Bakanlığımız Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğünün 11.09.2000 gün ve 10089 sayılı yazıları ile Ardahan İlinde Bulunan Hamşioğullarına ait tarihi konağın incelenerek tescil ve mülkiyet durumu hakkındaki bilgilerin gönderilmesi istenilmiş olup, konuya ilişkin olarak yapılan inceleme sonucu hazırlanan bilgi ve belgeler aşağıya çıkarılmıştır.

Ardahan İli Karagöl Mahallesi , pafta 4, adal,parsel 29’ da yer alan tek katlı bina Ardahan –Göle asfaltı üzerinde batlık mimari tarzında yapılmış olup, bina Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun 04.11.1994 gün ve 651 sayılı Kararı ile tescil edilerek koruma altına alınmıştır.

Bakanlığımıza bir Dilekçe ile başvuruda bulunarak Konağın Hamşi oğulları adına yaptırıldığını belirten Ahmet ACAR isimli şahsın dilekçesinde belirttiği hususlardan dikkate alınarak Konağın bugünkü durumu inceleme sonucu aşağıdaki özellikleri belirterek rapor edilmiştir.

Ardahan İl Merkezinde yer alan tek katlı ve dikdörtgen planlı bina bölgemizde yoğun olarak yapılan batlık mimarisi olarak tabir ettiğimiz bir tarzda yapılan Konak Kuzey- Güney istikametinde dış cephesi düzgün kesme bazalt taşından yalancı sütunlarla süslemeli olarak yapılmış, diğer cepheler yığna olarak inşa edilmiştir. Bina batlık mimari tarzının tipik örneklerinde olduğu gibi iç mekanında iç içe açılan odalar ve salonlardan oluşmaktadır. Bu tip binaların ısıtma sistemi peç olarak tabir edilen sistemdir. Binanın giriş cephesinde bulunan kapı üzerine sonradan eklenen bir Osmanlıca Kitabe bulunmaktadır. Bu Kitabe 1911 tarihlidir. Sonradan konulan bu kitabe Ardahan’da 3-5 7-9 Ocak 1919 tarihinde Ardahan Milli Şurasının 1.ve 2. Kongrelerinin burada yapılaması sebebiyle binanın bu tarihten önce Resmi karargah binası olarak kullanıldığını göstermektedir.

Bina Ardahan İlinde yapılanı Milli Şuralarda Kongre binası olarak kullanıldığından ayrıca Milli Tarihimizde Önemli bir yere sahiptir.Konak, Cumhuriyetin ilk yıllarında da Resmi Hükümet Binası olarak bir süre kullanılmıştır.

Ardahan İl Merkezinde Karagöl Mahallesinde yer alan tek katlı konak günümüzde Maliye Hazinesi adına tapuda kayıtlı olup, bina uzun süre Ardahan Devlet Hastanesi olarak kullanılmıştır. Hastane binası olarak kullanıldığı yıllarda Konağın kuzey cephesine iki katlı ek bir beton arma Hastane binası eklenmiştir.1994 yılından sonra bu bina ile birlikte tarihi konak Ardahan İl Sağlık Müdürlüğüne devredilmiş olup, bu tarihten sonra Sağlık Müdürlüğü Binası olarak hizmete sokulmuştur.

Ardahan- Göle karayolunun üzerinde ada 4, parsel 1’de yer alan toplam 3477 mk. Yüzölçümlü bir alan üzerine kurulmuş bulunan tek katlı kargir bina Kuzey-Güney istikametinde inşa edilmiş olup, binanın doğu cephesi esas giriş cephesi olup, bu cephede kenarları yalancı sütunlarla süslenmiş pencereler ve bir giriş kapısına sahiptir.Bina günümüzde Ardahan İl Sağlık Müdürlüğü Hizmet Binası olarak kullanılmaktadır.