Tasavvuf Edebiyatı By: FeMoX Date: October 29, 2008, 11:04:11 AM Türk Edebiyatının içinde Tekke (Tasavvuf) Edebiyatının önemli bir yeri vardır. Günümüzde kabul gören anlayışa göre şekil ve dil bakımından Halk Edebiyatı biçimine yakın olan Tekke Edebiyatı ürünleri, Türk Halk Edebiyatı içinde ele alınır.
Türkler inançları bakımından birlik gösterdiğinden tasavvuf ve din, toplumdaki birçok insan için genel kabuller arasında olan ve herkesin ilgi gösterdiği bir konu olmuştur. Mehmet Fuat Köprülü’nün: “İslamiyetten sonraki Türk Edebiyatında bulunan milli zevki anlayabilmek için en çok tetkike layık bir devir, halk lisanını ve halk veznini kullanmak suretiyle geniş bir kitleye hitap etmiş ve eserleri asırlarca yaşamış büyük mutasavvıflar devridir.” şeklinde nitelediği bu dönem Tasavvufi Türk Edebiyatı sahasıdır.
Tasavvuf Edebiyatına Ait Türler:
a) Allah Hakkında Yazılan Türler: (Tevhid, İlahî, Esma-yı hüsna, Münacaat) b) Peygamber Hakkında Yazılan Türler; (Naat, Gevhername, Dolapname, Esmâ-i Nebî, Siretü’n-Nebî, Mucizât-ı Nebî, Hicretname, Miracname, Mevlid, Hilye, Kırk Hadis) c) Din ve Tasavvuf Yolunun Büyükleri Hakkında Yazılan Türler: (Medhiye, Mersiye, Maktel-i Hüseyin, Menâkıbname,. Velâyetname) d) Dinî İnançlar ve Tasavvufi Düşüncelerle İlgili Yazılan Türler: (Vücudname, Nasihatname, îbretname, Faziletname, Fütûvvetname, Gazavatname, Mansurname, Minbername, İstİhracname, Tâcname, Nevrûziye, Tahassürname, Fetvana-me, Tarikatname, Nutuk, Hikmet, Devriye, Sathiye, Kıyamet-name, Mahşername, Şefaatname…
Tasavvuf Edebiyatı Nazım Şekilleri
Tasavvuf Edebiyatında kullanılan nazım şekli, aruz, hece ölçüleri ve kâfiyenin özellikleri ile Divan ve Âşık Edebiyatının ortaklığı dikkat çeker. Bundan hareketle bu edebiyatın Divan Edebiyatına ait ortak nazım şekilleri, özellikleri açıklanarak, örneklerle beraber verilmiştir.
Dinî-Tasavvufi Türk Edebiyatına ait (özel) nazım şekli bulunmadığı belirtilerek bu edebiyatın Divan ve Âşık Edebiyatının şekillerini kullandığı ifade edilmiştir.
Şairleri:
XIII. yüzyılın belli başlı mutasavvıfları arasında; “Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî, Hacı Bektaş-ı Velî, Sultan Veled, Ahmed Fakih, Şeyyâd Hamza, Yunus Emre’yi sayabiliriz.
XIV.yüzyıl: “Abdal Musa, Kaygusuz Abdal, Said Emre, Gülşehri, Âşık Paşa, Kadı Darir, Elvan Çelebi, Rabguzî”,
XV. yüzyıl; “Hacı Bayram Veli, Akşemseddin, Yazıcı-zâde Mehmed, Süleyman Çelebi, Eşrefoğlu Rûmî, Kemal Ümmî, Emir Sultan, Rûşenî, İbrahim Tennûrî”,
XVI. yüzyıl: “İbrahim Gülşenî, Ahmed Sârban, Bursalı Muhyiddin Üf-tşde, Aziz Mahmûd Hüdâyî, Şah İsmail Safevî (Hatâî), Vâhib Ümmî, Pir Sultan, Kul Himmet, Muhyiddin Abdal”
XVII. yüzyıl: “Adem Dede, Elmalılı Sinan Ümmî, Niyazi-i Mısrî, Şeyhülislam Yahya, Oğlanlar Şeyhi İbrahim Efendi, Kul Nesîmî, A-şık Virânî, Nakşi Akkirmanî, Gaybi Sunullah”,
XVIII. yüzyıl: “Bursalı İsmail Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı, Mahdum Kulu, Neccarzade Şeyh Rıza, Cemâli, Üsküdarlı Haşim, Kul Şükrü, Nasuhî, Senâyî, Mehdî, Mahvî”,
XIX. yüzyıl: “Seyrânı, Turâbî, Keçecizade İzzet Molla, Şeyhülislam Arif Hikmet, Adile Sultan, Salih Baba, Bitlisli Müştak Baba”,
XX. yüzyıl: “Edib Harabî, Mihrâbî, Mehmed Nuri, Yozgatlı Hüznî, Âşık Molla Rahim, Derûnî, Sıtkı, Zeynel Uslu Baba” Ynt: Tasavvuf Edebiyatı By: AkoXenSeM Date: April 18, 2010, 10:57:38 PM Paylaşım İçin TşklerYnt: Tasavvuf Edebiyatı By: bertol Date: August 05, 2014, 02:02:27 AM teşekkürler
