Malin Melanoma By: Asortik Hatun Date: January 17, 2013, 01:59:45 PM NEDİR? Melanoma ciltte başlayan bir kanser tipidir.Eğer erken tespit edilirse tamamen iyileşebilir.Yayılmışsa ve ilerlemişse öldürücü olabilir ve tehlikelidir.Kanser, deriye renk veren melanosit hücrelerinin sınırsız ve dağınık bir şekilde büyümesiyle ortaya çıkan bir durumdur. Normal dokuların yerini alarak ve fonksiyonunu bozarak oluşur. Tıpkı bir bahçedeki sebzelerin arasında biten zararlı otlar gibi. Melanoma, derinin pigment üreten hücreleri olan melanositlerin kanseridir.Normal melanositler,derinin üst katmanına yerleşmiş, derinin rengini veren hücrelerdir. Tabiatları değişen melanositler hızla diğer dokulara da yayılabilirler. NEDENİ NEDİR? Melanoma vakalarında , her zaman kesin neden belli değildir. Fazla miktarda güneş ışığına maruz kalmak, özellikle çocukluk döneminden kalma güneş yanıkları melanoma gelişmesini hızlandırmaktadır.Yapay ultraviyole ışınları (Solarium), kullanılan bronzlaştırıcı kozmetik ürünler de melanomaya neden olmaktadır.Genetik faktörlerin de rolü olduğu düşünülmektedir. KİMLER MELANOMA OLUR? Herkes melanoma olabilir fakat açık tenli , güneşe duyarlı olan insanlar daha büyük risk altındadır.Güneşten gelen ultraviyole ışıması en büyük etkendir ve bronzlaşamayan yada az bronzlaşan ve kolay yanan insanlarda risk büyüktür.Hayat boyu çok fazla güneş ışığı öenmli bir risktir.Keza çocuklarda ve gençlerdeki güneş yanıkları bu riski daha da arttırır. Hayatın erken evrelerinde güneş yanıkları melanoma gelişimi açısından büyük risk taşımaktadır. Yaklaşık herkesin ortalama 30 civarında beni bulunur.50 benden daha fazla olan insanlarda risk artmaktadır. Ben , sayısı dışında görüntüsü açısından da değerlendirilmelidir. Atipik (displastik) beni olan insanlar , melanoma gelişimi açısından artmış risk grubundadırlar.Melanoma aileseldir. Birinci derecedeki yakınlarda örneğin anne-baba, teyze yada amcada melanoma varsa kan baği olan diğerlerinde risk melanoma açısından artmıştır. Açık renk , güneşe duyarlılık , güneş yanığı öyküsünün olması , çok sayıda ben , atipik benler , birinci derecede akrabalarda melanoma olması , melanoma riskini göstermektedir.Bu risk faktörlerini taşımayan birindede melanoma gelişebilmektedir.Fakat bir yada fazla risk faktörünü taşıyanlarda melanoma gelişme şansı daha yüksektir.Eğer bu risk faktörlerinden bir yada bir kaçını taşıyorsanız dermatoloğunuza düzenli olarak cilt muayenenizi yaptırmalısınız. NASIL GÖRÜNÜR? Melanoma cildin yüzeyinde başlar.Büyümesi için zaman gerekir ve cildin derinliklerine doğru büyür. Kan ve lenf damarlarına ulaşır ve vücuda yayılarak hayatı tehdit eden hastalık haline gelir. Hala cilt yüzeyinde ise,melanoma kolay teşhis edilir.Melanoma güneş görmeyen bölgeler de dahil olmak üzere cildin herhangi bir yerinde olabilmektedir.Bununla birlikte erkeklerde sırtta , kadınlarda ise bacaklarda yaygın olarak yerleşmektedir.Melanoma genel olarak kahverengi ve siyah olur. Bazen kırmızı ,cilt renginde yada beyazda olabilir.Daha önceden var olan benden de gelişebilir yada normal görünümlü ciltdende gelişebilir.Melanoma çok yavaş genişler. Büyümesi , değişmesi ve düzensiz lezyonlar yapması şüphe uyandırmalıdır. Ciltte bir leke görüldüğünde şüpheli olup olmadığına uzman hekim karar vermelidir. NASIL TEDAVİ ALINIR? En iyi tedavi erken tanıdır. Eğitimli bir dermatolog gözü ,lezyonun şüphelimi yoksa değilmi olduğunu bir bakışta anlar ,ikinci adım biopsidir.Bu örnek dermatoloğ muayenehanesinde yapılabilen bir işlemdir.Melanoma tanısı konulursa, melanomanın ne kadar derine yerleştiği saptanarak tedavi verilir. Melanomanın tedavisi , melanomanın çevresindeki normal dokuyla birlikte cerrahi olarak çıkarılmasıyla başlar. Normal doku , geriye melanomalı doku kalmaması için çıkarılır. Hastanın durumu melanomanın derinliği ile ilgilidir.Erken ve sınırlı melanoma,derinin üst yüzeyi olan epidermise yerleşiktir ve melanoma in sitü adını alır.Basit bir cerrahi işlenle %100 tedavi olur.Fakat , tedavi edilmemiş doku kalırsa cildin derinliklerine doğru büyür.Ne kadar derine inerse, kan ve lenf damarlarına ulaşması o kadar mümkün olur.Eğer damarlara girerse vücudun diğer bölümlerine yayılabilir. Biopsi, tanının konulması, hastalığın setri ve tedavi seçenekleri konusunda yönlendirici olduğundan çok önemlidir. Halk arasında, benlere bıçak değdirilmemesi konusundaki önyargılı inanç yanlıştır.Doku tanısı olmaksızın tanı, seyir ve tedavi belirlenemez. Derin melanomalar , yayılmaya adaydır. Yayıldığında, ilk olarak lenf nodlarına gider. Yayılan melanoma lenf düğümlerinden vücudun diğer bölümlerine gider.Lenf nodu biopsisi yapılabilir.Böylelikle ne kadar yayıldığı anlaşılabilir. NASIL KORUNULUR? Fazla miktarda ultraviyole melanomanın nedenlerinden biri olarak bilinmektedir.Saat 10-16 arası güneş ışığından sakınılmalıdır.Geniş spektrumlu güneş koruyucuları kullanılmalıdır. Hem ultraviyole A hemde B ye karşı koruma sağlamaktadırlar. Beyaz pamuklu tişörtler güneş ışığını %50 engellemektedirler.Solaryum cihazından sakınılmalıdır. Erken teşhis en iyi tedavidir.A B C D kurallarına uyarak şüpheli lezyonlar değerlendirilmelidir. Dermatoloğa başvurulmalıdır.
