16'dan 47'ye Kadar Etkinliklerin Cevapları By: Musty19o5 Date: September 25, 2008, 10:32:56 PM Sayfa 16'dan 47'ye kadar etkinliklerin cevapları...
ETKİNLİK sayfa 16
Aşağıdaki tabloda su döngüsünün doğal sistemler üzerindeki yararları verilmiştir. Buradan hareketle tabloda boş bırakılan yerleri örnekteki gibi doldurunuz. Su döngüsünün yararları: Toprak için:Kayaçların fiziksel parçalanma ve kimyasal ayrışması için su gereklidir. Bitkiler için:Fotosentez için gereklidir.Topraktaki besin maddelerinin bitki kökleriyle alınması ve yaprağa taşınmasını sağlar. Hayvanlar için:İçilebilir su kaynaklarının devamını sağlar ve suda yaşayan canlılar için sağlıklı yaşam ortamının devamını sağlar. Suyun devamlılığı için:Temiz ve içilebilir su kaynaklarının oluşumu ve devamlılığını sağlar. Biyoçeşitlilik için:Türler için yaşam ortamı oluşturur,Tür çeşitliliğinin devamını sağlar Ekosistem ve Madde Döngüsü:Ekosistemleri varlığını sürdürebilmesini,Oksijen döngüsü,Karbon döngüsü,Azot döngüsünün devamını sağlar,Su döngüsü olmazsa dünya ekosistemi ve diğer ekosistemlerin varlığından da söz edemeyiz.
ETKİNLİK sayfa 27
Aşağıda çeşitli akarsu fotoğrafları verilmiştir. Bunların baraj yapımına uygun olup olmadığını aşağıdaki tabloya örnekteki gibi yazınız. A:Baraj yapımı için uygun değildir.Çünkü ağlayan, millî parklar gibi çok özel doğal güzellikler Hidro.Elektirk.Santrali. yapılırken yok edilmemelidir. B:Baraj yapımı için uygun değildir.Çünkü delta, baraj yapmak için hazneye sahip değildir. C:Baraj yapımı için uygundur.Topografik koşullar uygundur.Suyun birikebileceği bir çanak vardır.
Sayfa 28 Ölçme ve Değerlendirme
1-Ekolojik denge nedir? En ufaktan en büyüğüne, beslenme zincirinde en altta bulunandan en üsttekine, canlıların varlığını sürdürebilmesi için gerekli olan koşulların bütününe verilen addır. Doğada her canlı birbirinin yaşaması için tez-antitez-sentez mantığıyla varlık gösterir. En basit tanımıyla; bir hayvanın ölümü diğeri için yaşam, birinin yaşamı bir başkası için sondur. yani bir bağlamda tikel olan tümel için kendini feda eder. Nasıl kurulmuştur bilinmez ama milyonlarca yıldır kendini sıkı sıkıya koruduğu kesin ve gelmiş geçmiş tüm canlılar içinde yalnızca insan dengenin dışına atmıştır kendini. fakat şu da bir gerçektir ki doğa, dışarı itileni ölümle cezalandırmıştır tıpkı dinazorlara olduğu gibi. çemberin dışında kalmak yaşamdan da uzaklaşmak demektir. SORU-2-Ekolojik döngü nedir? Dünyadaki katmanlar arasındaki madde enerji alışverişi/hareketi , dünyanın doğal dengesini sağlar ve dünyanın katmanlarının kompozisyonu daima sabit kalır. Buna dünyanın ekolojik dengesi denir. Dünyadaki tüm bu olaylar ve bu olaylar ile canlılar arasındaki ilişkiyi inceleyen bilim dalına ekoloji, insanlar ile insanlar dışında kalan doğa arasındaki ilişkilerin tümüne birden ise insan ekolojisi denir. Element ve maddelerin dünyanın katman ve bölümleri arasındaki, dolaşımına ekolojik döngüler/çevrimler denir. SORU-3-Karbon döngüsü hangi ortamlar arasında gerçekleşir. Karbon döngüsü doğada kara(litosfer),atmosfer,su(hidrosfer)canlılar(biyo sfer) içerisinde gerçekleşir.Doğada karbon atmosferde karbondioksit,soda karbondioksit ve bikarbonat,karada ise kömür doğalgaz,petrol kireçtaşı içerisinde bulunur. SORU-4-Biyolojik çeşitliliği tehdit eden insan kaynaklı faktörler nelerdir.? Konu ile ilgili bilgiler kitabınızda sayfa 10 da mevcuttur.İlave olarak yorum gücünüzü kullanın ve insanların doğaya hangi şekilde zarar verdiklerini düşünün.Sonuçta verilen bu zararlar o bölgedeki doğal yaşamı ortadan kaldıracak etkilerdir.Örnek orman yangınları,suların kirletilmesi devamını yazabilirsiniz sanırım. SORU-5-Biyolojik çeşitliliğin oluşmasında etkili olan doğal faktörler nelerdir?İklim, yer şekilleri ve toprak biyoçeşitliliği etkileyen doğal faktörlerdir. SORU-6- Habitat içindeki bir türün çok fazla gelişmesi hangi sorunları meydana getirir? Doğada yaşam alanlarında türler arası bir denge vardır.Bu denge türlerin beslenme özellikleri sonucu sayılarına yansır.Bu türler içerisinde birinin fazla gelişmesi diğer türleri yada o bölgedeki besin kaynaklarının aşırı tüketilmesine yol açarak habitat alanındaki dengeyi bozar. Rekabet artar (beslenme ve barınma). Besin kıtlığı olur.Yaşam şartları zorlaşır. Zamanla tür sayısında azalma görülür.Diğer türlerden ya yok olan olur yada bölgeyi terk edenler görülebilir. SORU-7-Çayır ve meraların ortadan kaldırılması biyolojik çeşitliliği nasıl etkiler? Biyolojik çeşitliliğin azalmasına yol açar.Bu alanlar içerisinde yaşayan canlıların yok olmasına sebeb olucak yine çayır ve meralardan beslenen canlıların besin kaynağı bulamaması zaman içerisinde tür devamlılığı için olumsuz sonuçlar doğurabilir. SORU-8- Sıcak çöllerde bitki ve hayvan yaşamını sınırlayan faktörler nelerdir? Yüksek sıcaklık ,yağışların ve nemin az olması ,su azlığı canlı ve bitki yaşamını sınırlandırır. SORU-9- Bir akarsuyun hidroelektrik enerji potansiyelini etkileyen faktörler nelerdir? Akarsuyun yatak eğimi,akarsuyun akış hızı,akarsu debisi,Debiyi etkileyen faktör olarak iklim,beslenme kaynaklarının bolluğu,yağışların kar yada yağmur olması,ani kar erimeleri belirtilebilir. Yine soru köküne hidroelektirk santrali inşa edilirken neler dikkat etmeliyiz ibaresini eklersek bu sefer kitabınızda sayfa 26 daki bölümleride ekliyebiliriz.Bu noktada SORU-10- Deniz seviyesinde meydana gelen değişimler bitki ve hayvan dağılışını nasıl etkiler? Okyanuslardaki habitatların tümüyle yok olmasına yada sayılarının azalmasına neden olabilir.Habitat bölgesinin değişmesine sebeb olabilir.Bölgedeki besin zincirini olumsuz etkileyebilir. SORU-11- Akarsuların bitki ve hayvan türleri bakımından en zengin kesimleri nereleridir? Nedenlerini açıklayınız. Akarsu yatak eğiminin azaldığı yerler ile akarsuların denize döküldükleri ağız kısımları bitki ve hayvan türü bakımından zengindir. Akarsu yatak eğiminin azaldığı yerde akış hızı azalır ve planktonlar artar. Akarsuların ağız kısımlarında ise akarsuların taşıdığı element ve besin maddeleri buralardaki biyoljik çeşitliliği artırır. SORU-12- Ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe bitki ve hayvanların tür ve sayıca azalmasının nedenlerini söyleyiniz. Dünyamızın şeklinden dolayı güneş ışınlarının düşme açısı ve sıcaklık kutuplara doğru azalır. Bunun sonucunda da bitki ve hayvanların tür ve sayısı kutuplara doğru azalır. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle tamamlayınız 1. Su döngüsü içinde , havadaki su buharının sıvı hale geçmesi aşaması ..yoğunlaşma...dır. 2. Bitkilerde besin maddelerinin yaprağa taşınmasını sağlayan ...su..dur. 3.Ekosistem canlı ve cansız varlıklar arasındaki ....madde.. ve ..enerji.. dolaşımı ile kendini yeniler. 4.Kutuplarda yaşayan hayvanlar ...düşük sıcaklık... ve ..besin yetersizliği... gibi koşullara uyum sağlayarak yaşamlarını sürdürürler. 5. Su döngüsünün itici gücünü ..buharlaşma.. ve …yağış.. oluşturur. Aşağıdaki ifadelerin doğru veya yanlışlığını belirtiniz. 1. Enerji akışı tek yönlüdür. (D) 2. Etçiller, ikincil tüketicilerdir. (D) 3. Fotosentez, güneş olmadan gerçekleşmez. (D) 4. Su tutan bitkiler, bataklık biyomlarında bulunur.(Y) 5. Denizler ve karalar arasındaki karbon alış verişi çok hızlıdır. (Y) 6. Ayrıştırıcılar, ekolojik döngülerde önemli rol oynamazlar.(Y) 7. Okyanus akıntıları, biyomlar üzerinde etkili rol oynamazlar. (Y) 8.Bitkiler hayatın devamını sağlayan besin zinciri için üreticidir. (D) 9. Karbon döngüsü, dışarıdan müdahale olmadıkça bozulmaz. (D) 10. Yeryüzünde canlıların dağılışını etkileyen en önemli faktör iklimdir. (D) 11. Dünya ekosistemi; biyosfer, hidrosfer, litosfer ve atmosferden oluşur. (D) 12. Dünya üzerinde bitki tür ve çeşitliliğin en fazla olduğu yer tundra biyomlarıdır. (Y) 13. Baraj şeklinde inşa edilen hidroelektrik santraller akarsuyun rejimini düzenler (D) 14. Ekosistem bir bölgedeki türlerin, genlerin ve ekolojik olayların oluşturduğu bir bütündür. (D) 15. Akarsuyun hidroelektrik potansiyelini belirleyen en önemli faktör eğim ve debidir. (D) Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplandırınız? 1- C şıkkı Ekvatoral bölge 2-B şıkkı Astenosfer 3-A şıkkı Çoruh nehri 4-B şıkkı Toprağın Rengi 5-E şıkkı Jeopolitik konum 6-E şıkkı Mikroorganizmalar 7-D şıkı Üreticiler 8-D şıkkı Bitkiler 9-E şıkkı Yukarıya çıkıldıkça aktarılan enerjinin desteklediği birey sayısının azalması 10-E şıkkı Besin zinciri durudu.
ETKİNLİK sayfa 32 1
Yukarıda bazı ülkelerin 2006 yılına ait nüfus piramitleri verilmiştir. Bu piramitlerden ve ön bilgilerinizden yararlanarak aşağıdaki soruları cevaplandırınız. 1.Piramitler arasındaki farklılıklar nelerdir? Söyleyiniz. Ülkelerin nüfusu,nüfusunun yaş ve cinsiyet yapısı ile nüfus dinamikleri farklılık gösterir. 2.Piramitlerden hangisi nüfusu hızla azalan bir ülkeyi göstermektedir? Söyleyiniz. Japonya’dır,Japonya gelişmiş bir ülke olması nedeniyle doğum oranları düşük ve nüfus artış hızı da son derece düşüktür. 3.Ülkelerden hangisinin nüfusu hızla artmaktadır? Bunun sebeplerini belirtiniz. Endonezya,piramidin tabanı hızla genişlemektedir.Bu durum bize doğum oranlarının ve nüfusun hızla arttığını gösterir.Nüfus artışının nedeni Endonezya’nın gelişmekte olan bir ülke olması nedeniyle doğum oranları yüksek ve nüfus artış hızı fazladır.Ayrıca ölüm oranlarının azalması ve ortalama yaşam süresinin uzaması da nüfus artışına neden olmaktadır. 4.Japonya ve Endonezya gibi ülkelerin nüfus planlaması yoluyla hangi sorunlarını çözebileceklerini belirtiniz. Japonya nüfus planlaması yoluyla doğum oranlarını arttırarak genç nüfus oranını artırmayı amaçlamaktadır.Japonya için, yaşlı nüfus oranının artması,genç nüfus oranının azalması,aktif nüfus oranının azalması ve bağımlı nüfus oranının artması sorunlara yol açmaktadır. Endonezya’da ise nüfus planlaması yoluyla doğum oranlarını azaltarak nüfus artışını azaltmayı amaçlamaktadır.Endonezya’da hızlı nüfus artışı doğal kaynakların tüketimin artmasına,bağımlı nüfus oranının artmasına,kişi başına düşen milli gelirin azalmasına,işsizlik ve göç olaylarına,eğitim-sağlık gibi hizmetlerin halka yetmemesine,devletin giderlerinin artmasına,dengesiz beslenme ve çeşitli sosyal sorunlara neden olmaktadır.
ETKİNLİK sayfa 32 2 Aşağıda verilen kavramları örnek çalışmada olduğu gibi nüfus politikaları çerçevesinde ele alarak uygun ve anlamlı cümleleri defterinize yazınız. Kavramlar: Nüfus patlaması, nüfus politikası, aktif nüfus, nüfus artış hızı, aile planlaması, ölüm oranı, nüfus artış hızının gerilemesi, doğum kontrolü Örnek çalışma: Nüfus patlaması olan ülkelerde doğum oranları nüfus artış hızı yüksektir.Ölüm oranının düşmesi de nüfus artış hızının yüksek olmasına neden olmaktadır.Nüfus artış hızı yüksek olan ülkeler uyguladıkları nüfus politikası ile doğum kontrolü ve aile planlaması çalışmaları ile nüfus artış hızını geriletmeyi amaçlamaktadırlar.Böylece aktif nüfus oranı artarken bağımlı nüfus oranı azalacaktır. Bazı ülkeler, nüfusunun artış hızını düşürme çabasındayken bazıları nüfus politikaları sonucunda düşen artış hızını tekrar yükseltme eğilimindedir.
ETKİNLİK sayfa 33 Yukarıdaki grafikte Japonya'nın 2005 yılına kadar belirlenmiş ve 2100 yılına kadar tahminî nüfusu verilmiştir. Buradan hareketle aşağıdaki soruları cevaplandırınız. 1.1970 yılında Japonya'nın nüfusu ne kadardır? 90 milyon 2.Hangi yıldan itibaren nüfus artış hızında düşüş eğilimi tahmin edilmektedir? Bu düşüşün ardındaki sebepler hakkında neler söyleyebilirsiniz? 2020 yılından itibaren nüfus artış hızında düşüş eğilimi tahmin edilmektedir.Bu durumun nedeni doğum oranının azalmasıdır.Nüfus artış hızı ve doğum oranının düşmesinin temel nedeni Japonya’nın gelişmiş bir ülke olmasıdır.Gelişmiş ülkelerde doğum oranları ve nüfus artış hızı düşüktür.doğum oranlarının düşük olmasının nedenleri: sanayileşme ve kentleşme,kadının çalışma hayatındaki yerini alması,eğitim düzeyinin artması,refah düzeyinin artması,doğum kontrolü ve evliliklerin geç yaşlarda yapılmasıdır. 3.1920 yılından günümüze kadar olan zaman aralığındaki nüfusun değişimini yorumlayınız. 1920’den itibaren nüfus hızlı bir şekilde artmış,1940-1945 yılları arasındaki 2. Dünya savaşı nedeniyle nüfus azalmış,1980’e kadar nüfus hızlı bir şekilde artmış,1980’den sonra nüfus artmaya devam etmiş fakat nüfus artış hızı iyice azalmıştır.
ETKİNLİK Sayfa 34 Aşağıdaki tabloda Japonya'nın yıllara göre yaş grubu dağılımı verilmiştir. Buradan hareketle Japonya'nın ileride ne gibi sorunlarla karşılaşabileceğini nedenleriyle birlikte söyleyiniz. Yaşlı nüfus oranı artarken genç nüfus oranı azalmaktadır.Bu durum aktif nüfus oranının azalmasına ve bağımlı nüfus oranının artmasına, çalışacak üretecek insan sayısının azalmasına,sosyal güvelik siteminin çökmesine yol açacaktır.İleride nüfusun hızlı bir şekilde azalması sorunu ortaya çıkacaktır.
ETKİNLİK sayfa 35 1950 yılından bu yana Fransa'nın nüfusunda kaydedilen gelişmeler verilmiştir. Buradan hareketle aşağıdaki soruları cevaplandırınız. 1.Fransa'nın nüfusu hangi dönemler arasında en fazla artışı göstermiştir? 1960-1969 yılları arasında 2.Nüfusun değişiminde göçlerin etkisi nasıl olmuştur? Nüfusun değişiminde göçler nüfus artışını hızlandırıcı bir etkide bulunmuştur. Tablo incelendiğin de son yıllarda göçlerin nüfus artışına katkısı %20 dolayındadır.
ETKİNLİK sayfa 36
"Nüfus kontrolü bizim tüm sorunlarımızı çözümlemez ama öteki sorunlarımız da bunsuz çözümlenemez". Nehru 1959 (Dönemin Hindistan Başbakanı). Yukarıdaki ifadeyi nüfus politikaları çerçevesinde yorumlayarak düşüncelerinizi defterinize kompozisyon şeklinde yazınız. Bir ülkede, nüfus politikaları uygulanmadan önceki (A) ve uygulandıktan sonraki (B) durum karikatürize edilerek gösterilmiştir. Buradan hareketle uygulanan politikanın sonucunu nüfus politikası ve ekonomi çerçevesinde yorumlayınız. Nüfus kontrolü ile birlikte kişi başına düşen milli gelir artar,eğitim ve sağlık hizmetleri gelişir,işsizlik azalır,köyden kente göç azalır,sosyal sorunlar azalır,tasarruflar artar,tüketim azalır,doğal kaynakların tüketimi azalır,devletin giderleri azalır ve ülke kalkınmasına daha fazla kaynak ayrılabilir.
ETKİNLİK sayfa 36 2 Aşağıdaki tabloda nüfus politikalarının olumlu ve olumsuz yönleri ile ilgili boş bırakılan bölümleri örnektekine uygun ifadelerle doldurunuz. NÜFUS POLİTİKALARI
Nüfus Artış Hızının Düşmesinin
Olumlu Sonuçları
Anne ve bebeklerin sağlık düzeylerinin yükselmesi Kişi başına düşen gelirin artması Eğitim ve sağlık hizmetlerinin gelişmesi İşsizliğin azalması Köyden kente göçün azalması Sosyal sorunların azalması Tasarrufların artması Tüketimin azalması Doğal kaynakların tüketiminin azalması Devletin giderlerinin azalması Ülke kalkınmasına daha fazla kaynak ayrılabilmesi
Olumsuz Sonuçları
Cinsiyet dengesizliği Yaşlı nüfus oranının artması(Bağımlı nüfus oranının artması) Genç ve eğitilebilir nüfus oranının azalması Aktif(çalışan ve çalışabilecek) nüfus oranının azalması Ülkenin savunma gücünün azalması Sosyal güvenlik sisteminde sorunları ortaya çıkması Nüfus Artış Hızının Yükselmesinin
Olumlu Sonuçları
Üretimin artması Ülkenin savunma gücünün artması Aktif(çalışan ve çalışabilecek) nüfus oranının artması Genç ve eğitilebilir nüfus oranının artması
Olumsuz Sonuçları
Tasarrufların azalması Anne ve bebeklerin sağlık düzeylerinin yükselmesi Kişi başına düşen gelirin azalması Eğitim ve sağlık hizmetlerinin yetmemesi İşsizliğin artması Köyden kente göçün artması Sosyal sorunların artması Doğal kaynakların tüketiminin artması Devletin giderlerinin artması Ülke kalkınmasına daha az kaynak ayrılabilmesi Dengesiz beslenme sorunun ortaya çıkması.
Etkinlik Sayfa 39: Fotoğraflardaki yerleşmelerin fonksiyonel özellikleri hakkında neler söyleyebilirsiniz? Küçük şehir,Orta büyüklükteki bir şehir ve çok büyük şehir gösterilmektedir.Şehirler büyüdükçe nüfusu,kapladığı alan,ekonomik fonksiyonları,siyasi fonksiyonları ve çevresine etkileri artmaktadır.
ETKİNLİK sayfa 42 New York'un farklı dönemlerine ait fotoğraflarına bakarak aşağıdaki soruları cevaplandırınız. 1.Gördüğünüz değişimler nelerdir? Söyleyiniz. Binaların sayısı ve yükseltisi ile şehrin kapladığı alan artmıştır. 2.Şehrin gelişim ve değişiminde hangi fonksiyonel özellikler etkili olmuştur? Geçmişte de büyük bir şehir olan New York ekonomik,siyasi ve kültürel yönden gelişme gösterek küresel etkisi olan dünyanın en büyük şehirlerinden biri haline gelmiştir. Başkentlik yapmış olması(siyasi fonksiyonu), ABD'nin ve dünyanın önemli şirketlerinin merkezleri, sivil toplum örgütleri, ulusal ve uluslararası etkili medya kuruluşlarının burada toplanması, ticaret ve sanayinin merkezi olması (ekonomik fonksiyonları),ayrıca kültürel,sanatsal ve bilimsel etkinliklerin burada gelişmesi (kültürel fonksiyonları) etkili olmuştur.
etkinlik sayfa 45 Yukarıdaki bilgilerden faydalanarak verilen şehirlerin fonksiyonlarının yerel, bölgesel ve küresel çaptaki etkisini tartışınız. Mekke’nin dini fonksiyonu vardır ve küresel çapta etkilidir. Essen şehrinde ekonomik fonksiyonlardan sanayi ve madencilik ön plandadır ve etkisi bölgesel çaptadır. Şam şehrinde siyasi fonksiyonun yanında ekonomik fonksiyonlardan ticaret ön plandadır ve etkisi bölgesel çaptadır. Marsilya şehrinde ekonomik fonksiyonlardan liman ve ticaret fonksiyonları ön plandadır ve etkisi küresel çaptadır. Oxford’da eğitim ve kültürel fonksiyonlar ön plandadır ve etkisi küresel çaptadır. Tokyo’da siyasi fonksiyonun yanında ekonomik fonksiyonlardan liman, ticaret ve sanayi ön plandadır ve etkisi küresel çaptadır. Bayburt’ta ekonomik faaliyetlerden tarım ve hayvancılık ön plandadır ve etkisi yereldir.
ETKİNLİK sayfa 46 1.Aşağıdaki dünya haritası üzerinde verilen şehirleri sembollere uygun olarak işaretleyiniz. New York-Küresel, Londra-Küresel, Kudüs-Küresel, Amsterdam-Küresel, Kütahya-Yerel, Yeni Delhi-Bölgesel, Milano-Küresel, Nairobi-Bölgesel, Hong Kong-Küresel 2.İşaretlediğiniz şehirlerin etkilerinin neler olduğunu sınıfta tartışınız. New York küresel ekonomi ve ticaretin merkezidir ve liman şehri olup dünyanın en kalabalık şehirlerinden biridir. Londra küresel ekonomi ve ticaretin bir diğer merkezidir ve liman şehri olup dünyanın en kalabalık şehirlerinden biridir. Amsterdam, Hollanda’nın başkenti olmasının yanında önemli bir liman şehri ve ticaretin bir başka küresel merkezidir. Ayrıca birçok uluslar arası kuruluşun merkezidir. Milano’da kültürel fonksiyonlar ve ekonomik fonksiyonlardan ticaret ön plandadır. Kütahya’da sanayi, tarım ve ticaret gelişmiştir ve etki alanı yereldir.Kudüs 3 din için de kutsal olan bir merkezdir.Nairobi,Kenya’nın başkentidir.Yeni Delhi, Hindistan’ın başkentidir.Hong Kong ,Asya’nın en önemli liman ticaret ve sanayi şehirlerinden biridir. 1.Aşağıdaki tabloda Hamburg şehrinin bulunduğu ülke, etki alanı ve etkin fonksiyonu verilmiştir. Siz de diğer şehirlerin bulunduğu ülkeyi, etki alanını ve fonksiyonunu tespit ediniz (Bazı şehirler birden fazla fonksiyonu ile ön plana çıkabilir).
2.Şehirlerin farklı fonksiyonlar kazanmasında etkili olan faktörleri yorumlayınız. Şehirlerin farklı fonksiyonlar kazanmasında şehrin coğrafi konumu,nüfusu,ekonomik,siyasi,kültürel ve dini özellikleri etkili olmuştur. İstanbul’un İstanbul boğazında bulunması,Türkiye’nin en önemli limanı olması,Hristiyan’lar için kutsal yerlerin bulunması, Londra’nın başkent olması,küresel finans merkezlerinden biri olması,Tarihi eserlerin bulunması ve sanatsal faaliyetlerin gelişmiş olması,Roma’nın başkent olması, Vatikan’ın Roma’da yer alması,ticaretin gelişmiş olması, Tarihi eserlerin bulunması ve sanatsal faaliyetlerin gelişmiş olması,Moskova’nın Dünya’nın büyük devlerinden biri olan Rusya ve B.D.T’nin merkezi olması, Kudüs’ün 3 din için de kutsal olan bir merkez olması,Hamburg’un Almanya ve Avrupa’nın en önemli limanlarından biri olması,Los Angeles’in Amerikan sinemasının merkezi olması,Mexico City’nin Meksika’nın başkenti olması,Kahire’nin Mısır’ın başkenti olması, Jakarta’nın Endonezya’nın başkenti olması,önemli bir ticaret ve liman şehri olması,Bakü’nün Azerbaycan’ın Başkenti olması, Delhi’nin Hindistan’ın başkenti olması.
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME sayfa 47
Aşağıdaki soruları cevaplandırınız.
1.Çin'de nasıl bir nüfus politikası uygulanmaktadır? Çin’de nüfus artış hızı planlanandan daha yüksek çıktığı için resmen ilan edilmeyen tek çocuk siyaseti izlenmeye başlanmıştır.Çin’de bu politika şehirlerde sıkı sıkıya uygulanmış ve kırsal kesimde iki kız çocuğa izin verilmiştir. Çin'de kırsal kesimde yaşayıp tek erkek çocuğu veya iki kız çocuğu olan ailelere anne, baba 60 yaşını geçtiklerinde yılda 75 dolara denk gelecek bir maaş bağlanmaktadır. Çin nüfus artış hızını azaltıcı yönde politika uygulamaktadır.
2.Nüfus değişiminde rol oynayan faktörler nelerdir? Doğumlar,Ölümler,Göçler,Bir ülkenin toprak kazanması ya da kaybetmesi nüfusun değişiminde rol oynayan faktörlerdir.
3.Bir ülkede genç nüfusun artması sizce avantaj mıdır? Açıklayınız. Ülkede genç nüfusun artmasının avantajları ve dezavantajları vardır. Avantajları;Üretimin artması,Ülkenin savunma gücünün artması,Aktif(çalışan ve çalışabilecek) nüfus oranının artması Genç ve eğitilebilir nüfus oranının artması, İşgücünün ucuzlaması ve tüketimin artmasıdır. Dezavantajları;Tasarrufların azalması,Kişi başına düşen gelirin azalması,Eğitim ve sağlık hizmetlerinin yetmemesi,İşsizliğin artması,Köyden kente göçün artması,Sosyal sorunların artması,Doğal kaynakların tüketiminin artması,Devletin giderlerinin artması, Ülke kalkınmasına daha az kaynak ayrılabilmesi, Dengesiz beslenme sorunun ortaya çıkmasıdır.
4.Roma şehrine tarihsel süreç içinde önem kazandıran özellikler nelerdir? Roma; sanatın, tarihin ve dinin iç içe geçtiği bir kenttir. Roma, dünya tarihindeki belirleyici rolünü asırlar boyu sürdürdüğünden olsa gerek "Dünyanın başkenti" unvanına layık görülmüştür. Roma İmparatorluğu'nun başkenti idi. Bundan dolayı yalnızca imparatorluğun sınırları içerisinde kalan yerleri değil dünyanın büyük kesimini siyasi ve dinî olarak etkisi altına almıştır. 1870' te Birleşik İtalya'nın başkenti olmuştur.Siyasi, dinî ve kültürel odak noktası olarak çok hızlı bir büyüme sürecine girmiştir.Roma, Katoliklerin dinî merkezi olan Vatikan'ı içine aldığından çift başkent rolüne de sahiptir. Vatikan bağımsız bir bütünlük hâlinde işlev görmektedir ve küresel etkisi İtalya'dan çok daha büyüktür.
5.Nüfus politikalarının olumlu ve olumsuz yönleri nelerdir? Olumlu Sonuçları Anne ve bebeklerin sağlık düzeylerinin yükselmesi Kişi başına düşen gelirin artması Eğitim ve sağlık hizmetlerinin gelişmesi İşsizliğin azalması Köyden kente göçün azalması Sosyal sorunların azalması Tasarrufların artması Tüketimin azalması Doğal kaynakların tüketiminin azalması Devletin giderlerinin azalması Ülke kalkınmasına daha fazla kaynak ayrılabilmesi Olumsuz Sonuçları Cinsiyet dengesizliği Yaşlı nüfus oranının artması(Bağımlı nüfus oranının artması) Genç ve eğitilebilir nüfus oranının azalması Aktif(çalışan ve çalışabilecek) nüfus oranının azalması Ülkenin savunma gücünün azalması Sosyal güvenlik sisteminde sorunları ortaya çıkması
6.New York şehrinin dünya çapında öneme sahip olmasında hangi özellikleri etkili olmuştur? ABD'nin eski başkenti olması, ABD'nin ve dünyanın önemli şirketlerinin merkezleri, sivil toplum örgütleri, ulusal ve uluslararası etkili medya kuruluşları burada toplanması, New York'un caddelerinden biri olan Wall Street, dünyanın bir numaralı finans merkezi olması, dünyanın en kalabalık yerleşim bölgelerinden biri olması, ticaret ve sanayinin olduğu kadar eğitim ve kültür faaliyetlerinin de yoğunlaştığı bir yerleşim merkezi olmasıdır.
7.Bir ülkede çalışma çağı dışındaki nüfusun artmasının olumsuz yansımalarını belirleyiniz. Çalışan nüfus azalır, bağımlı nüfus artar, sosyal güvenlik sistemi çökme noktasına gelir,devletin vergi gelirleri azalır, Tasarruflar azalır,Kişi başına düşen gelir azalır,Eğitim ve sağlık hizmetleri yetmez,Sosyal sorunlar artar,Üretim azalır, Devletin giderleri artar,Ülke kalkınmasına daha az kaynak ayrılabilir,Dengesiz beslenme sorunu ortaya çıkar,İç ve dış göçler artar.
8.Bir ülkede nüfus artış hızının sürekli azalması hangi olumsuzluklara neden olur? Yaşlı nüfus oranının artması(Bağımlı nüfus oranının artması), Genç ve eğitilebilir nüfus oranının azalması, Aktif(çalışan ve çalışabilecek) nüfus oranının azalması, Ülkenin savunma gücünün azalması,Sosyal güvenlik sisteminde sorunların ortaya çıkması, devletin vergi gelirleri azalır, Tasarruflar azalır,Kişi başına düşen gelir azalır,üretimin azalması, Devletin sağlık giderlerinin artması gerçekleşir.
9.Dünyanın en büyük şehirleri nerelerde kurulmuştur? Bunda hangi özellikler etkili olmuştur? Özellikle Kuzey Yarımkürede ve Orta Kuşakta (300-600) kurulmuştur.Sanayi,ticaret ve ulaşımın geliştiği alanlarda büyük şehirler kurulmuştur.Sanayi Devriminden sonraki dönemlerde sanayileşen yerlerde çok büyük şehirler ortaya çıkmıştır.Özellikle ticaret,sanayi,liman ve siyasi fonksiyonlar etkili olmuştur.
10.Ölüm oranı, nüfus patlaması, nüfus planlaması, nüfus politikası, aktif nüfus, demografik şişme kavramalarını açıklayınız. Ölüm Oranı: Genel olarak, genelde yıllık hesaplanan, her 1000 kişi başına ölümlerin sayısının oranıdır. Nüfus Patlaması: Günümüz toplumlarında hayat şartlarındaki türlü iyileşmeler sonucu ölüm oranlarının düşmesi, doğum oranlarının ise değişmemesi sonucu nüfusun büyük hızla çoğalmasıdır. Nüfus Planlaması: Ailelere, sahip olmak istedikleri ve yetiştirebilecekleri çocuk sayısı konusunda karar verebilme ve bunu gerçekleştirecek yöntemleri uygulayabilme imkânlarının verilmesidir. Nüfus Politikası:Nüfus artış hızını azaltmak ya da arttırmak veya nüfusun niteliklerini arttırmak için devletler tarafından yapılan çalışmaların tümüne nüfus politikası denir. Aktif nüfus: 15- 64 yaş arasındaki nüfusa çalışma çağındaki nüfus denilmektedir.Çalışanlar ve iş arayanlar bu nüfus içinde yer alır. Demografik Şişme: Kentlerin sanayi, ekonomik, kültürel özelliklerini gerçekleştirmeden, aşırı nüfuslanarak büyümesidir.Şanlı Urfa ve Diyarbakır’ın terör nedeniyle göç edenlerce nüfusunun arttırılması
11.Japonya'da nüfus artışını teşvik eden nüfus politikaları uygulansa da nüfus artışı istenen düzeyde değildir. Bunun nedenlerini açıklayınız. Japonya’nın gelişmiş bir ülke olmasıdır.Gelişmiş ülkelerde doğum oranları ve nüfus artış hızı düşüktür.doğum oranlarının düşük olmasının nedenleri: sanayileşme ve kentleşme,kadının çalışma hayatındaki yerini alması,eğitim düzeyinin artması,refah düzeyinin artması,doğum kontrolü ve evliliklerin geç yaşlarda yapılmasıdır.
12.Aşağıdaki piramitte Japonya'nın 1955- 2015(tahminî)yılları arasındaki nüfus değişimi gösterilmiştir. Bu değişimin gerçekleşmesi için Japonya nasıl bir nüfus politikası uygulamış olabilir? Japonya nüfus artış hızını düşürücü bir nüfus politikası uygulamıştır.
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME sayfa 47
Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle tamamlayınız. 1.Şehirsel fonksiyonlar sanayi,ticaret,ulaşım,liman, kültür, turizm ve eğitimdir. 2.Şehir sınıflandırılmalarında etkili olan faktörler nüfusu, fonksiyonel özellikleri ve etki alanlarının genişliğidir. 3.Bir şehir çok büyük alanları etkisi altına alıyorsa etki alanı küresel çaptadır. 4.Amsterdam'ın etki alanının küresel çapta olmasını sağlayan fonksiyonu limandır. 5.Nairobi,Bakü,Diyarbakır şehirleri bölgesel çapta etki alanına sahip iken,New York,Mekke,Londra gibi şehirlerin etki alanları küresel çaptadır. 6.New York'un küresel çapta etki alanı oluşturmasında ticari, siyasi ve ekonomik fonksiyonel özellikleri etkili olmuştur. 7.Bir şehrin bölgesel veya küresel etkiye sahip olmasında o şehrin nüfusu ve fonksiyonel özellikleri etkilidir.
Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplandırınız. 1.Aşağıdaki şehirlerden hangisi iktisadi fonksiyonlarına göre şehirler sınıflandırması içinde yer almaz? A)Tarım B)Liman C)ulaşım D)Maden E)Askerî+
2.Aşağıdaki şehirlerden hangisinin küresel etkisi en azdır? A)Şam+ B)Tokyo C)Paris D)Londra E)New York
3.Aşağıdaki şehirlerden hangisi liman fonksiyonu sayesinde küresel bir etkiye sahiptir? A)Marsilya+ B)Zürih C)Milano D)Moskova E)Mekke
4.Aşağıdaki şehirlerden hangisi liman şehri değildir? A)Amsterdam B)Marsilya C)İstanbul D)İskenderiye E)Varşova+
5.Nüfus özellikleri dikkate alındığında aşağıdaki ülkelerin hangisinin nüfusunu artırıcı politika izlemesi daha uygundur? A)Almanya+ B)Çin C)Hindistan D)Türkiye E)Endonezya
6.Aşağıdaki şehirlerden hangisi etkileri bakımından küresel bir güce sahiptir? A)Manila B)Mekke+ C)La Paz D)Lizbon E)Mogadişu
7.Herhangi bir yerleşmenin merkez hâline gelmesi ve etki alanını genişletmesinde aşağıdakilerden hangisinin etkisi en azdır? A)Tarım+ B)Ulaşım C)Ticaret D)Nüfus E)Endüstri
8.New York'un bir dünya şehri olmasında aşağıdaki fonksiyonel özelliklerinden hangisi daha etkilidir? A)Ulaşım B)Ticaret+ C)Tarım D)Maden E)Sanayi
9.Nüfus artış hızının fazla olduğu ülkelerde genç nüfusa yapılan yatırımlar artmakta, buna bağlı olarak kalkınma hızı yavaşlamaktadır. Buna göre aşağıdaki ülkelerin hangisinde kalkınma süresinin en uzun olması beklenir?
10.Bir ülkede nüfus artış hızının azalması sonucunda aşağıdakilerden hangisinin meydana gelmesi beklenemez? A)İşsizlik oranının azalması B)İç ve dış göçlerin artması+ C)Kalkınma hızının artması D)Genç nüfus oranının azalması E)Doğal kaynakların tüketiminin azalması
11.Aşağıdakilerden hangisi nüfus artış hızını azaltan faktörlerden biri değildir? A)Kadınların çalışma hayatına daha fazla girmesi B)Aile planlaması C)Savaşların artması D)Bebek ölüm oranlarının artması E)Sağlık hizmetlerinin yaygınlaşması+
12.Nüfus artış hızının düşürülmesi için aşağıdaki önlemlerden hangisi daha etkili ve kalıcıdır? A)Az çocuklu ailelere vergi muafiyeti+ B)Çok sayıda hastane ve okul yapılması C)Doğum kontrolünün yaygınlaştırılması D)Küçük yaşta evliliklerin teşvik edilmesi E)İç göçlerin teşvik edilmesi
13.Aşağıdaki şehirlerden hangisinin etki alanı farklı bir nedene bağlıdır? A)Marsilya B)Amsterdam C)İstanbul D)Rotterdam E)Paris+
14.Nüfus artış hızının artması aşağıdaki ülkelerden hangisinde bir sorun oluşturmaz? A)Hindistan B)Fransa+ C)Pakistan D)Mısır E)Çin
