Platon'dan Farabi'ye Süregelen Ideal Devlet By: Asortik Hatun Date: October 30, 2012, 11:11:41 AM Platon (m. ö. 427-347) “Devlet” adlı diyalogunda ideal bir devlet düzeninin nasıl olması gerektiğini açıklamıştır. Bunu yaparken de her zaman ki yöntemini izleyip hocası Sokrates’i konuşturmuştur. Eserleri birçok kişi tarafından önemli görülse de Aristoteles’e bağlı kalan Farabi tarafından bu denli benimsenmesi şaşırtıcı olduğu kadar diyalogun önemini de ortaya koyan bir gelişmedir.
Farabi (870-950) “el-Medinetü’l Fazıla” adlı eserinin beşinci kısmında devlet felsefesine yer vermiştir. Ona göre insan, neslini devam ettirebilmek ve en üstün mükemmelliği elde etmek için birçok şeye muhtaç olan bir yaradılışta varlığa gelmiştir. Ama onun bu şeyleri tek başına sağlaması mümkün değildir. Bu mükemmelliğe ancak birbirleriyle yardımlaşan birçok insanın bir araya gelmesiyle ulaşılır. İnsanların bu denli çeşitlilikte ve sayıda dünyaya gelmelerinin sebebi de budur. Mükemmelliğe şehirde ulaşılır. Devlet bir menfaat mekanizması değildir. Devlet insanların bir araya gelme ihtiyacından oluşur. Bu anlayış Platon’da da vardır ve Devlet diyalogunda bu ihtiyaca geniş yer vermiştir. Farabi devletle ilgili olarak sırasıyla bazı tanımlara da yer verdiği eserinde “Medine, şehir, millet ve köy”ün üzerinde dururken en iyi devletin özelliklerini vermeye başlar.
Ona göre en iyi devlet; gerçek adalete, orantılı eşitliğe dayanan devlettir ve bu devlette herkesin yaradılışına has bir görevi vardır. Farabi doğru bir devlet yapısını sağlıklı bir vücudun işleyişine benzetir. Platon da Devlet diyalogunun 441-c paragrafında toplumdaki bölümlerin insanda da olduğunu söylemiştir. Toplumun yapısı insanın yapısına benzetilmiştir. Farabi en iyi devlet şeklini tek bir kişinin mutlak hükümdar olmasına bağlar ve bu kişiyi de peygamber filozof olarak tanımlar. Platon’da da filozofların başa geçtiği devlet mutluluk devleti en iyi devlettir.* Tek bir kişi olmazsa biri filozof olmak şartıyla iki kişi yönetebilir Farabi’ye göre.
İdeal Devlet’in karşısına dört kusurlu devlet koyan Farabi, bu devletleri şu şekilde sıralar: “cahil devlet, bozuk devlet, değişme halinde olan devlet ve sapkınlık halinde olan devlet”. Ve yine cahil devletin ilk örneklerine Platon’un Devlet’inin 8. ve 9. Kısımlarında rastlanır. Ancak Farabi’nin sınıflaması geliştirilmiş ve değiştirilmiş bir haldedir. Cahil devleti mutluluğun ne olduğunu bilmeyenler olarak tanımlıyor ve 6’ya ayırıyor:
1.Hayvansal ihtiyaçları gideren devlet ( Platon’un Devlet’inde asgari, zaruret devletine karşılık gelir) 2.Zenginlik devleti (Platon’un Devlet’inde oligarşik devlet) 3.Bayağılık ve düşüklük devleti 4.Doymak bilmezler 5.Ün, şeref, güç ve kudret arayanlar ( Platon’un Devlet’inde timokrasi) 6.Demokrasi
