Mitoloji Ve Animalizm By: Asortik Hatun Date: December 03, 2012, 09:50:46 AM Dini düsüncenin en önemli evrelerinden biri olarak kabul edilen zoomorfizm (animalizm) döneminde insanoglu, hayvan biçimli tanrılara tapınmıs ya da tanrılarını hayvan biçimli olarak düslemistir. Bu evrede birçok memeli hayvanın yanısıra; sürüngen, balık, kanatlı ve mitolojik hayvanları da kendi düssel dünyasının zengin motifleri arasına yerlestirmis ve bu hayvanlara önemli mitolojik roller vermistir. insanoglu bu evrede sadece yırtıcı ve güçlü hayvanları degil, sevimli ve zayıf hayvanları da tanrı olarak kabullenmis ve totemlerini yaparak bu canlılara tapmıstır.
Ancak uygarlık gelistikçe, dogayı ve bunun belki de en önemli unsuru olan hayvanları kontrol altına alarak onları daha yakından tanıyan ve evcillestiren insanoglu, bir süre sonra tanrılarını yarı insan - yarı hayvan olarak düslemis, daha sonra ise tümüyle insan biçimli tanrılar tasarlamıs ve antropomorfizm evresine geçmistir Bu çalısmaya konu olan sürüngenlerin, kanatlıların, balıkların ve mitolojik hayvanların, memeli hayvanlara oranla mitolojik olaylarda daha az yer aldıkları ve mitolojik açıdan daha az öneme sahip oldukları görülmektedir. Sürüngenler içinde en önemli mitolojik motifi yılanlar olusturmaktadır .
Yeraltına girip çıkması, deri (gömlek) degistirmesi, zehrinin gücü ve ürkütücü görünümüyle gizemli bir hayvan olarak algılanması, yılanı diger canlılardan daha farklı bir noktaya tasımıs ve özellikle deri degistirmesi nedeniyle sürekli olarak yaslılıktan gençlige geçisi yani ölümsüzlügü, dolayısıyla yasamı simgelemesi nedeniyle onu hekimliklerin sembolü haline getirmistir . Yılan dısında kalan diger sürüngenlerin genellikle dünyanın olusumunda önemli roller üstlendikleri görülmektedir . Sürüngen, balık, kanatlı gibi hayvanların, günlük yasam içerisindeki pratik iliskilerden ve olaylardan çok, daha soyut olaylarda rol almalarının, toplum yasamında memeli hayvanlara oranla daha az sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel öneme sahip oluslarıyla açıklanabilecegi düsünülmektedir.
Ayrıca memeli hayvanların, sürüngen, balık ve kanatlı hayvanlara göre çok daha zeki ve gelismis olmaları, birçok memeli türün evcillestirilerek insanla ortak bir yasama geçmeleri ve bu sekilde insanı iyi tanımaları ve insan tarafından iyi tanınmaları mitolojik, sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel açıdan memeli olmayan diger canlılara üstünlüklerine neden olabilir. Bu çalısmada, balıkların ve sürüngenlerin, kanatlı hayvanlara oranla daha az sayıda mitolojik olayda rol aldıkları izlenmektedir .
Bunda, balıkların ve sürüngenlerin belirli cografyalarda yogunlasırken, belirli cografyalarda hiç bulunmayısları ile bazı sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel faktörlerin etkili olabilecegi düsünülmektedir. Kanatlı hayvanlar ise, özellikle uçma yeteneklerine, fiziki görünümlerinin güzelligine ve melodik sesler üretmelerine baglı olarak insanların dikkatini çekmis ve begenisini kazanmıslardır. Bunlara ek olarak bu hayvanların insanlarla kurdukları yakın iliski, onların insanın gözündeki degerini arttırarak mitolojik süreçte önemli roller üstlendirilmelerine neden olmustur.
Tanrılar, kanatlı hayvanların uçma yeteneklerinden faydalanmak üzere kus sekline dönüsmüsler ve bu sekilde mitoloji için çok renkli motifler olusturmuslardır. Çalısmamızda mitolojik hayvanlar baslıgı altında deginilen varlıkların daha çok memelisürüngen-balık-kanatlı hayvanların en güzel, en güçlü ya da en korkutucu özelliklerinin bir sentezi ve tümüyle insan düsgücünün eseri oldukları görülmektedir.
Bu mitolojik hayvanların, kültürel üretime yönelik alanlarda düsgücünü harekete geçirerek masal, destan gibi sanat eserlerinin yaratılarak insanın tinsel gelisiminin saglanması yolunda önemli bir hammadde olusturdugu ileri sürülebilir. Memeli hayvanların yanısıra, dünyamızı paylastıgımız sürüngenler, balıklar ve kanatlı hayvanların da mitolojik yönden zengin birer motif oldukları belirgindir. Bu mitolojik renklerin sadece sanat ve estetik degerler yönünden degil, dünyamızdaki ekolojik dengeler, soyu tükenen türler ve hayvan hakları yönünden de degerlendirilmesinin bu hareketlere olumlu katkıları olacagı düsünülmektedir.
Ayrıca, tek tanrıcı dinler asamasına degin hayvanların bir bütün olarak mitolojik yolculuklarını veren böylesi bir çalısmanın, ileriki dönemlerde yapılacak ve tek tanrıcı ilahi dinleri de kapsayacak sekilde genisletilmesinin veteriner hekimligi tarihi ve kültür tarihi açısından son derece olumlu sonuçlar verecegi düsünülmektedir.
