Hayvan Beslemede Yucca Schidigera Ve Önemi By: Asortik Hatun Date: January 01, 2013, 11:18:19 PM Yucca schidigera, Güney Amerika’da yetişen bir bitki olup, çöl ikliminde en yüksek saponin seviyesine ulaşmaktadır. Doğal bir yem katkısı olan Yucca Schidigera, Yucca schidigera bitkisinin dal ve yapraklarının kurutulup öğütülmesi ile elde edilir. Yucca schidigera veya suda çözünebilir ekstraktının hem insanlar hem de çiftlik hayvanları için bir besin maddesi olarak güvenle kullanılması çok eski yıllara dayanmaktadır. 1965 yılında, Yucca schidigera’nın hiçbir kısıtlama olmaksızın insanlar için besin kaynağı olabileceği kabul edilmiş ve alkollü içki üretiminde doğal köpük maddesi olarak yaygın şekilde kullanıma sunulmuştur. İnsan beslenmesinde ve ilaç sanayinde önem taşıyan Yucca Schidigera üretiminin %90’lık kısmı Meksika’da, %10’luk kısmı ise Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılmaktadır. DESERT KING (USA) firması dünyada üretilen Yucca Schidigera‘nın %60’nı üretmektedir. Türkiye’de Ekol Gıda Tarım Hayvancılık Pazarlama San.ve Tic. A.Ş. distribitörlüğünde pazarlanan Yucca Schidigera, tamamen saf olup 100% doğal bir üründür. Bileşiminde %35 suda çözünebilir içerik, %65 Yucca lifleri vardır. İçeriğinde %8-11 steroidal saponin bulunmaktadır. Tamamen doğal olan ve içerisinde herhangi bir katkı maddesi bulunmayan Yucca schidigera’nın hayvan beslemedeki öneminin belirlenmesi amacıyla da A.B.D ve bazı Avrupa ülkelerinde önemli sayıda bilimsel çalışma yürütülmüştür. Bu çalışmalar sonunda Yucca schidigera’nın büyükbaş, küçükbaş, atlar ve kanatlı hayvanların beslenmesinde doğal katkı maddesi olarak pek çok faydalı özellikler taşıdığı bulunmuştur. ABD, AB ve ülkemizde yürütülen bilimsel araştırmalardan elde edilen bulgular; Yucca schidigera’nın steroidal saponin, oligosakkarit ve fenolik içeriği sayesinde ;
1. Ahır-kümes içi ve çevresinde etkin bir koku ve Amonyak kontrolü sağladığı, 2. Rumen fermentasyonunu ve Nitrojen metabolizmasını düzenlediği, 3. Yem proteinin by pass protein miktarını artırdığı, 4. Rumende metan gazı üretimini azalttığı, 5. Kolesterol bağlayıcı etkisine bağlı olarak anti-protozoal aktivite gösterdiği, 6. Yağ sindirimi ve emilimini düzenlediği, 7. Non-starch polysaccharidlerin viskozite etkilerini azalttığı, 8. Besin maddelerinin emilimini düzenlediği, 9. Bağışıklık sistemini uyardığı, 10. Üreme performansını artırdığı, 11. Arthritis ‘ten koruma sağladığı, 12. Askaridleri baskıladığı, 13. Yemde koruyucu etki sağladığı, 14. Yumurta ve sütte kolesterolü düşürdüğü, 15. Hayvanların et, süt ve yumurta verimini iyileştirdiği saptanmıştır.
Yucca schidigera söz konusu etkinliklerini içeriğinde barındırdığı mikro ve makro düzeydeki etken maddelerle göstermektedir (Cheeke, 1997). Steroidal saponin içeriği sayesinde protozoaları hücre çeperlerindeki kolesterolü bağlayarak kontrol etmekte ve anti-protozoal aktiviteye sahip olduğu bilinmektedir. Bağırsak mukozasında geçirgenliği artırarak besin madde emilimini iyileştirdiği, bağışıklık sistemini güçlendirdiği saptanmıştır. Konuyla ilgili yürütülen bir çalışmada protozoal kökenli bir hastalık olan giardiosis’in günde 10 gram Yucca schidigera alan kuzularda ciddi düzeyde azaldığı saptanmıştır. (McAllister ve ark., 2001) Yucca schidigera’nın ruminantlarda rumen fermantasyonunu iyileştirerek rumen amonyak düzeyini kontrol ettiği, kan ve sütteki üre düzeyini düşürdüğü, değişik bilimsel çalışmalarda gösterilmiştir (Pen ve ark., 2006; Hristov ve ark., 1999). Yucca schidigera’yı konu alan çalışmalar ayrıca, nitrojen çevirim kayıplarının Yucca sayesinde ciddi düzeyde azaldığını, süt kalitesinin ve günlük ağırlık kazancının artığını, ölü doğumların ise azaldığını göstermiştir. Süt emiş dönemindeki ölümlerin azaldığı da saptanmış, tüm bu etkiler nedeniyle Yucca’nın antibiyotikler ve kimyasal antiprotozoaları ikame edebileceği belirtilmiştir. Özellikle iyonofor antibiyotiklerle membran etkisinin benzer olduğu, işkembeli hayvanlarda metan üretimini ve amonyak oluşumunu azatlığı saptanmıştır. (Pen ve ark., 2006). Kanatlılarda yürütülen çalışmalarda Yucca schidigera’nın antibiyotiklere benzer etkilere sahip olduğu gözlenmiştir. Etlik piliçlerde yemden yararlanmayı ve canlı ağırlık kazancını artırdığı bulunmuştur (Johnston ve ark., 1981, 1982; Kutlu ve ark., 2001; Demir ve ark., 2000). Ayrıca yumurta bünyesindeki kolesterolü azalttığı (Kutlu ve ark., 2001), kümes içerisinde altlıktaki amonyağı bağladığı (Al-Bar ve ark., 1993) ve üre az aktivitesini azaltarak kötü koku oluşumunu önlediği saptanmıştır. Yucca schidigera’nın antiprotozoal etkisi nedeni ile koksidiyoz kontrolüne yardımcı olduğu ve bağışıklık sistemini güçlendirdiği de bilinmektedir. Çiftlik hayvanlarının beslenmesi açısından doğal yem katkı maddesi özelliği taşıyan Yucca schidigera, hem hayvan sağlığı, hem ürün miktarı ve kalitesi ve hem de çevre temizliğine sağlayacağı katkı bakımından büyük potansiyele sahiptir. Özellikle antibiyotik kökenli büyümeyi uyarıcı yem katkı maddelerinin rezidüel etkileri insan sağlığı açısından tartışılır hale geldiği günümüzde Yucca schidigera, özellikle piliç eti üretiminde büyümeyi uyarıcılara oranla verim üzerine daha olumlu ve üründe rezidü problemini ortadan kaldıran etkileriyle, karlılığın ve ürün kalitesinin yükseltilmesi için büyük imkanlar sunmaktadır. Mevcut literatür bilgileri ve üzerinde halen devam eden araştırmalar, doğal olması ve insan sağlığı açısından da yararlar ve daha temiz bir çevre sunması nedeniyle Yucca schidigera’nın gelecek yıllarda daha da büyük önem kazanacağını göstermektedir.
