Nevşehir Dil-anlatım By: By.TuRuT Date: July 27, 2009, 11:31:29 PM İç Anadolu Bölgesi kültür hinterlandı kapsamında bulunan Nevşehir bölgesi Dil ve Anlatım özellikleri bakımından da İç Anadolu karakteristiğini gösterir. Nevşehir halkının kullandığı dil; Kurallı Anadolu Türkçe’sinden en alt düzeyde bölgesel ağız olarak farklılaşır.
Ses bilgisi (Fonetik) bakımdan, halkın kullandığı dilde temel ünlü (Vokal), Ünsüz (Konsonas) seslerin , farklı vurgu ve tonlamadan kaynaklanan çeşitleri bulunmaktadır. Bu bağlamda geleneksel halk dilinde 20 adet ünlü, 43 adet ünsüz ses tesbit edilmiştir. Yöresel sesleri tanımlayabilmek için; aşağıdaki çevriyazı (transcription) alfabesi kullanılmaktadır.
a. Kapalı a.
a. Bulanık a.
a. İnce a.
a. Uzun ince a.
e. Kapalı e.
e. a’ya yakın kalın açık e.
e. Uzun e.
e. Yuvarlak e.
i. Yuvarlak i.
I. İnce ı yahut kalın i.
I. Uzun ı.
o. Kapalı o.
o. O’dan kalınlaşmış ö ve o arası bir ünlü
o. Bulanık o.
U. Ü’den kalınlaşmış ü ile u arası ünlü
U. Bulanık ü.
g. Art damak g’si
f. Patlayıcı gırtlak g’si
G. Özel adların yazılışında büyük harfle gösterilen g.
k. Art damak k’si
K. Gırtlak k’si
n. Genzel ön ve art damak n’si
Nevşehir halk dili içerisinde oluşan kelime haznesi Türkçe’nin genel kurallarıyla paralellik gösterir. Aynı zamanda bölgesel kültür ortamının sınırlarının bir göstergesidir. Nevşehir kültür ortamındaki Türk’çe kelimeler, diğer dillerden giren kelimelere oranla sayısal bir üstünlük gösterir. Yeniden kültürleşme sürecinde dıştan gelen etkiler anonim yapıdaki kelime üreticiliğini kısırlaştırmıştır. Birçok detay kelimeler genellemeye yönelik yaklaşımlar dolayısıyla yok olmuştur. Örnek: Önceden mutfakta kazan grubu içerisindeki eşyaların boyutuna göre “Kazan – hereni- helki-bakraç” olarak isimleri var iken, yeni oluşumla birlikte detay isimleri unutulmuştur. Genel bir adla kazan denilmeye başlanmıştır.Nevşehir ve çevresinde geleneksel hayat tarzı içerisinde dil haricinde farklı iletişim kurma yolları da mevcuttur.
Bunlar:
Jest –Mimikler İle İletişim:Karşısındakine kırgın, sevinçli düşünceli olduğunu aktarmakta kullanılır. Bedeni Hareketlerle İletişim: Kafayı sağa, sola çevirerek, el işareti yaparak, bacak hareketi yaparak çeşitli düşünceler ifade edilmektedir.Islıkla İletişim: Uzaktaki birisine haber vermek ve çeşitli ezgileri çıkartmak için ıslık kullanılmaktadır.
