Yahudilikte Din Anlayışı By: FeMoX Date: July 25, 2008, 06:15:53 PM Dinle ilgili kavramlar üzerinde kısaca durduktan sonra, şimdi, Yahudilikteki daha doğrusu Yahudilerdeki din anlayışı konusunda daha anlaşılır şeyler söyleyebiliriz.
Yahudilikte, dinle ilgili kavramların da çağrıştırdığı gibi, din deyince akla ilahi yasalar gelir. Bu nedenle bazı bilim adamları Yahudiliği, bir dogmalar dini değil, ilahi yasalar dini olarak görmüşlerdir. Bunun nedeni, Tevrat'ta nelere inanılması gerektiği konusunda belirlenmiş dogmaların olmamasıdır. Tevrat'ta, Allah'a, peygamberlerine, meleklerine, kitaplara, ahiret gününe iman gibi şeylerden bahsedilmemektedir. Tevrat, inan-inanma gibi telkinlerde bulunmaz. O, yapacaksın veya yapmayacaksın gibi eyleme dönük belirlemelerde bulunur ve bunların ihlali durumunda uygulanacak cezaları belirtir. Ahlaki meseleler bile suç ve ceza çerçevesinde söz konusu edilir. Kur'an "Ebeveynine öf bile deme" derken, Tevrat "Annesine, babasına lanet eden öldürülecek" der. Maymonides'in 13. asırda tespit ettiği on üç maddelik iman esasları tartışmasız dogmalar değildir. Hasdai Crescas ve Yosef Albo gibi Yahudi din bilginleri Maymonides'in belirlediği bu dogmaları eleştirmişlerdir. Bugün Ortodoksların dışında hiç kimse bunları tartışılmaz dogmalar olarak görmemektedir.
Tevrat'ı incelediğimiz zaman, hayatın her alanına ilahi yasalarla müdahale edildiğini görürüz. Giyimin biçiminden, ziraata, toplumun örgütlenmesine, hatta cüzzam hastalığı karşısında yapılacak işlere kadar her şey en ince detayına kadar ilahi yasalarla belirlenmiştir. Tevrat'ta din-dünya ayrımı söz konusu değildir. Her şey dinin içindedir ve her şeyin hükmü ilahi yasalarla belirlenmiştir. Tevrat'taki yasaları Yahudi din bilgini Rabbiler yoruma tabi tutarak daha da detaylandırmışlardır. Örneğin; Tevrat'taki On Emir'de "Cumartesi günü hiçbir iş yapmayacaksın. O gün, ne sen, ne oğlun, ne kızın, ne hizmetçilerin ne de hayvanların iş yapacak" denir. Rabbiler bundan hareketle, tavuğun Cumartesi günü yumurtladığı yumurtanın yenmeyeceğini bildirmişlerdir. Bugün İsrail'deki Yeşiva (medrese) öğrencileri, Yılbaşı bayramı Roş Ha-Şana'da yumurtlanan yumurtanın da yenmeyeceğini söylemektedirler.
Özetle belirtmek gerekirse, Yahudilik her şeyi yasalara bağlamış ve yasaları da dinleştirmiştir. Solomon Zeitlin bu konuda şunları söyler: "Yunanlılar yasaların felsefesini, Romalılar da bilimini yaptılar. Yahudiler ise yasaları din haline getirdiler".
Söz konusu ettiğimiz bu din anlayışı Ortodoks Yahudilik için geçerlidir. Ortodoks Yahudilik, Tevrat'ın yasalarının bugün de aynen uygulanmasını ister. Hiçbir yasa değiştirilemez, hatta değiştirilmesi bile teklif edilemez. Bununla birlikte, bizde karşılığı "aşırı dinci" olan Ultra-Ortodokslar bile bugün Tevrat'ın bütün emir ve yasaklarına uyamamaktadırlar. Çünkü Tevrat'ın bir çok yasası modern hayatın şartlarıyla uyum sağlamamaktadır. Zamanı Tevrat'a uydurmak mümkün olmadığı gibi, yukarıda söylenenlerle çelişkili gibi görünmekle birlikte, Tevrat'ın bütün yasalarının ebedi olduğu dogmasından da vazgeçememektedirler. Bu nedenle, bazı yasaların uygulanmasını askıya almışlardır. Anlayışlarına göre, Mesih gelip Tevrat'ın bütün yasalarının uygulanabileceği ortamı oluşturduğu zaman bu yasalar uygulanacaktır. Bu bakımdan, her ne kadar Yahudiliğin dogmasız bir din olduğu ileri sürülse de Ortodoks Yahudiliğin katı dogmaları bulunmaktadır.
Geleneksel anlayışı bugün olduğu gibi devam ettiren Ortodoks Yahudilik, Yahudiliğin ilahi yasalardan ve bir takım dogmalardan meydana geldiğini ve bunların değişmesinin mümkün olmadığını savunurken, Yahudiliği zamanın şartlarına uydurma yanlısı olan yenilikçi anlayış bunun tam tersini iddia etmektedir. Ortodoks anlayış, dini yasaların yorumunu yapıp hikmetini araştırırken, yenilikçi anlayış Tanrı'nın genel-geçer değişmez yasalar koyup koymadığını sormaktadır. Değişim yanlısı modern Yahudi, yasaların kaynağı olan Tevrat'a ve Rabbani Halakhah'a (dini kurallar) eleştirel bakmaktadır. Bu bakışın derecesi gruplara ve kişilere göre farklılık göstermektedir.
Bütün bu söylediklerimizi maddeler halinde özetleyecek olursak, Yahudilikteki, daha doğrusu Yahudilerdeki din anlayışı konusunda şunları söyleyebiliriz:
1. Yahudilikte, din için kullanılan tek bir terim yoktur. Bugün kullanılmakta olan "Yahadut" ve "dath" terimleri dış tesirler nedeniyle sonradan ortaya çıkmıştır.
2. Kur'an'daki din kavramını karşılayabilecek terim "Tora"dır.
3. Yahudilik, hayatın her alanına müdahale eden ilahi yasalardan meydana gelmektedir. Yahudilikte, din-dünya ayrımı yoktur; Her şey dinin içindedir.
4. Yahudilikte din, yani Tora evrenseldir. Nuh'un yedi yasasına uyanlar da Tora'nın kapsam alanındadır. Ynt: Yahudilikte Din Anlayışı By: [-By*FoR1cİn-] Date: May 07, 2009, 06:10:26 PM Saolsın
