Kavram Ve Terim By: .By.pisLick.* Date: January 24, 2010, 11:29:58 PM KAVRAM VE TERİM 1. Kavram ve terimin tanımı: Kavram, bir nesnenin zihindeki tasarımıdır. Terim ise, kavramın dille ifade edilmesidir. Kavramı hayalden ayırmak gerekir. Hayal özel nesnelerle ilgilidir, belli bir nesnenin belli bir andaki tasarımıdır. Kavram ise geneldir. Örneğin, insan hayali belli bir durumdaki insanı görür gibi zihinde canlandırmadır. İnsan kavramı ise bir sınıfı ifade eder. İçine birçok bireyler girer. 2. Kavram Çeşitleri : Kavram çeşitleri aynı zamanda terim çeşitlerini de ifade eder. a) Tek Tek Ele Alındığında ( Niceliklerine göre ): Tümel kavramlar: Kavramın bir sınıfın bütününü ifade etmesidir. İnsan, şehir, tüm canlılar gibi. Tikel kavramlar: Kavramın bir sınıfın bir kısmını ifade etmesidir. Bazı şehirler, bir kısım insanlar, birkaç ağaç gibi. Tekil kavramlar: Kavramın tek bir bireyi ifade etmesidir. Bu ağaç, Ankara gibi. Somut kavramlar : Kavram bir nesneyi, bir varlığı ifade ediyorsa somuttur. İnsan, kırmızı, ağaç gibi. Soyut kavramlar : Kavram belirli özellikleri ya da bir oluş bildiriyorsa soyuttur. İnsanlık, beyazlık, yiğitlik gibi. Kollektif kavramlar : Bir grubu ifade edip grupta gerçekleşen kavramlardır. Meclis, ordu, sendika gibi. Distribütif kavramlar : Bireyler grubunu ifade eden ve hem grubu hem de grubun her bir bireyini ifade eden kavramlardır. İnsan, asker memur, işçi gibi. b) Pozitif ve negatif kavramlar : Kavramların bu şekilde sınıflandırılması İngiliz mantıkçı Demorgan tarafından yapılmıştır. Örneğin insan pozitif, insan olmayan negatiftir. c) Birbirleri ile olan ilişkileri bakımından : Özlük kavramlar : Bir kavram diğer bir kavrama yüklendiğinde, bu kavram yüklenilen kavramın özünde olup yalnızca ona ait bir özellik gösteriyorsa, yüklenen kavram yüklenilene göre özlük kavramdır. Örneğin , “İnsan akıllıdır.” önermesinde “akıllı” kavramı “insan” kavramına göre özlük kavramdır. İlintilik kavramlar : Bir kavram diğer bir kavrama yüklendiğinde, yüklenen kavram yüklenilenin özüne ait olmayıp ilintisine aitse, yani gösterdiği özellik diğer kavramlarda da bulunuyorsa, yüklenen kavram diğerine göre ilintilik kavramdır. Örneğin, “İnsan duyguludur.” önermesinde “duygulu” kavramı “insan” kavramına göre ilintilik kavramdır. 3. Kavramlarda içlem ve kaplam : Bir kavram içine aldığı bireylerin ortak özellikleri durumunda ise ve onları kapsamı içine alıyorsa, o kavram kapsadığı her bir kavramın içlemi durumundadır. Bir kavramın kapsadığı ve içlemi olduğu her bir kavram o kavramın kaplamı durumundadır. Örneğin,” çam,” “kavak,” “çınar” kavramları “ağaç” kavramının kaplamı durumundadır. “Ağaç” kavramı ise diğer kavramların içlemi durumundadır. - İçlem ve kaplam birbiriyle ters orantılıdır. Biri artarsa, diğeri azalır. - Birbirleriyle anlam bağlantısı bulunan kavramlar arasında içlem – kaplam ilişkisi bulunur. - İçlem durumunda olan kavram kaplam olan kavramlara göre daha soyut ve geneldir. Kaplam durumunda olan kavramlar ise içlem olan kavramlara göre daha somut ve özeldir. 4. Kavramlar Arası İlişkiler : İki kavram arasında dört türlü ilişkiden biri bulunur. Bu ilişkiler şunlardır: 1) Eşitlik İlişkisi: İki kavramdan her biri diğerinin tüm bireylerini karşılıyorsa (içine alıyorsa), aralarında eşitlik ilişkisi bulunur. Örneğin, ‘canlı’ kavramı ile ‘solunum yapma’ kavramı arasında eşitlik ilişkisi vardır. Bu ilişki şöyle gösterilebilir: Her canlı solunum yapar Her solunum yapan canlıdır. 2) Ayrıklık ilişkisi: İki kavramdan her birinin diğerinin hiçbir bireyini içine almaması durumunda aralarında ayrıklık ilişkisi bulunur. Örneğin, ‘hayvan’ kavramı ile ‘bitki’ kavramı arasında ayrıklık ilişkisi bulunur. Bu ilişki şöyle gösterilebilir: Hiçbir hayvan bitki değildir. Hiçbir bitki hayvan değildir. 3) Tam girişimlik İlişkisi: İki kavramdan yalnız biri diğerinin tüm bireylerini içine alıyorsa, aralarında tam girişimlik ilişkisi bulunur. Örneğin, ‘çiçek’ kavramı ile ‘bitki’ kavramı arasında tam girişimlik ilişkisi bulunur.Ynt: Kavram Ve Terim By: EternalSilance Date: September 03, 2010, 02:26:25 PM Teşekkürler
