Iyotlu Tiroyit Hormonları By: Anqel* Date: March 23, 2012, 01:21:34 PM Sırasıyla, tiroyit hormonlarının taşınmasından, fizyolojik etkinliğinden, öteki içsalgı bezleriyle olan ilişkilerinden ve salgılanma düzenlenmesinden söz edeceğiz.
Biyosentez ve yapısı
Tiroyit bezinin iyotlu hormonlarının biyosentezi (canlı varlıkların kendilerinin, kendi içlerinde yaptıkları kimyasal bireşim), tiroyit keseciklerini çevreleyen tek sıralı epitel hücrelerinde ya da bu keseciklerin koloyit maddesinde, birbirini izleyen pek çok evreden geçer.
Dolaşan iyodun tutulması
Sindirim kanalı ya da solunum yoluyla havadan alındıktan sonra kana geçen iyot, iyon biçiminde, yani iyodürler biçiminde (iyodun yalın ya da bileşik bir cisimle yaptığı birleşimler) bulunur. Tiroyit dokusu, yani kesecik hücreleri, iyodürlere çok fazla ilgi gösterirler (organizmadaki bütün hücrelerden daha çok) ve böylece onları tutarlar. Bu ilk evre, hipofizin tireotrop hormonu tarafından (TSH) kolaylaştırılır ya da bazı özel maddelerle engellenir: Tiroyidin çalışmasını araştırmak için kullanılan tiyosiyanatlar.
İyodun oksitlenmesi
Hücre enzimleri sayesinde, iyon halindeki iyot, serbest iyot haline döner; bu da kesecik hücrelerinde, hipofizin tireotrop hormonunun denetimi altuv-da olur.
Serbest, yani organik iyot, proteinlere bağlanır.
Serbest iyot, kesecik hücrelerinden ayrılıp, koloyit maddeye giderek, orada tirozin moleküllerine bağlanır ve mono ya da diiyotlu türevleri oluşturur. Bu mono ve diiyotlu türevler de, kendi aralarında 2′şer 2′şer birleşerek, ditri ve tetraiyodo tironinleri oluştururlar; bunlar, iyotlu tiroyit hormonlarıdır. Tironinin yanısıra kesecik koloyitinin bir başka öğesi olan tireoglobüline bağlı kalırlar.
Burada da, ön hipofizin tireotrop hormonu işe karışır.
İyotlu hormonlann salgılanması
Çok büyük bir molekül olan tireoglobüline bağlı oldukları için, kan dolaşımına ancak, enzimlerin etkisiyle tireoglobülinden ayrıldıktan sonra salınabilirler. Daha sonra, hemen kan dolaşımına geçerler.
Tiroyit. Üstte, etkinlik halinde bez: Kesecikleri küçüktür, çevrelerinde yüksek boylu hücreler var, içlerinde yalnızca hafifçe bazofil, pek az koloyit bulunuyor, emilim boşlukları çok sayıda. Ortada, dinlenme halinde bez (koloyit guatr): Kesecikler çok büyük, çok yassı hücrelerle çevrelenmiştir. Koloyit madde çok fazladır, yoğundur, eyozinofildir, kesitleri yapan makinenin titreşimleriyle lekelenmiştir. Emilim boşlukları yok denecek kadar azdır.
Hormonları serbestleştirme enziminin etkisi, TSH tarafından kolaylaştırılır.
Yalnızca tri ve tetraiyodo tironin (T3 ve T4 ya da tiroksin) salınır.
Mikroskopik açıdan, iyotlu tiroyit hormonlarının biyosentezinin çeşitli evreleri, kesecik hücrele-rindeki değişikliklerle yansır. Tiroyit bezi dinlenirken, koloyit maddesi ‘boldur, epitel hücreleri küçük ve yassıdır. Tersine, bez etkinlikteyken, hücrelerin boyu yüksektir ve koloyit emilmiştir (emilme boşluklarının artışı).
Tiroyit hormonlarının taşınma ve etkileri Taşınmaları
Triiyodo tironin (ya da T3) ve tetraiyodo tironin ( T4 ya da tiroksin) kana salınır salınmaz, taşıyıcı kan proteinlerine bağlanırlar. Taşıyıcılar şunlardır:
— özgün taşıyıcı: Tiroksine (ya da T4) çok fazla, T3′e daha az ilgisi olan TBG (ingilizce tiroksin taşıyıcı globülinin kısaltılmışı);
— yardımcı taşıyıcılar: Albüminler ve pre-albüminler denen maddeler (kısaltılmışı TBPA). Tiroyit hormonları ile taşıyıcıları arasındaki bağlar çözülür; bu da, organizmadaki hedef organlar düzeyinde bu hormonların serbestleşmesini sağlar. Yalnızca serbest hormonlar hedef hücrelere girebilirler ve orada yeniden hücre içi proteinlerine bağlanırlar. Demek ki, kandaki serbest tiroyit hormonlarının düzeyi, bunların dokular tarafından kullanımını düzenler.
