Üst Çene Kırıkları By: Asortik Hatun Date: January 05, 2013, 06:41:33 PM Genel olarak üst dış kemeri ile kafatası arasındaki yüzün orta katının bütün kırıkları sözkonusudur. Belirtileri ve tedavi açısından, alt çene kemiği kırıklarından daha karmaşıktırlar.
Bu kırıklar özellikle trafik kazalarının sonucudurlar.
Değişik biçimler
Klasik olarak kısmi kırıklar ve yaygın ya da karmaşık kırıklar ayırdedilir.
Kısmi kırıklar
Kesici dişler bölgesinin kırıkları
Çoğunlukla ön-arka yöneltide az şiddetli bir travmaya (kesici-köpekdişler grubu çıkığına yol-açan) bağlı olarak diş çukuru kenarı kırığı sözkonusudur. Kırığın ortopedik yöntemlerle yerine oturtulması kolaydır; 2-3 günde yapılır ve normal bir kenetlenme gerçekleştirir. Tesbit, 3 hafta süreli hareketsizleştirmeye dayanır. Bununla birlikte bir önlem alınmalıdır; çıkık dişlerin özlerinin canlılığı gözlenmelidir; çünkü travma, dişözünün damar -sinir sapını zedelemiş olabilir.
Elmacık kemiği bölgesi kırıkları
Bir çürüğe ve göz çukurunun alt kenarının çökmesine yolaçan bir travmanın sonucudurlar. Çöküntü işlevsel sıkıntı verir. Bu kırıklar fazla ciddi değillerdir, ama yerlerine yalnızca ameliyatla oturtulabilirler.
Öteki kısmi kırıklar
En sık raslananları şunlardır:
— elmacık çıkıntısı kırıkları;
— damak çıkıntısı (sert damak) kırıkları;
— alın çıkıntısı kırıkları.
Yaygın kırıklar
Bunlar gerçek ayrılmalardır; çünkü kırık çizgileri kafa kemiklerinin dikişleri (suturae) düzeyinden geçerler ve kırık uçlarında ayrışma niteleyicidir. Çene ve alın bölgeleri arasında önden arkaya travma, bu bölgenin içeri çökmesine yolaçar; oysa alt çene ve alın bölgesi yerlerinde kalırlar; bunun sonucunda, «alt çenenin yalancı öne çıkıklığı» diye de adlandırılan görünüm ortaya çıkar.
Yaygın kırıkların sınıflandırılmasını ve kırık çizgisinin çoğunlukla karmaşık olan gidişini anlamak için, bu bölgenin anatomisini oluşturan dirençli ve zayıf bölgeleri bilmek gerekir.
Dirençli bölgeleri kafa kemikleri arasındaki kemik dikişiyle nitelenen oynamaz eklemler oluşturur: Dişlerin kök uçlarının üstünde yeralan çizgi; damak kubbesi; üst çenenin alın çıkıntısı; elmacık kemiği.
Zayıf bölgeler dirençli alanlar arasında, burun boşluklarının üst çene sinüsleri düzeyinde, göz çukurları düzeyinde ve kanatsı kemik çukuru düzeyinde yeralırlar.
Genel kural olarak, kırık, direnç bölgelerini çevreler.
Kırığın en belirgin sonucu^ üst çenenin temel özelliğini (hareketsizlik) yitirmesidir.
Üst çenede çeşitli kırık tiplerine raslanır; ama bazıları daha sık görülür.
Le Fort I kırığı
Damak kubbesinin üstünde yerleşmiş yatay bir kırık sözkonusudur. Takma diş belirtisiyle nitelenir: Üst diş kemeri, bir tam protez sözkonusu imişcesine bütünüyle hareketlidir.
Çoğunlukla üst çene sinüsünün kırığıyla birliktedir.
Le Fort II kırığı
Gene yatay, ama önceki kırıktan daha karmaşık bir kırık sözkonusudur. Kırık çizgisi kanatsı kemik çukurundan başlar, elmacık kemiğiyle üst çene kemiği arasındaki eklem bölgesinden geçer, göz çukurunun iç çeperi boyunca yolalır ve burun boşlukları düzeyine varır.
Le Fort III kırığı
Gene yatay, ama yukardakinden de karmaşık bir kırık sözkonusudur. Elmacık kemiklerinin üstünde, elmacık ve alın kemiklerinin göz çukuru çıkıntıları düzeyinde yeralır ve göz çukurunun dibinden geçer (yırtılmış arka deliği de içine alır).
Bütün yatay yaygın kırıkların ortak bir özellikleri vardır: Her zaman, üst çene kemiğinin çıkıntılarına bağlı olan kanatsı kemik çıkıntısı kırığı görülür.
Dikey kırık ya da üst çene kemikleri arası yaygın kırık
Kırık çizgisi genellikle damak kubbesinin ortasından ve burun kemiklerinin dikiş yerlerinden geçer.
Bu kırık tipinin gerçekleşmesi için, bir yandan çeneye şiddetli bir darbe, öte yandan da özel bir kenetlenme (yani alt çene kemerinin aşağıdan yukarıya bir takoz gibi davranması) gereklidir.
Yatay ve dikey kırık
Çok karmaşık bir kırığa yolaçan bu birleşik tipte, şunlar ayırdedilir:
— üst çene kemikleri arası ayrışmalı kırığı ile Le Fort II kırığını birleştiren Richet kırığı,
— üst çene kemikleri arası ayrışmak kırığı ile Le Fort kırıklarını birleştiren VValter kırığı.
Tedavi
Temel amacı hem normal kenetlenmeyi, hem de çiğneme işlevini sağlamaktır.
Tedavi yöntemleri kırık tipine ve uygulayacak uzmanlara göre son derece değişiktir. Bununla birlikte genel kurallar ortaya konabilir. Tedavi, kırığı yerine oturtmaya ve tesbite dayanır.
Kırığın yerine oturtulması
Dişlerin kapanmasını sağlamak amacıyla, yer değiştirmiş öğelerin eski yerlerine getirilmesine dayanır. Genellikle uyuşturum altında yapılır.
Kırığı yerine oturtma, ya hemen elle yapılabilir ya da diş kemerlerine tutturulması askı ipleriyle, burundan ve ağızdan geçen bir sonda (Duformentel’in yerine oturtma tekniği), bir kıskaç ile (Roch -Fredel’in yerine oturtma tekniği) gerçekleştirilir. Kırıkların yerlerine oturtulması, kırık parçaları arasında bir çekme gerçekleştiren düzeneklerle ya da kas gücü gerektiren düzeneklerle ağır ağır yapılır.
Tesbit
Kemik parçalarını kaynayıp sağlamlaşıncaya kadar hareketsizleştirmek için yapılır. 2 büyük yöntem grubu vardır: Ağız dışı; ağız içi.
Ağız dışı yöntemler için bütün artkafa çene çenelik tipleri (alçılı ya da lastikli) kullanılabilir.
Ağız içi yöntemler çok sayıda ve değişiktirler.
En sık kullanılanlar arasında şunlar sayılabilir:
— Iwy ya da Boutroux bağları;
— diş hekimi tarafından yerleştirilen ya da fabrika yapımı hazır kemerler;
— ateller;
— damak plakaları;
— yarık alçılar (gutiyerler). Damarlanması çok zengin olan üst çene için, tesbit süresi 3-4 hafta arasında değişir. Alt çene için daha uzundur (45 gün). Hareket kazandırma
Alt çene ve şakak kemiklerinin eklem çıkıntılarını ilgilendiren eklem kırıkları için, 8 günlük hareketsizleştirme döneminden sonra, ilerde bir işlev yitimini önlemek amacıyla, alt çene eklemini harekete geçirmek, yani çalıştırmak gerekir. Bu işlev yitimlerinin en sık raslanılan tipi, eklem kilitlenmesidir. Kullanılan hareket kazandırıcılar Ginestet-Lebedinsky ya da Benoit-Dârcissac sistemleridir. Ynt: Üst Çene Kırıkları By: çiya Date: June 24, 2014, 01:51:16 AM teşekkürler
