,300 15,233,244
(Temmuz 2006) 5.6 Astana  Özbekistan 447,400 27,307,134
(Temmuz 2006) 61.0 Taşkent  Kırgızistan 198,500 5,213,898
(Temmuz 2006) 26.2 Bişkek  Tacikistan 143,100 6,578,681
(Temmuz 2001) 45.9 Duşanbe  İran 1,648,000 68,688,433
(Temmuz 2006) 41.6 Tahran  Afganistan 647,500 31,056,997
(Temmuz 2006) 46.4 Kabil  Pakistan 803,940 144,616,639
(Temmuz 2001) 179.8 İslamabad  Hindistan 3,287,590 1,095,351,995
(Temmuz 2006) 333,1 Yeni Delhi  Nepal 140,800 25,284,463
(Temmuz 2001) 179,5 Katmandu  Sri Lanka 65,610 19,408,635
(Temmuz 2001) 80.2 Kolombo  Maldivler 300 359,008
(Temmuz 2006) 1196.6 Male  Bhutan 47,000 2,279,723
(Temmuz 2006) 48.5 Thimphu  Bangladeş 144,000 147,365,352
(Temmuz 2006) 1023.3 Dakka Orta Doğu:  Irak 437,072 26,783,383
(Temmuz 2006) 61.2 Bağdat  Suriye 185,180 18,881,361
(Temmuz 2006) 101.9 Şam  Lübnan 10,400 3,874,050
(Temmuz 2006) 372.5 Beyrut  Ürdün 92,300 5,153,378
(Temmuz 2001) 55.8 Amman  Suudi Arabistan 1,960,582 22,757,092
(Temmuz 2001) 11.6 Riyad  Umman 212,460 2,622,198
(Temmuz 2001) 12.3 Muskat  Yemen 527,970 18,078,035
(Temmuz 2001) 34.2 San'a  Katar 11,437 885,359
(Temmuz 2006) 77.4 Doha  Kuveyt 17,820 2,418,393
(Temmuz 2006) 135.7 Kuveyt(Şehir)  Bahreyn 665 698,585
(Temmuz 2006) 1050.5 Manama  BAE 82,880 2,602,713
(Temmuz 2006) 31.4 Manama Doğu Asya:  Çin 9,596,960 1,313,973,713
(Temmuz 2006) 136.9 Pekin  Japonya 377,835 127,463,611
(Temmuz 2006) 337.3 Tokyo  Tayvan 35,980 23,036,087
(Temmuz 2006) 640.2 Taipei  Moğolistan 1,565,000 2,654,999
(Temmuz 2001) 1.6 Ulanbatur  Kuzey Kore 120,540 23,113,019
(Temmuz 2006) 191.7 Pyongyang  Güney Kore 98,480 48,846,823
(Temmuz 2006) 496.0 Seul Güney Doğu Asya:  Myanmar 678,500 47,382,633
(Temmuz 2006) 69.8 Yangon  Tayland 514,000 61,797,751
(Temmuz 2001) 120.2 Bangkok  Kamboçya 181,040 13,881,427
(Temmuz 2006) 76.6 Phnom Penh  Laos 236,800 6,368,481
(Temmuz 2006) 26.8 Vientiane  Vietnam 329,560 79,939,014
(Temmuz 2001) 242.5 Hanoi  Malezya 329,750 24,385,858
(Temmuz 2006) 73.6 Kuala Lumpur  Endonezya 1,919,440 245,452,739
(Temmuz 2006) 127.8 Jakarta  Singapur 647 4,300,419
(Temmuz 2001) 6646.7 Singapur  Brunei 5,770 379,444
(Temmuz 2006) 65.7 Bandar Seri Begawan  Filipinler 300,000 89,468,677
(Temmuz 2006) 298.2 Manila  Doğu Timor[2] 14,609 950,000
(Temmuz 2006) 65.0 Dili Kuzey ve Batı Asya:  Rusya[3] 17,075,200 142,893,540
(Temmuz 2006) 8.3 Moskova  Gürcistan[4] 69,700 4,661,473
(Temmuz 2006) 66.8 Tiflis  Azerbaycan[5] 86,600 7,961,619
(Temmuz 2006) 91.9 Bakü Anadolu:  Türkiye[6] 814,578 70.586.256 94.8 Ankara Toplam 47,884,117 3,969,989,692 328.3

Teşekkürler..