Memur Hukuku Ünite 3 By: Buse44 Date: December 08, 2014, 09:59:52 PM MEMURİYETE GİRİŞTE UYGULANAN ANAYASAL İLKELER
A-SERBESTLİK İLKESİ
Serbestlik ilkesi, hiç kimsenin isteği dışında memur olmaya zorlanmaması,memur olmanın kişinin isteğine bağlı olmalıdır
B-EŞİTLİK İLKESİ
Eşitlik ilkesi, memurluğa girişte bireyler arasında görevin getirdiği niteliklerin dışında, bir ayrım yapılmayarak aynı hukuki durumda olanlara aynı hukuki muamelelerin yapılmasıdır.
C-GÖREVİN GETİRDİĞİ NİTELİKLERDEN BAŞKA NİTELİK ARANMAMASI İLKESİ
Memuriyete girişte ancak ve sadece görevin getirdiği nitelikler aranmalıdır.Görevin getirdiği niteliklerin neler olacağı kadro ile belirlenir
MEMURİYETE GİRİŞ KOŞULLARI
A-GENEL KOŞULLAR
1-VATANDAŞLIK:Anayasa, memur olma hakkını sadece T.C vatandaşlarına tanımıştır.Vatandaş hakkı, siyasal kamu haklarından birisi olduğu için sınırlanması ancak kanunla olur
Kazanılmış olan vatandaşlık, herhangi bir şekilde kaybedildiği takdirde genel koşul yitirileceğinden memuriyete idarece son verilecektir.Bu işlemi yapma konusunda ilgili idare bakımından bağlı söz konusudur.Bağlı yetki kanunun belli bir durumda belli bir kararı almayı idareye emretmesi, idarenin yetkiyi kullanıp kullanmamak konusunda takdir hakkının olmamasıdır. Türk vatandaşlığından çıkarılanlar yeniden Türk vatandaşlığını kazanamayacakları için Vatandaşlık Kanunu md.35/4 daha sonra Devlet memuriyetine girmeleride mümkün değildir.
NOT: çifte vatandaşlık memuriyete engel değildir
Türk soylu yabancıların durumu hakkında ise bazı kanunlarda müfredit düzenlemeler söz konusudur
2-MAHKUMİYET:
*Taksirli suçlardan mahrumiyet: Taksir,dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla bir davranışın suçun kanuni tanımında belirtilen neticesi öngörülmeyerek gerçekleştirilmesidir
Taksirli bir suçtan dolayı mahkum olmak, memuriyete girişe engel değildir.Ancak, memur olmadan önce böyle bir suç işlenmiş ise bu memuriyete engel olmamakla birlikte, eğer memur olunduktan sonra işlenecek olur ve hapis cezası alınırsa koşullarda eksiklik nedeni ile değil de devamsızlık nedenş ile memuriyete son verilebilir.
*Hapis: Devlet Memurları Kanunu md.48/A-5 te altı aydan fazla (altı ay dahil değil) hürriyeti bağlayıcı ceza ile mahkum olanların memuriyetine idarece son verilir. Ağır hapis cezasının süresi yönünden kanunda ayrıl yapılmamıştır. Devlet Memurları Kanununa göre altı aydan fazla hapis cezasına mahkum olanların memuriyetine son verilir
*Niteliği kanunda belirtilen yüz kızartıcı suçlar
-zimmet
-ihtilas
-irtikap
-rüşvet
-hırsızlık
-dolandırıcılık
-sahtecilik
-inancı kötüye kullanma
-dolanlı iflas
*Süresi ne olursa olsun herhangi bir yüz kızartıcı suçtan mahkum olan kişinin memuriyetine koşullarda eksiklik nedeniyle son verilir.Çünkü fıkrada hürriyeti bağlayıcı cezanın miktarı değil suçun türü esas alınmıştır.
*Devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlar: Bunların fiilen ertelenmesi mümkün olmadığı gibi affa uğramış olsalar bile yine memuriyete engeldirler.
*Özel durumlar:
-hakkında mahrumiyet kararı ertelenmiş devlet memurunun görevine son verilmemektedir
-TCK açısından ertelemede ceza çekilmiş sayılır ve sicile işlenir.Bu nedenle memuriyete girişte engeldir
-Para cezasına mahkum olan bir kişi memur olma koşulunu yitirmez
-Şartla salıvermede ceza mahkumiyeti ortadan kalkmadığı için memuriyete atanamaz
-Genel af halinde görevine son verilen memur kadro ve koşullara bakılarak tekrar görevine dönebilir
3-YAŞ
Kanuna göre yaş sınırlamaları şunlardır:
*genel kural olarak 18 yaşını tamamlamış olmak
*genellikle 30 yaşından gün almamış olmak
Bir meslek veya sanat okulunu bitirenler:
*15 yaşını doldurmuş olmak
*kazai rüşt kararı alınmak
Koşulları ile memur olabilirler
4-ASKERLİK: Memuriyete giriş bakımından askerlikle ilgili bulunma koşulu getirilmiştir.Ya askerliğini yapmış ya da askerliğe elverişli olmadığına dair sağlık kurulu raporu almış olmak gerekir.Bir kimsenin memur olabilmesi için askerlikle ilişiğinin bulunmaması gerekir
Askerlik mükellefiyetinin ifa şekli ve süreside bu bakımdan önemli değildir:Henüz askerlik çağına gelmemiş olmasına rağmen diğer koşullara sahip olanlar memur olablirler. Bunların dışında askerlik çağına gelenler ise ya askerliğini erteletmiş olmalı ya da yedek sınıfa geçirilmiş olmalıdır
NOT: 1111 sayılı Askerlik Kanununa göre askere giriş yaşı kurla olarak yirmidir
5-ÖĞRENİM KOŞULU: Devlet Memurları Kanununda ilköğretim mezunu olmak koşulu getirilmiştir.Bazı memuriyetlere giriş bakımında üniversite mezunu olma veya elit (seçkin) eğitim, örneğin lisansüstü öğretim olan yüksek lisans ve doktora yapmış olma koşulu getirilebilir
5-SAĞLIK: Sağlık kavramı içerisine hem vücut hem de ruh sağlığı girer. Bu koşulun gerçekleşip gerçekleşmeyeceği görevli ve yetkili sağlık kuruluşlarından alınacak rapor ile tespit edilir. Özellikle öğretmen, şoför, hakim gibi kitlelere hitap eden mesleklerde çalışanlar bakımından ruh sağlığının önemi daha da artmaktadır.
Sağlık koşullarının sonradan yitirilmesi durumunda memur tedavi izni alır.Bu memur için sosyal bir haktır. Kanunda öngörülen süreler içerisinde iyileştirilmediği takdirde diğer koşullar da varsa malulen emekliye sevk edilebilr yada emeklilik hakkı yoksa görevine koşullarda eksiklik nedeniyle son verilerek kendisine toptan ödeme yapılır: Eğer vücutta belli bir hasar bırakmakla birlikte görevi ifaya engel bir durum yoksa memuriyete devam edilmelidir.
Sürekli olarak görevini yapmasına engel vücut ya da akıl hastalığının veya sakatlığının bulunması bir kişinin memur olmasına engeldir.
Memuriyete girecek kimsenin tiksinti verici ya da bulaşıcı bir hastalığı olmamalıdır.
7-KAMU HAKLARINDAN MAHRUM BULUNMAMAK: Memuriyete girişteki olumsuz koşullardan biri de kamu haklarından yasaklı olmamaktır
ÖZEL KOŞULLAR
*Özel koşullar görevin getirdiği niteliklere uygun olarak belirlenebilir
*Genel koşullara aykırı olamaz
*Belirli bir düzeyi fiziksel performans veya yeterlilik, yaş sınırlaması, iş tecrübesi , cinsiyet gibi nitelikler aranabilir
*Özel koşullar kişi hak ve hürriyetlerinin özüne dokunur nitelikte olamaz
MEMURLUĞA ALINMA USULLERİ: SINAV YÖNTEMİ
Uygulanan sınav türleri:
*yarışma sınavı
*yeterlilik sınavı
Sınav ölçme değerlendirme yöntemidir.
Kamu görevlerine ilk defa atanacaklar için yapılacak sınavlar hakkında genel yönetmeliğe göre KPSS adıyla tek bir sınav uygulanmaktadır. Devlet memurları için yapılmış olan merkezi sınavlarda 70 veya daha yukarı puan alarak başarılı olanların haklarının kariyer meslekler dışında (B) grubu kadrolara yerleştirilirler. Sınavlardan başarılı olanlar iki yıllık sürede kamu kurum ve kuruluşlarına yapılacak yerleştirmelere mürecaat edebilirler. Kamu kurum ve kuruluşlarındaki kadrolar (A) ve (B) grubu kadrolar olarak iki grupta değerlendirilmiştir.
*(A) grubu kadrolar; özel yarışma sınavına tabi tutulmak suretiyle ve belli bir yetişme programı sonrası yeterlilik sınavına tabi tutularak mesleğe alınan personel için ihdas edilmiş kadrolar olarak tanımlanmıştır. (B) grubu kadrolar ise;kariyer meslek olarak anılan meslekler dışında kalan diğer kadrolar olarak tanımlanmıştır.
(A) Grubu Kadrolar:
*müfettiş
*uzman yardımcısı
*stajyer kontrolör
*kaymakam adayı
(B) Grubu Kadrolar:
*kariyer meslek olarak anılan meslekler dışında kalan diğer kadrolar olarak mühendis
*hemşire
*sağlık memuru
*teknisyen
*veznedar
*koruma ve güvenlik görevlisi
GÜVENLİK SORUŞTURMASI VE ARŞİV ARAŞTIRMASI SORUNU
Devler memurluğuna alınmada güvenlik soruşturmasıyla ilgili raporlarda yer alan bilgilerin istibarı nitelik taşımaları nedeniyle bu bilgiler hukuken geçerli başka bilgi ve belgelerle doğrulanmadıkça bu raporların tek başlarına hukuki delil gücünde kabul edilmemeleri ve ilgililer aleyhine kullanılmaları hukuk devleti ilkesine aykırıdır.
Salt güvenlik soruşturması raporlarına dayanılarak ilgililer hakkında göreve son verme işlemi tesis edilmez. Yapılan güvenlik soruşturması göz önüne alınarak henüz asaleti onaylanmamış olan aday memurun görevine son verilmesi hatalı yapılan atama işleminin geri alınması mahiyetindedir
ADAY MEMURİYET
Devlet memurluğuna alınmada güvenlik soruşturmasıyla ilgili raporlarda yer alan bilgilerin istihbari nitelik taşımaları nedeniyle bu bilgiler hukuken geçerli başka bilgi ve belgelerle doğrulanmadıkça bu raporların tek başlarına hukuki delil gücünde kabul edilmeleri ve ilgililer aleyhine kullanılmaları hukuk devleti ilkesine aykırıdır.
ADAYLIĞA KABUL EDİLME VE ADAYLARIN YETİŞTİRİLMESİ
Sınavlarda başarılı olanlardan devlet memurluğuna girmek isteyenler başarı listesindeki sıraya göre ilan edilen kadro sayısı kadar kurumlarınca memur adayı olarak atanırlar. Adaylık süresi bir yıldan az iki yıldan çok olamaz ve bu süre içerisinde ve bu süre içerisinde aday memurun başka kurumlara nakli yapılamaz
Devlet memurluğuna ilk defa girecekler sınav ve adaylık şartlarını yerine getirmekle yükümlü tutulmuşlardır
Adayların yetiştirilmesinde aday olarak atanan memurların ortak vasıfları ile ilgili hazırlayıcı eğitime, bilahare sınıfları ile ilgili hazırlayıcı eğitime ve staja tabi tutulmaları ve devlet memuru olarak atanabilmeleri için başarılı olmaları şarttır
Aday memurlara verilen eğitimler:
*temel eğitim: bütün aday memurların asli memur olabilmeleri için tabş tutuldukları devlet memurlarının ortak vasıfları ile ilgili hususları kapsayan eğitimdir
*hazırlayıcı eğitim: aday memurların atandığı kurum veya kuruluşu sınıfı ve görevi ile ilgili olarak yapılan eğitimdir
*staj:aday memurlara kurum veya kuruluşlarındaki görevleriyle ilgili olarak yapılan uygulamalı eğitimdir.
-temel eğitim: en az 10 gün en çok 2 ay olabilir
-hazırlayıcı eğitim: en az 1 ay en çok 3 ay olabilir
-staj:en az 2 ay olmalıdır
Adaylık süresi içinde temel, hazırlayıcı eğitim ve staj devrelerinin her birinde başarılı olan ve bu süre içinde olumlu sicil alarak adaylığı kaldırılan kişilere ise asli memur denir.
Aday memurun 1 .yılından sonra ve henüz . yılını doldurmadan asli memurluğa atanabilmesi için;
-temel eğitim hazırlayıcı eğitim ve staj devrelerinin her birinden başarılı olması
-olumlu sicil alması
-sicil amirlerini tekliğinin bulunması gerekir.
B-ADAYLAĞIN SONA ERMESİ
1-Adaylık Süresi İçinde
*temel hazırlayıcı eğitim ve staj devrelerinin her birinde başarısız olunması
*memuriyetle bağdaşmayan hal ve hareketlerde bulunması
*devamsızlık yapılması
2-Aday devlet memurunun adaylığının kaldırılması için belirtilen eğitimlere katılması ve başarılı olması gerekmektedir
Adaylık eğitimlerinden herhangi birisinden başarısız olan devlet memuru asil memur olarak atanmaz. 657 sayılı kanun gereğince görevine son verilir
Asli memurluğa geçme tarihi adaylık süresinin sonuna geçemez.Atamaya yetkili amirin onayı ile asli memurluğa atanılır
C-ADAYLIĞIN SONA ERMESİNİN HÜKÜMLERİ
Adaylık devresi içinde veya sonunda eğitimlerde başarılı olamama olumsuz sicil alma gibi nedenlerden dolayı görevine son verilenler 3 yıl boyunca devlet memurluğuna atanamaz.
MEMURLUĞA ATAMA
A-MEMUR HUKUKUNDA BAŞLICA ATAMA TÜRLERİ
1-Asli memurluğa atama:
-adaylık süresini doldurmuş olması
-olumlu sicil almış olması
-adaylık devresinde eğitimde başarılı olması
-sicil amirince atanmasının onaylanması
Adaylar sicil amirlerinin teklifi ve ve atamaya yetkili amirin onayı ile onay tarihinden geçerli olmak üzere asli memurluğa atanırlar. Asli memuriyete başlama tarihi adaylık süresinin sonucunu geçemez
Atamaya yetkili makam bazen belirli bir makamdaki yetkili olabileceği gibi kimi zaman da belirli bir kurul olabilir
Asli devlet memurluğuna atandıktan sonra memurların bir ay içinde yemin belgesini imzalayarak göreve başlamaları gerekir
2-Alt dereceler atama:
Eğitim ve öğretim hizmetleri sınıfı hariç sınıfların 1,2,3 ve 4 üncü derecelerindeki kadrolarına derece yükselmesindeki süre kaydı aranmaksızın atanmasındaki usule göre daha aşağıdaki derecelerden atama yapılabilir
Daha aşağıdaki derecelerden atama yapılabilmesi için ilgilide bulunması gereken koşullar şunlardır:
-1inci dereceli görevlerden ek göstergesi 650 ve daha yukarıda olanlar için en az 12 yıl
-1 ve 2 nci derece görevlerden ek göstergesi 650 den az olanlar için en az 10 yıl
-3 ve 4 üncü dereceli görevler için en az 8 yıl çalışması gerekir
Dört yıldan daha az süreli yüksek öğrenim görenler için yukarıdaki sürelere 2 şer yıl ilave edilir
Yasama organı üyeliğinden, kanunla kurulan fonlarda, muvazzaf askerlikte ve okul derecesi dahil yedek subaylıkta ve uluslararası kuruluşlarda geçen sürelerin tamamı ile yüksek öğrenim gördükten sonra özel kurumlarda veya serbest olarak çalıştıkları sürenin 6 yılı geçmemek üzere ¾ ü yukarıdaki sürenin hesabında dikkate alınır
3-İdari görevlere atama:
DMK göre kurumlar, eğitim ve öğretim, sağlık ve yardımcı sağlık ve teknik hizmetler sınıfına dahil memurlardan, kariyerlerinden yararlanmak istediklerini 2-4 üncü dereceler arasındaki idari görevlere ait olup kazanılmış hak derecelerinin iki altındaki derecelerden tespit ve ihdas edilmiş kadrolara atayabilirler
Bu suretle atanan memurların aylıkları kazanılmış hak dereceleri üzerinden ödenir. Ancak kazanılmış aylık dereceleri ve kariyer hizmetleri sınıfları için tespit edilen ek gösterge, zam ve tazminatlar ile atandıkları görevlerin ek gösterge, zam ve tazminatların farklı olması halinde fazla olanı ödenir
4- Vekaleten atama:
*Memurların yerlerine geçici olarak vekil atanmasını gerektiren durumlar:
-kanuni izinli olması
-geçici görev nedeniyle başka bir yere gitmesi
-disiplin cezası alması
-görevden uzaklaştırılması
Bir görevin memurlar eliyle vekaleten yürütülmesi halinde aylıksız vekalet asıldır
*Boş olması halinde açıktan vekil atanabilecek kadrolar:
-ilkokul öğretmenliği
-tabiplik
-diş hekimliği
-eczacılık
-köy ve beldelerde ebelik ve hemşirelik
-mühendislik ve mimarlık
-veterinerlik
-köy ve kasaba imamlığı
Atanılan vekil memurlar vekalet görevinin 3 aydan fazla devam eden süresi için kurum dışından veya açıktan atananlarla kurum içinden ilkokul öğretmenliğine atanan öğretmenler ile veznedarlık görevine atananlara göreve başladıkları tarihten itibaren vekalet aylığı ödenir: DMK tabi kurumlarda çalışan veteriner hekim veya hayvan sağlık memurları, veteriner hekim veya hayvan sağlık memuru bulunmayan belediyelerin veterinerlik veya hayvan sağlık memurluğu hizmetlerini ifa etmek üzere bu hizmetlerle ilgili kadrolara vekalet aylığı verilmek suretiyle atanabilirler
5-Memurluktan çekilenlerin yeniden atanmaları:
İki defadan fazla olmamak üzere memurluktan kendi istekleriyle çekilenler veya DMK hükümlerine göre çekilmiş sayılanlardan tekrar memurluğa dönmek isteyenler ayrıldıkları sınıfta boş kadro bulunmak ve bu sınıfın niteliklerini taşımak şartıyla ayrıldıkları tarihte almakta oldukları aylık derecesine eşit bir derecenin aynı kademesine atanabilirler
6-Emeklilerin yeniden hizmete alınmaları için yapılan atama:
Emekli olanlar (görevlere yeniden atanamayacaklar hariç) sınıfındaki nitelikleri taşıyan ve boş olan kadrolara yeniden atanabilirler
7-Yer değiştirme suretiyle atama:
İller gelişmişlik düzeyine göre beş hizmet bölgesine ayrılmıştır.Bu şekilde yapılan atamalar kural olarak her yılın haziran ve eylül ayında yapılır.Aile birliğinin korunmasına dikkat edilmelidir
8-Karşılıklı olarak yer değiştirm(becayiş):
Aynı kurumun başka başka yerlerde bulunan aynı sınıftaki memurları, karşılıklı olarak yer değiştirme suretiyle atanmalarını isteyebilirler.Bu isteğin yerine getirilmesi atamaya yetkili amirlerince uygun bulunmasına bağlıdır
9-Kurumlar arası atama:
Memurların bulundukları sınıftan veya öğrenim durumları itibariyle girebilecekleri sınıftan bir kadroya nakilleri mümkündür
Kazanılmış hak derecelerinin altındaki derecelere atanabilmeleri için ise atanacakları kadro derecesi ile kazanılmış hak dereceleri arasındaki farkın 3 dereceden çok olmaması ve memurların isteğide şarttır
10-Kurum içi naklen atama:
Kurum içi naklen atama ya memurun ya da idarenin isteği ile gerçekleşir
11-İstisnai memuriyete atama:
DMK atama, sınavlar, kademe ,ilerlemesi ve derece yükselmesine ilişkin düzenlemeleri dışında, derece aylığı ile atama yapılabilen memurluklar dır. İstisnai memuriyet kadrolarına atanmak için memur olmak gerekli değildir
*İSTİSNAİ MEMURLUKLARDAN BAŞLICALARI:
*cumhurbaşkanlığı genel sekreterliği
*Tbmm memurlukları
*başbakan baş müşaviri
*savunma sanayi müsteşarlığı
*toplu konut idaresi başkanlığına ait başkan,başkan yardımcısı,hukuk müşaviri, daire başkanı, uzman, uzman yardımcısı, müşavir avukat ve şube müdürleri
*başbakan müşavirlikleri
*özelleştirme idaresi başkanlığında başkan, başkan yardımcısı, başkanlık müşaviri ,daire başkanı, proje grup başkanı
*basın ve halkla ilişkiler müşavirliği
*başbakanlık ve başkanlık müşavirleri ile basın ve halkla ilişkiler müşavirlikleri
*başbakanlık basın müşavirliği
*bakanlar kurulu sekreterliği
*milli savunma bakanlığı ile tsk kadrolarına veya kadro açıklamalar bölümünde özel nitelikli olarak gösterilen görev yerleri
*özel kalem müdürlükleri
*valilikler
*büyükelçilikler
*elçilikler
*daimi temsilciliklere, dış kuruluşlarında çalışma müşavirlikleri nezdinde görevlendirilecek sendika uzmanlıklarına
*din işleri yüksek kurulu üyeliklerine milli istihbarat teşkilatı memurlukları
*milli güvenlik kurulu genel sekreterliği müşavirlikleri
İstisnai memurluklar likayat sistemi içinde sistemin ön gördüğü bir parantezdir.Bu kimseler esas itibariyle memur statüsü içindedir.