Nevşehir Halk Bilgisi By: By.TuRuT Date: July 27, 2009, 11:21:38 PM Halk Bilgisi Toplulukların kendi yaşamsal ihtiyaçlarını çözümlemeye yönelik, kendi çevre şartları içerisinde oluşturdukları bilgi birikimidir.
Nevşehir ve çevresinde edinilen bazı örnekler:
Halk Hekimliği -İstenilmeyen gebelik durumunda, bir tenekeye katran konularak ısıtılır ve buharına gebe kadın oturtularak çocuk düşürülmeye çalışılır.
-Çubuk hastalığından kurtulmak için, hocaya yağ okutulur.Sonra okunan yağda çubuk ateşi üzerine yumurta pişirilir ve çocuğun annesi o yumurtayı yer.
-Dilaltı olan çocuğun konuşamaması durumunda, tedavi olarak çocuğun dilinin altı jiletlenir.
-Sancı halinde kıvranan birisinin sırtı bıçakla kesilerek pis kan akıtılır.Sonra üzerine tavuk böceği ezilerek sarılmak suretiyle rahatlanması sağlanır.
-Siğil adı verilen, elde oluşan hastalık için, yaş söğüt dalı Çarşamba günü okunarak saklanır.Söğüt dalı kurudukça siğilin kuruyacağına inanılır.
-Karın bölgesindeki ağrılar için, boz kekik ve kedi cırnağı otu kaynatılarak içilir.
-Basur a karşı itburnu çalısının meyveleri kaynatılarak içilir.
Halk Veterinerliği (Baytarlık) -Yanıkara hastalığına yakalanan hayvanın, ağız, burun ve dili kaynatılıncaya kadar tuzla ovulur.Büyükbaş hayvanların ise bel kısmı kızgın demirle dağlanır.
-Hayvanın sancılanması durumunda rakı içirilerek sıcak tutulmaya çalışılır.
-Zorlamadan dolayı bacaklarda oluşan şişlikler çizilerek üzerine de pişirilmiş patlıcan sarılır.
-Zehirlemelere karşı, ayran ve toprak içirilir.
-Kırıklara karşı zift, yumurta ve bal sargısı yapılır.
Halk Takvimi -Yörede halk takvimi ,aylar, yıllar ve geçen zaman olarak algılanmaktadır.
-Bir önceki yıla “Bıldır” denmektedir.
-Halk takvimi,Miladi yıldan 13 gün sonrasına göre hesap edilmektedir.
-Zihinlerde iz bırakan yıllar olarak “Rus harbi,seferberlik dönemi,kıtlık yılı” hatırlanmaktadır.
-Mevsimlerin adları halk arasında bahar(İlk bahar), yaz, son güz (Sonbahar), karakış(Kış), olarak kullanılmaktadır.
-İlkbahar’ ın başladığının belirtisi olarak, Şubat sonunda ekilen arpalar ve Mart ayında doğan kuzular kabul edilmektedir.
-Yazın başlangıcı, ekilen ürünlerin hasadının başlandığı an olarak bilinmektedir.
-Zemheri, Kışın en soğuk ayı, gücük ayı ise en çok karın yağdığı ay olarak kabul
Halk Meteorolojisi -Halk,iklim ve hava ile ilgili tahminlerini çevre oluşumlarına bakarak yapmaktadır.
-Yüksek dağların tepesine koyu bulutlar çöktüğü zaman yağış beklenir.
-Hayvanlara göre tahmin yapılır.İnekler burnunu havaya dikerse, koyunlar toplu yayılırsa yağmurun yağacağına işaret kabul edilir.
-Serçeler toplu durursa kar yağacak demektir.
-Ayın önü duluklu olursa, kaba yel eserse yağmur yağacağına yorulur.
-Kavaklar yaprağını tepeden dökerse kışın sert geçeceği şeklinde yorumlanır.
-Bölgenin batısından bulut kabarırsa yağmur gelecek demektir.
-Havanın sıklet olduğu zaman, insanların sallana, sallana gezmeleri durumunda kuraklık ve yağışsızlık beklenir.
-Koç katımında, koç ilk olarak sürüdeki siyah koyunla çiftleşirse yağış az olacak demektir.
