Bir duayı manasını da anlayarak okumak daha engin mülahazalara açılmaya ve daha derin hislerle dolmaya vesile olur. Bazı ifadeler vardır ki okuyan ya da dinleyen insanın yüreğini ağzına getirir.



Hususiyle Hak dostları daha önce kimsenin söylemediği ve hiç matbaa mürekkebi görmemiş sözler söylerler. Onlar aşk u iştiyaklarını Allah'a karşı o kadar saygılı üslup itibarıyla o kadar ince ve Mevlâ-yı Müteâl'e o kadar layık bir eda ile seslendirirler ki o ifadeler karşısında kalbinizin ritmi değişir bayılacak gibi olursunuz ve kendinizi yere atarsınız.

Hazreti Şah-ı Geylanî'nin Evrâd-ı Kudsiye'sini ilk defa okuduğum zaman bana çok tesir etmişti. Adeta kendimden geçmiştim; Hazret'in Cenâb-ı Hak'la münasebetine O'na içini döküşüne ve Rabb-i Rahim'e hitap ederken seçtiği kelimelere hayran kalmıştım. Hacı Kemal Efendi duadan çok etkilendiğimi görünce hemen yanıma gelmiş ve "Hocam size o kadar tesir eden dua hangisi?" demişti. Evet gönlün sesi-soluğu olan o sözler karşısında müteessir olmamak elde değildi.

Bu açıdan okunan evrâd ü ezkârın manalarını bilmek insana engin bir ruh haleti kazandırır; yakarış heyecanlarını tetikler konsantrasyonun temin edilmesini sağlar ve dudaklardan dökülen kelimelerin dilden değil gönülden kopup gelmesine zemin hazırlar. Bu itibarla da keşke herkes okuduğunu anlasa o büyük insanların hissiyatlarına ortak olsa ve o derin manalarla dolup manen doysa.. bu arzulanan bir neticedir. Ne var ki böyle bir anlama söz konusu olmayınca yapılanın hiçbir işe yaramadığını düşünmek de kat'iyen doğru değildir. Kur'an-ı Kerim'in ayetleri ve Resûl-i Ekrem (sallallahu aleyhi ve sellem) Efendimiz'in duaları zatında nuranî olan ifadelerdir. "El-Kulûbu'd-Dâria" isimli dua kitabında yer alan sözlerin çoğu Kur'an-ı Hakîm'den ve İnsanlığın İftihar Tablosu'nun (aleyhi ekmelüttehaya vetteslimat) dualarından mülhemdir; ayet-i kerimelerden ve hadis-i şeriflerden alınmış format değişikliği yapılarak farklı bir şekilde yeniden seslendirilmiştir. Dolayısıyla biz onların manalarını hiç bilmesek de abdestimizi alır kıbleye dönerek oturur saygılı durur gönlümüzü Cenâb-ı Hakk'a tevcih eder huzur-u kalble o duaları okur ve Allah Teâlâ'ya karşı bir dilenci edasıyla ellerimizi açarsak umulan sevaba ulaşırız.

Evet dualardaki derin manaları his akıl ve mantığımızla yakın takibe alıp onlardan azamî istifade etmemiz için Arapçayı anlamak ya da o virdlerin Türkçe meallerini okumak lüzumludur ve bu olsa çok iyi olur; fakat o olmayınca duanın hiçbir fayda sağlamayacağını zannetmek de yanlıştır. Bir kere manası ister anlaşılsın isterse de anlaşılmasın duayla meşgul olmanın kendisi bir teveccühtür; dua ile değerlendirilen zaman da başlı başına bir teveccüh vaktidir. İnsan arzularını yalnızca Allah Teâlâ'nın is'af edebileceğine ihtiyaçlarını sadece O'nun giderebileceğine inanır ve bu inançla Cenâb-ı Hakk'a yönelirse o müddet zarfında onun kalbi hisleri latifeleri çok istifade eder ihsasları dua boyunca demlenir ve insan huzurda bulunuyor olmanın lezzetiyle zaman zaman kendinden geçer. Dolayısıyla tazarru ve niyaz yine kâmet-i kıymetince eda edilmiş olur; kazandıracağı mükâfatı yine kazandırır ve okuyan kimseyi Allah'a yaklaştırır.

Arapça kadar Türkçeyi de iyi bilmek gerek

Şüphesiz daha baştan heyecanı tetikleme konsantrasyonu temin etme kalb ve ruhun yanı sıra akıl ve mantığı da besleyip doyurma açısından takip edilen virdlerin mealinin okunması çok faydalı olacaktır. İnşaallah ileride Arapça ile beraber Türkçeyi de iyi bilen ve her iki dildeki temel espriye vakıf olan bir arkadaşımız bazı yerlerde derkenar yaparak bir kısım haşiyeler (şerhler açıklamalar) düşerek el-Kulûbu'd-Dâria'yı tercüme edebilir. Bir cümledeki kelimelerin tek başlarına bulundukları zamanki anlamlarını değil de cümle içindeki konumlarını diğer sözcüklerle bir araya geldikleri zamanki manalarını ve üzerlerine yüklenen mazmunları (nükteli sanatlı ince sözleri) nazar-ı itibara alarak; bir de "Bu mefhumu Türkçe dile getirseydim nasıl ifade ederdim?" ölçüsüne bağlı kalarak o güzel duaları dilimize çevirebilir.

Evet el-Kulûbu'd-Dâria gibi kitapları ya da onlardaki bazı metinleri Türkçeye çevirirken deyimleri atasözlerini ve bazı hususi tabirleri dilimizin temel esprisi ve genel özellikleri açısından değerlendirip dil zevkimize uygun şekilde manalandırmak da çok önemlidir. Mesela bir velinin "Allah'ım halimi Senin bilmen benim onu şerhetmeme ihtiyaç bırakmıyor!" şeklindeki sözünü kelimesi kelimesine tercüme etmek yerine "Halim sana ayan söze ne hâcet!" diyerek Türkçeye aktarmak daha hoş düşebilir. Bu açıdan harfi harfine mana vermeye çalışmamak ve kelimelerin ilk anlamlarına takılıp kalmamak gerekir; çünkü Kur'an-ı Kerim meallerinin bazılarında olduğu gibi kelime kelime tercüme meseleye darlık getirir; sözün ruhunu ve cümlenin ışığını söndürür. Öyleyse anlatılmak istenen hususu ve o sözün maksadını kendi dilimizde nasıl ifade ediyorsak onu o şekilde meallendirmek en azından parantez içinde belirtmek icap eder. Böylece dua edecek olanlar önce okuyacakları yerlerin Türkçesine bakarlar sonra da Arapçasını okurlar.

ÖZETLE:

1- Bir duayı manasını da anlayarak okumak daha engin mülahazalara açılmaya ve daha derin hislerle dolmaya vesile olur. Bazı ifadeler vardır ki okuyan ya da dinleyen insanın yüreğini ağzına getirir.

2 - Okunan duaların manalarını bilmek insana engin bir ruh haleti kazandırır; yakarış heyecanlarını tetikler ve dudaklardan dökülen kelimelerin dilden değil gönülden kopup gelmesine zemin hazırlar.

3 - Dualardan azamî istifade etmemiz için Arapçalarını anlamak ya da Türkçe meallerini okumak lüzumludur ve bu olsa çok iyi olur; fakat o olmayınca duanın hiçbir fayda sağlamayacağını zannetmek de yanlıştır.