HUKUKUN UYGULANMASI

Hukukun uygulanması yargı örgütünü oluşturan yargı organlarının kararlarına gerekçe ve dayanak yapacakları hukuk kurallarını kullanmaları anlamına gelir. Demek ki, hukuk kurallarının uygulanmasında en büyük rol kamu görevlilerine aittir.yaptırımlar sadece yargı organları tarafından değil idari makamlar tarafından da uygulanabilir. Yargı organları, bakmakta oldukları davalarda kararlarını hukuka dayandırmalıdırlar. Bu gerekliliğin yerine getirilebilmesi için yanıtlanması gereken ilk soru, ‘Bu davada uygulanacak hukuk (kuralları) nedir?’ sorusudur.

HUKUKUN KAYNAKLARI

Bununla birlikte hukukun bazı kaynakları, vazgeçilmez ve zorunlu niteliktedir.Yargı organlarının bu kaynakları ihmal etmesi, bizatihi hukuka aykırılık oluşturur.Söz konusu kaynakları ‘Aslî Kaynaklar’ başlığı altında ele alacağız. Bunun yanındayargı kararları oluşturulurken bazı kaynaklar yardımcı niteliktedir. Bağlayıcı olmadıkları gibi, kararlara gerekçe yapılmamaları mümkündür. Bu kaynakları ise ‘Talî Kaynaklar’ başlığı altında inceleyeceğiz.

Hukukun Kaynakları


Yazısız Kaynak: Örf ve Âdet Hukuku

bazı örf ve adet kuralları hukuk tarafından hukuk sistemine ait hukukkuralları olarak kabul edilir. Bu kurallara ise örf ve âdet hukuku adı verilir
• Örf ve adet hukukuna,teamül hukuk veyayapılagelifl kuralları da denir.
• Ceza hukukundaki kanunilik ilkesi gereği bu alanda örf ve adet hukukuna yer yoktur.

Tali Kaynaklar

a-yargı kararları: içtihatlar, benzer sorunlarla karflılaflan hakimlerin en büyük yardımcısıdır. içtihadı birleştirme kararları,Yargıtay ve Danıfltaydaki çeşitli dairelerin aynı konuda farklı kararlarının uyumlaştırılması amacıyla verilir. Bu kararlar bağlayıcıdır. Dolayısıyla artık bu kararlar tali veya yardımcı kaynak değil, asli kaynak olarak kabul edilir.
b-bilimsel görüşler Bilimsel görüfller, baflka bir ifade ile öğreti (doktrin), eski kullanım itibarıyla bilimseliçtihatlar, hukukçu bilim insanlarının eserlerinde ortaya koydukları görüfllerdir

YER VE KİŞİ BAKIMINDAN UYGULANMA

Mülkîlik ilkesi, özellikle kamu hukuku alanında geçerlidir. Söz gelimi ceza hukuku,ister vatandafl ister yabancı olsun, devletin ülkesinde gerçekleflen olaylarauygulanacaktır. Dolayısıyla ceza kanunlarının suç kabul ettiği eylemler, yabancılar tarafından da ifllense, devletin ülkesinde gerçeklefltikleri takdirde yargılamaya ve cezalandırmaya konu olacaklardır.Şahsîlik ilkesi ise daha çok özel hukuk sorunlarında geçerlidir. Özellikle ailehukuku alanında devletler, topraklarında bulunan yabancıların kendi hukuk sistemlerinceelde ettikleri hakları tanırlar.
Yürülüğe girme: Dolayısıyla tüzük metninde yürürlük tarihi belirtilmemiflse, Resmi Gazete’de yayımlandıktan 45 gün sonra yürürlüğe girerler.Yürürlükten Kalkma: Dolayısıyla bir kanun, ancak bir kanun ile değifltirilecek veya Genellilik kanunlarda“yürürlük” bafllığı taflıyan bir madde yer alır.kaldırılacak, yönetmelik de yine bir yönetmelik ile değifltirilecek veya yönetmeliğiçıkaran makam tarafından yürürlükten kaldırılacaktır.Yürürlükten Kaldırma (ilga) Bir hukuk kuralının, o kuralı daha önceden yaratmıfl makam veya organ tarafından yürürlükten kaldırılmasına ilga adı verilirYürürlükten kaldırılmıfl hukuk kuralı ise, mülga kanun, mülga tüzük vb.dir. açık(sarih) ilga ve örtük (zımnî) ilga türleri vardır.İptal kararlarıGeçmişe Yönelik Uygulanma Sorunuı, ilkesel olarak, hukuk kurallarının ancak yürürlüğe girdikten sonra meydana gelen olaylara uygulanmasıdır.Buna geçmişe etkili olmama ilkesi adı verilir.

HUKUK KURALLARININ ÇATIŞMASI

Üstün Kural ilkesi Aynı konuyu farklı şekillerde düzenleyen hukuk kurallarından birisi, normlar hiyerarşisinde daha üstte bulunuyor ise yargıcın bu üstteki kuralı uygulaması gerektiği kabul edilirÖzel Kural ilkesi r. Eğer bu hukuk kuralları normlar hiyerarşisinde aynı düzeyde yer alıyor iseler aralarında genellik-özellik ilişkisivardır. Kısaca ifade edecek olursak özel kanun ilkesine göre, aynı düzeyde ve aralarında genellik-özellik ilişkisi bulunan iki hukuk kuralı çatışığında uygulanacak kural, daha özel düzenlemeler içeren kuraldır.Yeni Kural ilkesi aynı konuyu farklı şekillerde dü-zenleyen aynı düzeyde iki kural bulunduğu takdirde, bunlardan yakın tarihli olan uygulanır
Yorum Teorileri
• Sözel YorumTeorisi
• Sistematik YorumTeorisi
• Tarihsel YorumTeorisi
• Amaçsal YorumTeorisi
YORUM ARSAÇLARI
• Kıyas
• Evleviyet
• Zıt Kanıt

HAKiMiN TAKDiR YETKiSi VE HUKUK YARATMASI

Hâkim ceza hukuku alanında hukuk yaratmaz ama bu alanda takdir yetkisine sahiptir.

HAZIRLAYAN : Serpil EFE