Dervişlik Dedikleri Hırka Ile Tac Değil, Ama... By: By.CeZa Date: August 13, 2008, 04:41:42 PM Erdi Baba Dergahı Şeyhi Yahyâ Âgâh Efendi’nin kaleme aldığı ve alanındaki önemli kaynaklardan biri olan Tarikat Kıyafetleri risalesi, M. Serhan Tayşi ve Mustafa Aşkar tarafından günümüz okuyucusuna kazandırıldı. Bütün tarikatların edeplerini, usullerini, dervişlerin kullandığı eşyaların gizli ve açık mânâlarını çizimler eşliğinde anlatan eser, tarikat terminolojisini anlatan küçük bir ansiklopedi mahiyetinde. Sevâkıb-ı Menâkıb’da nakledildiğine göre Mevlânâ Celaleddin-i Rûmi bir gün dostlarıyla birlikte hamama gider. Peştemalla kurna başında oturan dervişlerine o sırada Mevlevilik kimliğini kimin taşıdığını sorar. Kimseden cevap alamaz. Bunun üzerine “Niceye dek tac ve hırkalarınız sizi tanıtacak. Kasd ü himmet edin de elbiseleriniz sizinle tanınsın.” buyurur. Yunus Emre bu gerçeği, “Dervişlik dedikleri hırka ile tac değil / Gönlünü derviş eden hırkaya muhtaç değil” ifadeleriyle dile getirir. Dervişlik her ne kadar tac ve hırkadan ibaret olmasa ve ‘derviş abası içinde bulunamayan bazen sultan kabası içinde bulunsa’ da asırların irfan ve zevk-i selim süzgecinden geçen hususi kıyafetleri, tarikatların dışarıya akseden görüntüleri olmuştur. Malum; tasavvuf erbabının nazarında bütün kâinât baştan başa Zât-ı Vâcibü’l Vücûd’un tecellisinden ibarettir. ‘Kün’ emriyle zuhura gelenlerin cümlesine, O’nun isim ve sıfatlarını aksettiren birer sembol nazarıyla bakılabilir. İşte tekkelerin seddiyle birlikte kullanımdan kalkan, bugün birer kültür varlığı olarak örneklerini müzelerde ve mezar taşlarında gördüğümüz derviş kıyafetleri ve eşyaları da bu sembollerin satır satır nakşolunduğu farklı birer kitap gibi. Yahya Âgâh Efendi, tarikat ehlince giyilen hırkanın tarihinin, Hz. Âdem’e tevbesi kabul olduğu zaman Cebrail’in getirdiği hulle ile başladığını; Nuh, İbrahim ve İsa peygamberlerin de hırka giydiğini söylüyor. Mirac gecesi Hz. Muhammed’e (sas) emr-i Hak ile hulle giydirildiğini, bu sebeple hırka giymenin dervişler için farz, Peygamber (sas) giydiği için de sünnet olduğunu belirtiyor.
Tarikat kıyafetlerinin en belirgin bir diğer unsuru ise başa giyilen ‘tac’lardır. Kitapta dilimsiz, iki, üç, dört, beş... kırk dilimli, çeşitli renk ve şekillerdeki tacların ifade ettiği mânâları okurken, tasavvuf deryasında seyre çıkıyorsunuz. En küçük ayrıntıların bile erbabına ne çağrışımlar yaptırdığına şahit oluyorsunuz. Meselâ dört terkli tac, kelime-i tevhidin dört kelimesine; Allah / Muhammed / Hüseyin isimlerinin dört harfine; Muhammed / Ali / Hasan / Hüseyin hazeratına; incire, zeytine, Sina dağına, emin beldeye; abdestin dört farzına; dört kitaba; Fetih Sûresi’nin yirmi dokuzuncu âyetinde bahsedilen dört halifeye; cennetteki dört pınarın kaynadığı besmelenin dört kelimesine; İhlas Sûresi’nin dört âyetine; mezhep imamlarına; dört büyük kutba; İslâm dininin kendisiyle beka bulduğu Kur’an okumaya; şeriat, tarikat, marifet ve hakikate; şehadet âlemindeki dört yöne; Kürsî’nin dört ayağına; insandaki akıl, ruh, kalp, nefis latifelerine; dört âleme, dört edebe işaret ediyor.
Taclar kadar üzerine yerleştirilen düğme ve gül isimli işlemeler de mânâ dolu. Âgah Efendi, tacın üzerindeki düğmenin Hazreti Peygamber’in (sas) yâdigârı olduğunu, Muhyiddin-i Arabi’den naklediyor. Buna göre Rasûlullah Efendimiz’in (sas) sarığı bir gün Safa’da başından düşer. Efendimiz, geriye kabul etmeyince ashab dört yüz parçaya bölüp paylaşır. Bu arada sekiz parça kaybolur. Cebrail’in gelip o sekiz parçayı kendilerinin aldığını, yedisini yedi gök kapısına, birini Arş kapısına astıklarını söyler. Miracda Hz. Peygamber bu parçaları gördüğünü haber verince ashab, ‘Biz nerede muhafaza edelim?’ diye sorar. ‘Taclarınızın tepesinde’ buyurulunca başlarına düğme yaparlar. Âgah Efendi, bunları anlattıktan sonra ekliyor: “Sırrını sır eyle, işini tefekkür eyle, ikrârını saf eyle, ahdine vefâ eyle, ibretle bak. Erenlerin sırları konusunda uyanık ol. Varlığı aşka ver.”
Ynt: Dervişlik Dedikleri Hırka Ile Tac Değil, Ama... By: TwiLight Date: May 17, 2010, 03:10:42 PM Teşekkürler
