Türkiye'yi Tanımak By: anderameda Date: September 20, 2008, 12:11:50 PM Türkiye’nin matematik konumu Yönler Uç Noktalar Enlem ve boylam değerleri Güney Hatay ili Yayladağı ilçesi Beysun ( Topraktutan ) köyü 35° 51´ Kuzey Sinop ilinde İnce burun 42° 06´ Batı Gökçeada'da İnce burun 25° 40´ Doğu Türkiye-İran- Azerbaycan sınırlarının kavşak noktası 44° 48´
Türkiye’nin komşuları Komşu Ülke Komşu Olduğu Yön Sınır Uzunluğu ( km ) Bulgaristan Kuzeybatı 269 Yunanistan Batı - Kuzeybatı 203 Gürcistan Kuzeydoğu 276 Ermenistan Doğu 325 Azerbaycan Doğu 18 İran Doğu 529 Irak Güneydoğu 378 Suriye Güney 877
Türkiye’nin kimlik kartı Yüzölçümü 769.604 km² ( Göller hariç ) Nüfusu ( 2000 yılı ) 67.803.927 Nüfus Yoğunluğu ( kişi / km² ) 89 İl Sayısı 81 İlçe Sayısı 850 Bucak ve Köy Sayısı 37.366 Toplam Kara Sınırı Uzunluğu 2.875 Toplam Kıyı Uzunluğu; 8.333 Ege Denizi 2.805 Karadeniz 1.695 Akdeniz 1.577 Marmara Denizi 1.189 Adalar Kıyısı 1.067 Toplam karayolu uzunluğu 62.000 km Otoyol uzunluğu 1.900 km Toplam demiryolu uzunluğu 8.671km Havaalanı sayısı 52 Okuma Yazma Bilmeyen; 7.589.657 Kadın 5.732.525 Erkek 1.857.132 Doğu - batı uzunluğu ( km ) 1650 Kuzey - güney uzunluğu ( km ) 650 En yüksek dağ ( m ) Büyük Ağrı En uzun nehir ( km ) Kızılırmak En büyük ova Konya En çok yağış alan il Rize En az yağış alan il Iğdır En geniş alanlı il Konya En küçük alanlı il Yalova En fazla nüfuslu il İstanbul En az nüfuslu il Ardahan En uzun kıyılara sahip il Muğla Nüfus yoğunluğu en fazla olan il İstanbul Nüfus yoğunluğu en az olan il Tunceli En yüksekte kurulan il Erzurum En alçakta kurulan il Çanakkale En çok ilçeye sahip il İstanbul En az ilçeye sahip il Bayburt
En yüksek dağlar Sırası Dağ Yükseltisi ( metre ) Yer Aldığı İl 1 Büyük Ağrı Dağı 5.137 Ağrı 2 Uludoruk Tepesi-Cilo 4.135 Hakkâri 3 Supa Dürek Tepesi-Cilo 4.060 Hakkâri 4 Süphan Tepesi 4.058 Bitlis 5 Kaçkar Tepesi 3.932 Rize 6 Küçük Ağrı Dağı 3.925 Ağrı 7 Erciyes Dağı 3.917 Kayseri 8 Mor Dağ 3.807 Hakkâri 9 Demirkazık Tepesi 3.756 Adana 10 Verçenik Tepesi-Kaçkar 3.711 Rize
En uzun akarsular Sırası Akarsu Uzunluğu ( km ) Ulaştığı Deniz 1 Kızılırmak 1.355 Karadeniz 2 Fırat 971 Basra Körfezi 3 Sakarya 824 Karadeniz 4 Büyük Menderes 584 Ege 5 Seyhan 560 Akdeniz 6 Aras 548 Hazar Denizi 7 Dicle 523 Basra Körfezi 8 Yeşilırmak 519 Karadeniz 9 Ceyhan 509 Akdeniz 10 Çoruh 442 Karadeniz
En büyük adalar Ada Bulunduğu il Kıyı Uzunluğu ( km ) Yüzölçümü ( km² )
Gökçeada ( İmroz ) Çanakkale 92 279,2
Marmara Balıkesir 72,5 117,1
Bozcaada Çanakkale 34,5 36
Uzun ada İzmir 31 25,3
Alibey ( Cunda ) Balıkesir 28,5 23,3
Paşa limanı Balıkesir 40,2 21,3
Avşa Balıkesir 27,5 20,6
İmralı Bursa 19,4 9,9
Kara ada Muğla 19,8 9
Kekova Antalya 19 5,7
En büyük yüzölçümlü göller Sırası Göl Yüzölçümü ( km² ) Yer Aldığı İl Denizden Yüksekliği (metre ) 1 Van 3.713 Van - Bitlis 1.646 2 Tuz 1.500 Konya- Aksaray-Ankara 925 3 Beyşehir 656 Isparta- Konya 1.121 4 Eğirdir 468 Isparta 916 5 Akşehir 323 Afyonkarahisar-Konya 958 6 İznik 298 Bursa 85 7 Burdur 200 Burdur 854 8 Manyas ( Kuş ) 166 Balıkesir 15 9 Acıgöl 153 Afyonkarahisar 836 10 Ulubat 134 Bursa 5
En büyük baraj gölleri Sırası Baraj Gölü Yüzölçümü ( km² ) Yer Aldığı İl 1 Atatürk 817 Adıyaman-Şanlıurfa 2 Keban 675 Elazığ-Tunceli 3 Karakaya 268 Malatya 4 Hirfanlı 263 Kırşehir 5 Altınkaya 118 Samsun 6 Sarıyar 84 Ankara 7 Seyhan 68 Adana 8 Demirköprü 47 Manisa 9 Almus 32 Tokat 10 Hasan Uğurlu 23 Amasya
En büyük yüzölçümlü iller Sırası İl Yüzölçümü ( km² ) 1 Konya 40.813 2 Sivas 28.567 3 Ankara 25.402 4 Erzurum 25.330 5 Van 22.983 6 Antalya 20.790 7 Şanlıurfa 19.336 8 Kayseri 17.109 9 Mersin 15.512 10 Diyarbakır 15.204
En küçük yüzölçümlü iller Sırası İl Yüzölçümü ( km² ) 1 Yalova 850 2 Kilis 1.427 3 Bartın 2.080 4 Düzce 2.592 5 Osmaniye 3.195 6 Iğdır 3.587 7 Kocaeli 3.625 8 Bayburt 3.739 9 Zonguldak 3.909 10 Rize 3.921
En fazla nüfuslu iller Sırası İl Nüfus ( 2000 yılı ) 1 İstanbul 10.018.735 2 Ankara 4.007.860 3 İzmir 3.370.866 4 Konya 2.192.000 5 Bursa 2.125.000 6 Adana 1.849.478 7 Antalya 1.719.751 8 Mersin 1.651.400 9 Gaziantep 1.385.249 10 Diyarbakır 1.382.708
En az nüfuslu iller Sırası İl Nüfus ( il merkezi - 2000 yılı ) 1 Ardahan 39.725 2 Bayburt 41.356 3 Bartın 48.002 4 Tunceli 54.476 5 Kilis 74.985 6 Gümüşhane 77.570 7 Iğdır 81.582 8 Artvin 84.189 9 Yalova 98.661 10 Sinop 101.285
Nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu iller Sırası İl Nüfus Yoğunluğu ( kişi / km² ) 1 İstanbul 1928 2 Kocaeli 334 3 İzmir 281 4 Hatay 215 5 Bursa 204 6 Gaziantep 188 7 Ankara 163 8 Adana 133 9 Aydın 121 10 Mersin 107
Nüfus yoğunluğunun en az olduğu iller Sırası İl Nüfus Yoğunluğu ( kişi / km² ) 1 Tunceli 12 2 Artvin 25 3 Bayburt 26 4 Sivas 26 5 Ardahan 26 6 Erzincan 27 7 Kastamonu 29 8 Bingöl 31 9 Kars 32 10 Bolu 32
En yüksekte kurulan iller Sırası İl Denizden Yüksekliği - Rakımı ( metre ) 1 Erzurum 1.853 2 Ardahan 1.800 3 Kars 1.768 4 Hakkâri 1.748 5 Van 1.727 6 Ağrı 1.632 7 Bayburt 1.510 8 Muş 1.404 9 Bitlis 1.400 10 Şırnak 1.350
En alçakta kurulan iller Sırası İl Denizden Yüksekliği - Rakımı ( metre ) 1 Çanakkale 2 2 İzmir 2 3 Kocaeli ( İzmit ) - Ordu 3 4 Samsun 4 5 Mersin 5 6 Giresun 5 7 Zonguldak 5 8 Rize 6 9 Tekirdağ 10 10 Sinop 15
Ölçülmüş en uç iklim değerleri Özellik Değer Ölçümün Yapıldığı Yer Ölçümün Yapıldığı Tarih
En yüksek sıcaklık 48,8 °C Mardin 14.08.1993 En düşük sıcaklık — 46,4 °C Çaldıran - Van 09.01.1990 En yüksek yıllık ortalama sıcaklık 21,3 °C İskenderun - Hatay 1962 En düşük yıllık ortalama sıcaklık 1,8 °C Sarıkamış - Kars 1972 Yıllık en yüksek toplam yağış 4045,3 mm Rize 1931 Yıllık en düşük toplam yağış 114,5 mm Iğdır 1970 Günlük en yüksek yağış 469,9 mm Kemer - Antalya 11.12.1972 En yüksek kar kalınlığı 525 cm Bitlis 1954 En yüksek basınç 1045 mb Ereğli - Zonguldak 01.01.1973 En düşük basınç 745,3 mb Yumurtalık - Adana 21.01.1978 En yüksek rüzgâr hızı 176 km/saat Tokat 10.01.1978
Yıllık sıcaklık ortalaması en yüksek olan iller Sırası İl Yıllık Ortalama Sıcaklık ( °C ) 1 Antalya 18,7 2 Adana 18,7 3 Mersin 18,5 4 Hatay ( Antakya ) 18,2 5 Şanlıurfa 18,1 6 Aydın 17,7 7 Adıyaman 16,8 8 Manisa 16,8 9 Kahramanmaraş 16,7 10 İzmir 16,6
Yıllık sıcaklık ortalaması en düşük olan iller Sırası İl Yıllık Ortalama Sıcaklık ( °C ) 1 Kars 4,2 2 Erzurum 6,1 3 Ağrı 6,3 4 Sivas 8,6 5 Van 8,8 6 Yozgat 9,1 7 Kastamonu 9,8 8 Hakkâri 9,9 9 Bolu 10,2 10 Kütahya 10,6
Yıllık yağış ortalaması en yüksek olan iller Sırası İl Yıllık Yağış Tutarı ( mm ) 1 Rize 2.352 2 Giresun 1.268 3 Zonguldak 1.220 4 Muğla 1.196 5 Ordu 1.146 6 Hatay ( Antakya ) 1.124 7 Bartın 1.071 8 Antalya 1.052 9 Bitlis 1.034 10 Tunceli 1.009
Yıllık yağış ortalaması en düşük olan iller Sırası İl Yıllık Yağış Tutarı ( mm ) 1 Iğdır 259 2 Konya 326 3 Karaman 331 4 Niğde 347 5 Aksaray 366 6 Kırıkkale 365 7 Erzincan 367 8 Eskişehir 374 9 Kayseri 375 10 Ankara-Kırşehir 378
Yağışlı gün sayısı en fazla olan iller Sırası İl Yıllık Ortalama Yağışlı Gün Sayısı 1 Rize 173,5 2 Trabzon 141,5 3 Zonguldak 139,1 4 Bolu 138,1 5 İstanbul 135,6 6 Kars 134,7 7 Samsun 133,8 8 Kastamonu 122,1 9 Erzurum 120,4 10 Kütahya 117,9
Yağışlı gün sayısı en az olan iller Sırası İl Yıllık Ortalama Yağışlı Gün Sayısı 1 Antalya 75,1 2 Adana 76,4 3 Aydın 80,6 4 İzmir 81,2 5 Konya 81,5 6 Diyarbakır 88,3 7 Çanakkale 89,4 8 Kırşehir 91,6 9 Tekirdağ 94,1 10 Elazığ 95,7
Karla örtülü gün sayısı en fazla olan iller Sırası İl Yıllık Ortalama Karla Örtülü Gün Sayısı 1 Ağrı 116,8 2 Erzurum 112,2 3 Kars 106,5 4 Van 80,5 5 Sivas 62,2
Karla örtülü gün sayısı en az olan iller Sırası İl Yıllık Ortalama Karla Örtülü Gün Sayısı 1 Adana 0 2 Antalya 0 3 Aydın 0,2 4 İzmir 0,3 5 Hatay ( Antakya ) 1
Donlu gün sayısı en fazla olan iller Sırası İl Yıllık Ortalama Donlu Gün Sayısı 1 Kars 179 2 Ağrı 160 3 Erzurum 155 4 Van 131 5 Kayseri 127 6 Muş 122 7 Sivas 121 8 Erzincan 110 9 Kastamonu 108 10 Konya 99
Donlu gün sayısı en az olan iller Sırası İl Yıllık Ortalama Donlu Gün Sayısı 1 Antalya 1,8 2 Adana 6,3 3 İzmir 6,4 4 Hatay ( Antakya ) 7,8 5 Rize 9,5 6 Samsun 11,6 7 Aydın 13,2 8 Zonguldak 15,7 9 İstanbul 20,9 10 Çanakkale 24,5
Güneşlenme süresi en uzun olan iller Sırası İl Yıllık Ortalama Güneşlenme Süresi (Günlük- saat) 1 Şanlıurfa 8,30 2 Antalya 8,28 3 İzmir 8,06 4 Gaziantep - Diyarbakır 8,01 5 Adana 7,55 6 Muğla 7,48 7 Siirt 7,43 8 Malatya 7,41 9 Çanakkale 7,31 10 Konya - Isparta 7,29
Güneşlenme süresi en kısa olan iller Sırası İl Yıllık Ortalama Güneşlenme Süresi (Günlük- saat) 1 Rize 4,14 2 Trabzon 4,36 3 Samsun 4,46 4 Tekirdağ 5,41 5 Bolu 5,49 6 Zonguldak 5,54 7 Kütahya 6,02 8 İstanbul 6,23 9 Edirne 6,24 10 Ağrı 6,24
Deniz suyu sıcaklığı en yüksek olan merkezler Merkez Deniz Suyu Sıcaklığı ( ³C ) İskenderun 21,9 Fethiye 21,7 Alanya 21,4 Antalya 20,9 Bodrum 19,4 İzmir 18,4 Hopa 15,8 Trabzon 15,7 Çanakkale 15,6 Samsun 15,6
En fazla turistin geldiği ülkeler Sırası Ülke Gelen Turist Sayısı - 2003 Yılı 1 Almanya 3.305.044 2 Rusya Federasyonu 1.257.559 3 İngiltere 1.090.829 4 Bulgaristan 1.006.268 5 Hollanda 938.483 6 İran 494.977 7 Fransa 470.071 8 Yunanistan 393.309 9 Avusturya 379.814 10 İsrail 321.096
Tarım alanlarının kullanımı Tarım alanı Alanı ( hektar - 2002 yılı ) Ekilen 18.123.000 Nadas 5.040.000 Sebze bahçeleri 831.000 Bağlar 530.000 Meyve bahçeleri 1.435.000 Zeytin 620.000 Orman 20.703.000
Bazı tarım ürünlerinin üretim miktarları Tarım Ürünü Yıllık Üretim Miktarı ( Ton - 2002 yılı ) Buğday 19.500.000 Arpa 8.300.000 Mısır 2.100.000 Mercimek 566.000 Pamuk 988.120 Şekerpancarı 16.523.166 Tütün 152.856 Ayçiçeği 850.000 Patates 5.200.000 Çay 135.000 Elma 2.200.000 Kayısı 352.000 Portakal 1.250.000 Mandalina 590.000 Fındık 600.000 Zeytin 1.800.000
Hayvan cinslerinin sayısı Hayvan Cinsi Hayvan Sayısı ( Adet -2002 yılı ) Sığır 9.804.000 Koyun 25.174.000 Kıl keçisi 6.519.000 Tiftik keçisi 261.000 Tavuk 245.778.000
Bazı tarım ürünlerinin üretiminde dünya sıralamasındaki yeri Ürün Dünya Sıralamasındaki Yeri Fındık Birinci İncir Birinci Kayısı Birinci Kiraz Birinci Mercimek İkinci Elma üçüncü Zeytin Dördüncü Domates üçüncü Üzüm Beşinci Armut Beşinci Tütün Beşinci Pamuk Altıncı Çay Altıncı Baklagil Altıncı Arpa Yedinci Şeftali Yedinci Koyun Onuncu Buğday Sekizinci Turunçgil Onuncu
Coğrafi bölgeler ve önemli özellikleri Özellik Bölge En büyük alanlı Doğu Anadolu En küçük alanlı Güneydoğu Anadolu En yüksek Doğu Anadolu En alçak Marmara En uzun kıyılara sahip Ege En fazla yağış alan Karadeniz En az yağış alan İç Anadolu Yaz mevsiminde en sıcak Güneydoğu Anadolu Kış mevsiminde en ılık Akdeniz En soğuk Doğu Anadolu Orman bakımından en zengin Karadeniz Orman bakımından en fakir Güneydoğu Anadolu Güneşlenme süresi en uzun Güneydoğu Anadolu Güneşlenme süresi en kısa Karadeniz Nüfusu en fazla Marmara Nüfusu en az Doğu Anadolu Enerji tüketimi en fazla Marmara Heyelan en çok görülen Karadeniz Volkanizmanın en etkin olduğu Doğu Anadolu Seracılığın en yaygın Akdeniz İklim çeşitliliği en fazla Marmara Yeraltı kaynakları en zengin Doğu Anadolu Hidroelektrik potansiyeli en yüksek Doğu Anadolu Turizm gelirleri en fazla Marmara Tarım ürünleri en erken olgunlaşan Akdeniz Tarım ürünleri en geç olgunlaşan Doğu Anadolu Yüzey şekilleri en sade Güneydoğu Anadolu Deniz etkisinin iç kısımlara en fazla ulaştığı Ege Nadas toprakları en fazla İç Anadolu Nadas toprakları en az Karadeniz En çok göç alan Marmara En çok göç veren Karadeniz İl sayısı en fazla Karadeniz ( 18 ) İl sayısı en az Güneydoğu Anadolu ( 7 )
İller ve önemli özellikleri Özellik İl Değer En büyük alanlı Konya 40.813 km² En küçük alanlı Yalova 850 km² En fazla ilçeye sahip İstanbul 32 En az ilçeye sahip Bayburt 2 En yüksekte kurulan Erzurum 1.853 metre En kuzeyde yer alan Sinop 42° kuzey enlemi En güneyde yer alan Hatay 36° kuzey enlemi En batıda yer alan Çanakkale 26° doğu boylamı En doğuda yer alan Iğdır 45° doğu boylamı En sıcak Antalya - Adana 18,7 °C En soğuk Kars 4,2 °C En fazla yağış alan Rize 2.352 mm En az yağış alan Iğdır 259 mm Nüfus yoğunluğu en yüksek İstanbul 1.928 kişi / km² Nüfus yoğunluğu en düşük Tunceli 12 kişi / km² En uzun kıyılara sahip Muğla 1180 km Don olayı en fazla görülen Kars 179 gün Don Olayı en az görülen Antalya 1,8 gün Güneşlenme süresi en kısa Rize 04,14 ( saat ) Güneşlenme süresi en uzun Şanlıurfa 08,29 ( saat )
Bazı Özelliklerde Türkiye’nin Dünya sıralamasındaki yeri Özellik Dünya sıralamasındaki yeri Nüfus sayısında 17 Nüfus yoğunluğunda 80 Yüzölçümünün büyüklüğünde 36 Kentli nüfus oranında 13 Ekonomik büyümede 16 Kişi başına düşen milli gelirde 21 Bor ve krom üretiminde 1 Altın ve toryum üretiminde 2 Cıva, mermer ve jeotermal enerji üretiminde 7 Fındık, incir ve kiraz üretiminde 1 Çelik üretiminde 9 Çimento üretiminde 2 Kömür üretiminde 15 İlaç üretiminde 18 Koyun, keçi sütü üretiminde 1 Dışsatımda ( ihracatta ) 30 Dışalımda (ithalatta ) 22 Tekstil ihracatında 3 Çimento ihracatında 2 Mermer ihracatında 8 Orman tahribatında 2 En çok tatil yapılan ülkeler arasında 3 Telefonla çok konuşmada 6 Televizyon izlemede 2