Edebi Metin Ve Edebi Tür .. By: exilant Date: March 20, 2009, 07:03:54 PM Dil, insanı diğer canlılardan ayıran temel özelliklerden biridir. Dil, söze dayanır. İnsanoğlu var olduğu günden bu yana, güzel söz söyleme veya sözü güzel söyleme çabası içinde olmuştur. Bu çaba, insanlık tarihi kadar eski bir sanat olan edebiyatı doğurmuştur.
Edebiyat:
Herhangi bir dilde fikir, duygu ve hayallerin söz veya yazı ile estetik zevk verecek şekilde ifade edilme sanatına “edebiyat” denir.
Edebî Tür:
Edebiyat eserlerinin biçimlerine, konularına ve teknik özel-liklerine göre ayrılmasına “tür” denir. Edebî tür denince “roman, hikâye, masal, şiir” vb aklımıza gelir. “Tür”, edebî yapıtın biçimsel bir niteliğidir. Eserin kendisi ise edebî, bir metinden oluşmaktadır.
Edebî Metin:
Bir sanatçı herhangi bir edebi türde eser verdiğinde ortaya çıkan metne “edebi metin” denir. Edebî metin denince, edebiyat eseri özelliği taşıyan tüm yazılar akla gelir.
Örneğin hikâye edebi türlerden biridir. Bir yazar hikâye yazdığında ortaya çıkan metin ise edebî metindir.
Biçimsel Bakımdan Edebi Türler: Edebî türler biçimsel açıdan temelde ikiye ayrılır. Bunlar “Düzyazı (Nesir) Türleri” ve “Şiir (Nazım) Türleri”dir.
a- Düzyazı (Nesir) :
Cümleler halinde ortaya konan sözlerin belli kalıplar içinde ele alındığı anlatım türleri olup bunlara “kompozisyon türü” de denir. Edebiyatın iki anlatım yolundan biri olan nesir, nazımdan daha geç doğmuştur ve düşüncelerin ifadesi için nazımdan çok daha zengin imkânlara sahiptir. Nesirde ölçü, kafiye gibi sınırlayıcı unsurlar yoktur. Hikâye, roman, tiyatro, masal, hatırat, makale, sohbet, deneme, gezi yazısı, biyografi gibi edebiyat türlerinde hep nesir kullanılır. Nesrin en küçük birimi tek başına bir anlam ifade eden cümledir.
b- Şiir (Nazım) :
Duygu, düşünce ve istekleri dizelerle ahenkli bir biçimde iletmeyi amaçlayan anlatım yoluna “şiir” denir. Şiir yazmada ölçü ve uyak, önemli ölçütlerden olsa da bunlar kullanılmadan da şiir yazılmıştır.
Nitelik Bakımından Edebi Türler: Edebî türler nitelik açısından “sanatsal” ve “düşünsel” türler olmak üzere ikiye ayrılır:
a- Sanatsal Tür:
Sanat alanında belli bir yetenek, geniş bir hayal gücü gerektiren edebî türlere “sanatsal tür” denir. Sanatsal türlerin başında düzyazı (nesir) olarak “roman, hikâye ve tiyatro”; nazım olarak da “şiir” gelir.
b- Düşünsel Tür:
Düşüncelerin sanat kaygısı taşınmadan ortaya konulduğu edebi türlere “düşünsel tür” denir. Bu türdeki edebi eserlerde, belli bir birikime sahip kişiler düşüncelerini, sanat kaygısını ikinci plana alarak, değişik biçimlerde açıklar. Düşünsel tür denince “makale, fıkra, deneme, eleştiri, sohbet, seyahatname, anı, biyografi, otobiyografi, mektup, sohbet, günlük, röportaj, mülakat, senaryo, çeviri, araştırma, inceleme, rapor” akla gelir.
Yazılı Edebi Türler: Düzyazılar niteliklerine göre üç grupta toplanabilir. Bunlar “olay yazıları”, “düşünce yazıları” ve “araştırma, inceleme yazıları”dır.
Olay Yazıları: Belli başlı olay yazıları “hikâye (öykü), roman, tiyatro, senaryo, masal, fabl, hatıra, günlük, gezi yazısı, haber ve röportaj”dır.
Düşünce Yazıları: Beli başlı düşünce yazıları “makale, fıkra, sohbet, deneme ve eleştiri”dir.
Araştırma ve İnceleme Yazıları: Belli başlı araştırma ve inceleme yazıları “inceleme, biyografi, monografi, portre, rapor, bildiri, tutanak ve fezleke” dir.
Ynt: Edebi Metin Ve Edebi Tür .. By: [-By*FoR1cİn-] Date: May 17, 2009, 08:43:41 AM konu hakkında bilgim oldu saolYnt: Edebi Metin Ve Edebi Tür .. By: ×[BLack RoSe]× Date: July 15, 2009, 02:45:20 AM GüzeL AnLatıLMş..Ynt: Edebi Metin Ve Edebi Tür .. By: By.DiéséL* Date: November 14, 2009, 08:58:52 AM Teşekkürler çok güzel bilgiler.Ynt: Edebi Metin Ve Edebi Tür .. By: AkoXenSeM Date: April 18, 2010, 10:41:48 PM Paylaşım İçin Tşkler
