Sektörler Ve Çevre Analizi By: AkoXenSeM Date: January 25, 2010, 08:49:20 PM
Seçmiş olduğumuz sektör dünyanın önde gelen üç büyük fast-food şirketlerini kapsamaktadır . Bu şirketler McDonald’s , Burger King ve Domino’s Pizza dır .
Seçmiş olduğumuz şirketleri fast-food sektörüne bağlı olarak İnsan , Sistem ve Organizasyon şeması altınsa incelersek :
İNSAN :
İncelemiş olduğumuz üç sektörde de eğitim eksikliği en alt düzeydedir . Çalışanlarını çalışmaya başlamadan önce Domino’s Pizza dört ay , Burger King altı ay ve McDonald’s sekiz- oniki aylık eğitim programı vermektedir . Bu eğitim programlarının karşılığı olarak insanın eğitim düzeyinden kaynaklanan hataları yok etmek , karşılaşılan sorunlar karşısında daha pratik çözümler bulabilmek ve performansı en yüksek seviyede tutmayı hedeflemektir . Eğitim eksikliği giderme programlarında hedef yetersizliği , motivasyon bozukluğunu , disiplinsizliği ortadan kaldırmaktır . Eğitim programlarının uzun süreli olmasından ötürü çalışanların yeniliğe direnç göstermeleri fazlalaşmaktadır . Çünkü yeni gelecek bir ürünün belli bir eğitim programı olacak , bu eğitim programları da çalışanları isteksizliğe itmektedir . Çalışanların başlarında devamlı olarak iki adet müdür bulunmakta ve bu müdürler devamlı süretle çalışanları kontrol etmektedir . Sorumlulukdan kaçan , görevini tam anlamıyla yerine getirmeyen cezasız kalmamaktadır . Çünkü bu sektörler tam bir müşteri memnuniyeti prensibine bağlı kalmak mecburiyetindedirler . Çalışanlar arasında cinsiyet dengesizliği bulunmamasına şirketler özen göstermektedir . Elemanlarını işe alırken , çalışanları restoranda kaçının bayan , kaçının erkek olduğunu göz önünde bulundurularak ortalama sayıyı yakalamaya özen gösterirler .
SİSTEM :
Stok kontrol sistemi restorant müdürü tarafından takip edilmekte , ürün daha bitmeden ana dağıtıcıya telefon açılarak en kısa zamanda malın temin edilmesi istenilmektedir .Her
restoranın stoğu kendi müdürü tarafından yapıldığı için sistem tıkanmadan düzenli olarak çalışmaktadır . İncelediğimiz üç sektörde restoranların çalışma alanları McDonald’s ve Burger King de daha büyük tutulmuş , Domino’s Pizza ise biraz daha dar çalışma alanı sunmaktadır . Her üç sektörde ortak özellik olarak makina parkına büyük özen göstermektedirler . Bunda amaç hijyenik ortamı en üst düzeyde tutmaktır . Fast-food sektöründe önde gelen bu şirketlerin herbirinin restorantında yiyeceklerini koruyabilmek ve pişirebilmek için elektrikli aletlere ihtiyaç duyulmaktadır . Enerji eksikliğine karşı her restorandın kendine ait jeneratörü bulunmaktadır . Bunda amaç herzaman olduğu gibi kesintisiz hizmet sunabilmektir .
ORGANİZASYON :
Organizasyon yapısı olarak seçmiş olduğumuz üç sektörde birbirine benzerlik göstermektedir . Her üçünde de üst kademe yöneticiler , orta kademe yöneticiler , restorant müdürleri ve çalışan elemanlar olarak hiyerşik düzeni takip etmektedirler . İncelediğimiz şirketlerin restoranları üç ile altı ayda bir kontrol ve teftiş edilmekte . Bu kontrolde makina parkının temizliği , çalışanların performansları , restorandın genel temizliğine bakılmaktadır . Restoranlar içinde yönetim tarzı net ve açıktır . Hiçbir şekilde “One-man Show” yönetim tarzı söz konusu değildir .
MCDONALD’S
Milk shake makinaları satıcısı Ray Kroc , McDonald’s kardeşlerden tüm işletmecilik haklarını satın alarak ilk restoranı 1955 yılında Des Plaines , Illinois’de açtı .
1959 yılında 100. restorana ulaşan McDonald’s ilk uluslararası restoranı 1967 yılında Kanada’da Richmond’da açtı .
Ray Kroc’un liderliğinde McDonald’s restoranlar zinciri 1995 başı itibariyle dünyanın birçok ülkesinde yer alan 20.000’i aşkın restorandan oluşmaktadır . McDonald’s restoranların ortalama % 75 ’i bulundukları ülkenin işadamaları tarafından işletilmektedir .
McDonald’s zincirinin başarısının en öenemli kanıtı , en saygın ABD şirketlrinin otuzunu içine alan Dow Jones Endüstriyel Değerler Endeksin’de 1985’ten beri referans değeri lma başarısını göstermesidir .
McDonald’s felsefe olarak kalite , temizlik , servis ve değere önem verir .
Kalite : Yüksek teknolojiyle üretilen McDonald’s ürünleri , tüketiciye ulaşıncaya kadar birçok kalite kontrol testinden geçirilir . Örneğin. McDonald’s hamburgerlerinde kullanılan köfte tam 45 ayrı kalite kontrolünden geçer . Bunun yanısıra , McDonald’s sandviçleri 10 dakika , vişneli tatlı (cherry pie) 90 dakika , kahve 30 dakika , patates kızartması ise 7 dakika içinde tüketilmedikleri taktirde satışa sunulmazlar .
Servis : Hızlı , güler yüzlü ve güvenilir hizmet ; Mcdonald’s ’ı diğer çabuk –servis restoranlarından ayıran özelliklerdir . McDonald’s çalışanları , müşteriye hizmet konusunda da yoğun eğitimlerden geçerler . McDonald’s ’ın Chicago’daki Hamburger Üniversitesi’nde , her yıl 2 hafta süreli kurslarla , McDonald’s restoranlarının yöneticileri eğitim görürler .
Temizlik : McDonald’s restoranlarının temizliği , mutfaktan lobiye ve restoranın dışına kadar uzanır . McDonald’s , temizlik konusunda eşsiz bir sisteme sahiptir . Örneğin. Gün bittikten ve dükkan kapatıldıktan sonra , o gün kullanılan bütün makineler teker teker sökülüp temizlenerek yeniden kullanıma hazır hale getirilir ve bu işlem her gün tekrarlanır .
Değer : McDonald’s’da amaç , temiz ve hijyenik bir ortamda üretilen kaliteli ürünlerin hızlı ve güler yüzlü bir servisle , mümkün olan en makul fiyatlarla müşterilere sunulmasıdır . McDonald’s’da , harcanan paranın tam karşılığının verilmesine çalışılarak % 100 müşteri memnuniyetine ulaşmak hedeflenmiştir .
McDonald’s’ın 4500 çalışanı ve 132 tane restorantı bulunmaktadır .
BURGER KING
Burger King 1954 yılında James McLamore ve David Edgerton tarafından Miami- Florida’da kuruldu .
1957 yılında geliştirilen yeni WHOPPER kısa sürede büyük ilgi gördü . Sadece Burger King’e özgü Whopper “Alevde Izgara” yöntemi ile pişirilen % 100 sığır etinden yapılmaktadır .
Günümüzde 56 ülkede 10.000’e yakın Burger King restorantı bulunmaktadır . ATA Grubuna bağlı , gıda sektörünün önde gelen kuruluşlarından “TAB Gıda Sanayi A.Ş.” ne ait olan Burger King’in Türkiye’deki ilk restoranı , 1995 yılı Mart ayında , İstanbul Etiler’de açıldı .
Türiye’deki Burger King’lerde sunulan ürünlerin ham maddelerinin tamamınına yakını yerli üreticilerden sağlanmaktadır . Hamburger ekmeğini UNO , et ürünlerini MARET, tavuk ürünlerini Beypi , turşularını Zeytursan , ketçap , mayonez ve ayranı PINAR , patatesi DOĞUŞ Lambweston’dan temin etmektedir .
Burger King’in 100 restorantı bulunmaktadır .
DOMINO’S PIZZA
Tom Monaghan ve kardeşi tarafından kurulan Domino’s ilk pizza restoranı 1960 da Amerika’nın Michigan eyaletinde açılmıştır .
62 ülkede 6500’den fazla restoranı bulunmaktadır . Domino’s Pizza ilk “30 dakikada evlere servis” garantisini 1973 yılında “ yarım saat veya yarım dolar ” sloganıyla başlatılmıştır .
Türkiye’ de Pizza Restoranları A.Ş. tarafından ilk pizza restoranı 27 Ekim 1996 tarihinde İstanbul Ulus’ta açılmıştır . Ardan geçen beş yılda şube sayısı 20’e ulaşmıştır .
Domino’s Pizza’nın üç ana hedefi :
Ürün Kalitesi Servis Kalitesi İmaj Kalitesi
Yapmış olduğumuz proje konumuz fast-food sektöründe lider bulunan üç şirketi üç ana başlık altında incelemekteyiz . Bunlar Şirket İçinde Bilgi Birikimi ile Özgörünün Önemi, Örgütsel Bölünmenin Etkisi ve Stratejik Düşünme Yeteğinin Şirket Geneline Yayılmasını Engelleyen Faktörler .
Şirket İçinde Bilgi Birikimi ile Özgörünün Önemi :
Sektörün yapısındaki belirsizlik düzeyi , üç şirkette de alt seviyelerdedir . Çünkü şirket prensibi olarak üç şirket de belirsizliği ortadan kaldırmak için son derece şeffaf bir yapıya sahiptirler . Bu da bu şirketlerin uluslararası düzeyde çalışmalarından kaynaklanmaktadır . Fast-food sektöründe önde gelen bu şirketler ürün veya süreç yeniliğine özen göstermektedir . Bu alanda McDonald’s en iyi başarıyı yakalamakta , bunu da Burger King takip etmektedir . Domino’s Pizza’nın diğerlerine göre daha düşük çıkmasının sebebi ise ürün yapısının çok fazla değişkenlik gösterememesidir . Eğilim ve ilşkilerin tanımlama yeteneğinin önemi , bakımından bu üç şirket de aynı seviyede görülmektedir . Yapısal veya yürütme avantajlarını geliştirme ve sürdürmedeki zorlukları değerlendirmek gerekirse , Burger King ve McDonald’s daha yaygın şirketler olduklarından dolayı yapısal veya yürütme zorlukları büyük olmalarının getirdiği dezavantajlardır . Domino’s Pizza’nın ise daha ufak yapıda olması denetimsel olarak kendisine bir avantaj getirmektedir . Bilgi birikimi ve özgörünün genel önem düzeyi , üç şirkette de birbirine yakın ve yüksek çıkmıştır . Şirket içinde stratejik düşünme yeteneğini geliştirmeyi sahiplenme düzeyi , o şirketi başarıya götüren en önemli faktörlerden bir tanesidir . Stratejik düşünme yeteneği ile hareket eden McDonald’s diğerlerine göre bu konuda başarıyı yakalamaktadır . Burger King büyük bir kuruluş olmasına rağmen hala çalışanlarına stratejik düşünme yeteneğini aşılayamadığı görülmektedir . Bu da şirket içinde stratejik düşünmenin Burger King için çok fazla önemsenmediğini görüyoruz .
Örgütsel Bölünmenin Etkisi :
Şirket portföyündeki iş alanlarının farklılıklar , McDonald’s’da yüksek derecede , Burger King ve Domino’s Pizza’da ise düşük derecede görülmektedir . Şirket yapısındaki merkezi olamama derecisi , McDonald’s ve Burger King’de düşük çıkmakta ve bunun sebebi merkezden devamlı olarak denetilerek çok sıkı biçimde idare edilmeleridir . Örgütsel bölünmenin genel düzeyi , McDonald’s’da yüksek çıkmakda bu da McDonald’s'da yüksek çıkmakda buda McDonald’s’ın şirket içi çalışanlarının bölümlerini genel olarak çok iyi algıladıklarını göstermektedir . Şirket içinde stratejik düşünme yeteneğini geliştirmeyi sahiplenme düzeyi , en yüksek McDonald’s’da görülmektedir . Bu da merkezi yönetim sistemi konusunda McDonald’s’ın daha başarılı olmasını göstermektedir .
Stratejik Düşünme Yeteğinin Şirket Geneline Yayılmasını Engelleyen Faktörler :
Strateji belirleme sorumlularının belirlenmemesi , incelediğimiz üç şirkette de orta derecede çıkmıştır . Ortak bir dile sahip olmak , stratejik düşünme yeteneğini bizim incelediğimiz sektörde engelleyen bir faktör değildir . Strateji planlama çalışmalarına , en az kaynağı Domino’s Pizza ayırmakda bu da Domino’s Pizza’nın stratejik düşünme yeteneğinin şirket geneline yayılmasına engelleyen faktördür . Şirket içindeki kilit insanlarda stratejik yeteneklerin yokluğu , üç şirketimizde farklı çıkmıştır . Bununda sebebi merkezi yönetimin olmama derecesinden kaynaklanmaktadır . McDonald’s ve Burger King’in kültürleri verilere dayalı tartışmaya destek vermemekte ve bu da bu iki şirketi stratejik düşünme yeteneğinin şirket geneline yayılması bakımından başarılı bulmaktadır . Yöneticilerin kısa vadeli hedefleri yoktur , çünkü yöneticiler kazançlarını daha uzun süreli kullanmak isterler . Bunu da en iyi şekilde McDonald’s’da görüyoruz .
Şirket içinde yetenek geliştirilmesine öncelik verilmemesi , üç şirketimizde düşük çıkmıştır . Çünkü üç şirkette çalışanlarına eğitim programları uygulamaktadır . Şirket içinde hiyererşik karar verme konusunda Burger King ve McDonald’s’da hiyererşik düzene uymakta ve merkezden yönetilmektedir . Genel engel düzeyi , Domino’s Pizza’da çalışanlar belirli kalıpların dışına çıkamamaktadır . Burger King belirli kurallar içinde çalışanlarına daha geniş engeller kullanmaktadır . Şirket içinde stratejik düşünme yeteneğinin şirket geneline yayılması , en iyi McDonald’s sergilemektedir . McDonald’s belirli kişilerin stratejik düşünmesinden çok şirket geneline stratejik düşünmeyi yaymıştır
