Armut Yetiştiriciliği


ARMUT YETİŞTİRİCİLİĞİ

Türkiye'deki toplam meyve üretiminin yaklasik olarak beşte birini yumusak çekirdekli meyveler yani elma, armut ve ayva teskil etmektedir.
Bunun da % 18'i armuttur. Son istatistiklere göre yurdumuzda yaklasik olarak 15 milyon adet armut agaci ve 413 bin ton armut üretimi vardir. (2008)

Dünya armut üretiminde ülkemiz, ABD, Japonya, Ispanya, Fransa ve Almanya'dan sonra 6. sirayi almaktadir.

IKLIM ISTEKLERI

Armut bir iliman iklim meyvesidir. Kis soguklarina karsi elmaya nazaran daha az dayaniklidir. Armutlar bol günesli ve yazlari sicak yerlerden hoslanir. Çiçeklenmesi elmadan 7-10 gün kadar erken oldugundan ilkbahar donlarina daha çok maruz kalabilir. Bu sebeple armut bahçeleri, don tehlikesi olmayan yerlerde kurulmalidir.

Armut yetistiriciligini sinirlayan en önemli faktörlerden birisi de kis soguklama ihtiyacidir. Armutlara kis soguklama ihtiyaci yani 7,2°C altinda geçen süre yaklasik 1200 saattir. Bu ihtiyaç giderilmezse çiçeklenme geç ve düzensiz olur. Siddetli olursa yaprak gözleri sürmez, agaç çiplak kalir.

TOPRAK ISTEKLERI

Armut toprak bakimindan fazla seçici degildir. Bununla beraber toprak ne kadar derin, geçirgen, sicak ve besin maddelerince zengin olursa agaçlarin gelismeleri de o kadar iyi ve verimleri de o nispette yüksek olur. Çok kuru, az derin ve tasli topraklarda yetisen armutlarin meyveleri biçimsiz ve fazla kumlu olur. Agir ve nemli topraklarda yetistirilen sofralik armutlarin etleri kaba ve tatlari yayvan olur. Bol verimli agaçlar ve yüksek kaliteli meyveler elde edebilmek için armut derin, geçirgen, sicak, iyi drene edilmis, tinli topraklarda en iyi sekilde yetisir.

ANAÇLAR

Armutlarda, yetistigi toprakta ve elde edilecek agaçlarin büyüklügüne göre baslica iki türlü anaç kullanilir. Ençok kullanilan anaç armut çögürleridir. Bunlar büyük agaçlar yapar ve derin toprak ister. Bodur agaç elde etmek için armutlar, ayva anaci üzerine asilanir. Bu takdirde daha az derinlikteki topraklara dikilebilir. Ancak ayva anaci kis soguklarina armut çögürü kadar dayanmaz. Ayva anaci fazla kireçli topraklari sevmez. Daha çok sulamaya ihtiyaç gösterir. Bazi armut çesitleri ayva anaci ile uyusmazlar. Bunu önlemek için ayva ile uyusan Beurre Hardy gibi çesitler ara anaci olarak kullanilmalidir.

ÇESITLER

Armut çesitleri kismen veya tamamen kendine kisirdirlar. Yani tek basina yeterli miktarda ürün vermezler. Bu sebeple emniyetli ve bol ürün almak için birbirini dölleyen ve ayni zamanda çiçek açan çesitler bir arada dikilmelidir. Bahçe kurarken tozlayicilar çesitli sekilde yerlestirilebilir. Bahçede tek çesit tozlayiciyi en aza indirmek için her dördüncü sirada her dördüncü agaç tozlayici olarak dikilebilir. Bu sekilde agaçlarin % 6'si tozlayici olur. Birden fazla çesit için degisik yerlestirme sekilleri önerilebilir. Esit miktarda siralar ya da 4 sirali 1 sira gibi. Azami ve her yil devamli ürün alabilmek için tozlayici miktari % 20-50 olmalidir. En iyisi tozlayici da ticari degeri olan bir çesitse, esit miktarlarda dikilmelidir.

Sadece tozlayici da yetmemektedir. Iyi bir tozlanmanin temini için bahçede ari bulundurmak gerekir. Diger meyve türlerinden farkli olarak armut çiçekleri seker orani düsük olan az miktarda nektar üretir. Bu sebeple armut bahçelerinde daha çok tozlayici çesit ve ari bulundurulmalidir. Genel olarak 4-5 dekara kuvvetli bir ari kolonisi uygundur. Kovanlar, çiçeklerin % 15-20'sinin açtigi zaman bahçeye konulmali, taç yapraklarinin dökülmesinden sonra ve ilaçlama baslamadan önce kaldirilmalidir.

Hasat olum tarihlerine göre erkenciden geçe dogru üretimi öngörülen çesitler, temmuz basindan eylül sonuna kadar yaklasik olarak on gün ara ile toplanabilmektedir. Bu çesitler sunlardir:

AKÇA: Ülkemizde üretimi öngörülen armut çesitlerinin en erkencisi Akça�dir. Yillara göre temmuzun ilk haftasinda toplanir. Agaçlari kuvvetli büyür. Meyveleri küçük, sulu ve az kumludur. Yeme olumunda sarimtirak açik yesildir.

MUSTAFABEY: Temmuzun ikinci haftasinda toplanir. Agaçlari kuvvetli büyür. Meyveleri küçük, sulu, az kumlu tatlidir. Günes gören yüzü bazen kirmizidir.

WILDER: Temmuzun 2-3 haftasinda toplanir. Agaçlari kuvvetli büyür. Meyvesi orta irilikte olup, tereyag tipinde, az sulu, günes gören yüzü kirmizidir. Marmara bölgesi için tavsiye edilir.

BEURRE PRECOCE MORETTINI: Temmuzun 3. haftasinda toplanir. Agaçlari orta kuvvette büyür. Meyveleri iri, ince kabuklu, tereyag tipinde, çok sulu, hafif eksimsi, günes gören yüzü kirmizidir.

COSCIA: Temmuz sonunda toplanir. Agaçlari kuvvetli büyür. Meyveleri orta irilikte, kabugu kalin, sulu, tatli, çok az kumludur. Yeme olumunda açik saridir.

SANTA MARIA: Temmuz sonu-agustos basinda toplanir. Agaçlari orta kuvvetle büyür. Meyveleri iri, sulu, tatlimsi, günes gören yüzü bazen açik kirmizidir. Yeme olumunda çok açik saridir.

Dr. JULES GUYOT: Agustosun 2. haftasinda toplanir. Agaçlari orta kuvvette büyür. Meyveleri iri-çok iri, çok sulu, tatli, tereyag tipinde, yeme olumunda sari renklidir.

STARKRIMSON: Kabuk rengi kirmizi olan tek çesidimizdir. Agustosun 2. haftasinda toplanir. Agaçlari orta kuvvette büyür. Meyvesi iri tereyag tipinde, sulu ve tatlidir. Yeme olumu süresi kisa olup, olgunluk ilerledikçe çekirdek evinden baslayarak meyve eti kararmaktadir.

WILLIAMS: Dünyada en iyi armut olarak bilinen ve yurdumuza en erken gelen yabanci bir çesittir. Hamdi Sükkari ve Frenk Armudu diye bilinir. Agustosun 3. haftasinda (22 Agustos) toplanir. Agaçlari orta kuvvette büyür. Meyveleri orta iri, tereyag tipinde, çok sulu tatli ve güzel aromalidir. Yeme olumunda sari renklidir.

TRIUMPH de VIENNE: Agustosun 3. haftasinda toplanir. Agaçlari orta kuvvette gelisir. Meyveleri iri-çok iri, tatli ve kendisine has aromalidir. Kismen pasli olup, yeme olumunda koyu saridir. Marmara Bölgesi için tavsiye edilir.

GRAND CHAMPTON: Agustos sonunda toplanir. Agaçlari orta kuvvetli büyür. Meyvesi iri, tereyag tipinde, ince kabuklu, çok sulu ve hafif eksimsidir. Açik renkte sivama paslidir. Marmara Bölgesi için tavsiye edilir.

BEURRE HARDY: Agustos sonu-Eylül basinda toplanir. Agaçlari orta kuvvette gelisir. Meyveleri orta irilikte, çok sulu, tatli, kumlu ve kismen paslidir. Ayva anaci ile çok iyi uyustugu için, uyusmayan çesitlerde ara anaç olarak kullanilir.

ABBE FETEL: Eylülün ilk haftasinda toplanir. Agaçlari zayif gelisir. Meyvesi iri ve uzun boyunludur. Tereyag tipinde, çok sulu, tatli, kismen pasli, yeme olumunda saridir.

DUCHESSE d'ANGOULEME: Eylülün ilk hâftasinda toplanir. Agaçlari orta kuvvette büyür. Meyveleri iri-çok iri, orta derecede sulu, ince kumlu ve tatlidir. Marmara ve Karadeniz Bölgeleri için tavsiye edilir.

BEURRE BOSC: Kaiser Alexandre'da denilen bu çesit eylülün ilk haftasinda toplanir. Meyvesi iri orta iri, yeme olumunda altin sarisi renginde, tereyag tipinde, çok sulu ve tamamen paslidir.

DOYENNE du COMICE: Eylülün ilk yarisinda toplanir. Agaçlari kuvvetlice büyür. Meyveleri iri-çok iri, tereyag tipinde, çok sulu ve güzel aromalidir. Yeme olumunda koyu saridir.

BEURRE CLAIRGEAU: Eylülün ikinci haftasinda toplanir. Agaçlari kuvvetlice büyür. Meyvesi iri, çok iri, mayhosumsu tatli, aromali, az kumlu, kismen paslidir. Yeme olumunda koyu sâridir.

ANKARA: Özellikle Orta Anadolu'da yaygin, en önemli kislik yerli çesidimizdir. Yalova'da eylülün 2. haftasinda toplanir. Agaçlari kuvvetli büyür. Meyveleri orta irilikte, tereyag tipinde, sulu, tatli, güzel aromali, yeme olumunda sarimtirak açik yesildir.

PASSA CRASSANE: Mevcutlar içerisinde en geç olgunlasan çesittir. Eylül sonunda toplanir. Agaçlari orta kuvvette gelisir. Meyveleri orta iri, iri, çok sulu, eksimsi, kumlu, kismen pasli, yeme olumunda koyu saridir. Uzun süre saklamaya elverislidir