Ağa
Türk devletlerinde askeri ve sivil kuruluşlarda kullanılan bir unvan.
Moğolca büyük erkek kardeş manasındaki “aka” kelimesinden Türkçeleşmiştir. Bu manâsından başka, bazı lehçelerde baba, dede, amca, dayı, abla gibi yaşça büyük akrabalar için kullanılmaktadır. Ağa kelimesi, unvan olarak kağanlar devrinden itibaren kullanılmıştır. Moğol prenslerine de aka unvanı verilmekle beraber, bu unvan daha çok tanınan bir soydan olmayan, fakat hizmetleri sayesinde önemli mevkilere yükselen devlet adamlarına verilmiştir. Timurlular devrinde ise, bu unvanın sadece kadınlara verildiği kaynaklardan anlaşılmaktadır.
Akkoyunlu Devleti'nde, bey zümresine mensup olmayan vazifeliler, "Ağa" unvanını kullanmışlardır. Aynı şekilde Türk ve Moğol devlet teşkilatına bağlı kalan Safevi Devleti'nde de oymak ileri gelenleri, avcıbaşılar, darugalar, elçiler, saray hadımları, bu unvanla anılmışlardır. Kaçarlar devrinde ise, mülki memurlar için ağa unvanı kullanılmıştır.
Osmanlılarda devlet teşkilatının genişleme ve gelişmesinden sonra ağa kelimesi, askeri teşkilatta çok kullanılan bir unvan haline geldi. Eyalet ve sancakların valileri olan paşa ve beylerden sonra merkez askeri teşkilatının bütün emirleri, saray kuruluşlarının başında bulunanlar ve ihtisab ağası gibi bir kısım yöneticilerin, bu unvanı taşıdıkları görülmektedir. Ağa unvanı taşıyanların, çok defa vazifeleri veya şekilleri ile tarif edilmeleri de, bu unvanın yaygın bir şekilde kullanılmasından ileri gelmiştir. Osmanlı Devleti'nde ağa unvanının kullanıldığı yerlerden bazıları şunlardır: Yeniçeri ağası, harem ağası, hazine ağası, kızlar ağası, silahtar ağa, rikabdar ağa, kol ağası, çuhadar ağası, iç ağası, tatar ağası.
On dokuzuncu asırda Yeniçeri ocağının kaldırılmasıyla başlayan yeniliklerden sonra, ağa unvanı, yerini bazı unvanlar hariç, efendi ve bey unvanlarına bırakmıştır. 1934’ten sonra, imtiyaz anlatan diğer kelimelerle birlikte ağa unvanı da kaldırılmıştır.
Ynt: Ağa By: mer_ve_g Date: March 13, 2008, 10:06:59 AM
qsl bilqiler.
paylaştıqın için tşkler =)=)....
Ynt: Ağa By: By.CeZa Date: April 16, 2008, 07:02:41 PM
bilgiler için teşekkürler..
Ynt: Ağa By: LadyEsmer Date: April 21, 2008, 09:27:49 PM
Emegine Saglik
Ynt: Ağa By: BbuSHhHeE Date: April 21, 2008, 09:28:47 PM
emeqine saqlık
Ynt: Ağa By: anderameda Date: April 21, 2008, 09:29:27 PM
bılgın ıcın tsk edrız emegıne saglık =)
Ynt: Ağa By: zizilita Date: May 03, 2008, 09:05:17 AM
demek moğollarda aka kelimesindn geliyo
Teşekkürler...
Ynt: Ağa By: Hayabusa Date: May 09, 2008, 04:02:34 PM
Saol bilgi için
