Buddhizmde yeniden
doğumu tanımlamak için "Reenkarnasyon" ifadesi çoğunlukla kullanılmamaktadır;
çünkü bu ifade sabit her şeyden apayrı bir varlığı olan ruhu çağrıştırır, “ruh
göçü” (transmigration of soul) anlamına gelir bu nedenle eğer ifade kelimenin tam
manasıyla alınacaksa, “Buddhizmde reenkarnasyon yoktur “denilebilir.
"Reenkarnasyon" ifadesini Jainistler ve Hindular kullanır, Buddhizm'de ise
insanın kendinden tamamen ayrı bir varlığı olan, değişmeyen bir ruh inancı yoktur. Buddhistler
"reenkarnasyon" yerine basitçe "Rebirth"(yeniden doğum) demeyi tercih
ederler. Bir bilardo topu kendinin aynı olan başka bir bilardo topuna çarpar ve durur…
Ancak ikinci top ilk toptan aktarılan enerjiyle harekete geçer ve devinim devam eder. Buna
benzer şekilde öldükten sonra kammic (karmik) nitelikler yeniden doğan kişiye aktarılır. Bu
yeniden doğan kişi eskisiyle ne tamamen aynıdır ne de farklıdır.

Buddhistler zaman
zaman "dalga" örneğini de verirler. İnsan "Dalga" deyince, zihinde
çevresinden apayrı bi dalga fikri uyanır. Fakat bu tek dalganın kendi başına apayrı bir varlığı
yoktur, sadece denizin yüzeyindeki geçici bir şekil değişimidir ve kısa bir süre sonra da denize
geri dönecektir. Ne var ki bu dalga yok olup gittiğinde, (daha doğrusu; denize geri
döndüğünde) arkasında bir etki, bir "itici kuvvet" bırakır, işte bu kuvvet ikinci bir
dalganın oluşumuna neden olur. İlk dalgadan ikincisine geçmis olan bir şey vardır. Denilebilir ki
dalga denize döndüğünde geride kalan bir hareket enerjisi vardır ve bu enerji, dışarıdaki diğer
hareket enerjileri ile (rüzgar gibi) birleşerek ikinci bir dalganin oluşumuna neden olur.
Buddhizm'de de benzer şekilde, insanların yaşamları boyunca peşinde koştukları
arzuları istekleri, kişiyle elde edemediği şeyler arasında bir bağ yaratır. Bu, arzulanan şeyi elde
etmek için kişiyi harekete iten bir bağdır, arzular insanlarda bir hareket enerjisi yaratır. Ölümle
birlikte hareket biter, beden yok olur (“denize geri dönme” örneğine benzer
şekilde) ama daha önce yaratılmış olan potansiyel hareket enerjisi, gerçek harekete donüşme
imkanı bulamadan ortada kalmıştır. Enerji ortada öylece durmaz, var olan enerji yok da olmaz,
ama dönüşür. İste bu ortada kalmış olan hareket enerjisi, hareketine devam edebileceği yeni
doğmakta olan gibi ikinci bir bedene doğru, tıpkı bir mıknatısın demiri çekmesi gibi, çekilir,ve
sonuçta bir önceki yaşamdaki arzu ve tutkular, eğilimler tarafindan yaratılmış olan bu enerji yeni
bir bedenin hareketlerini yönlendirmeye devam eder. (Yeni doğan kişinin içerisinde yaşadığı
çevresi, yetiştirildiği aile gibi pek çok etmene de bağlı olarak…)

Aslında kişi
her saniye yeniden doğmaktadır, 5 dakika önce var olan kişi aslında 5 dakika sonra var olan
kişiyle "aynı" değildir, başka mental nitelikler kazanmıştır. Her saniye kazanmaktadır
ve aslında her an yeniden doğmaktadır.

Buddhistlere göre gerçekliğin çeşitli
boyutları/yüzleri vardır ve değişik kavramlar farklı konsantrasyon seviyelerinde farklı anlamlara
gelir. Yeniden doğum konusunda biraz daha derine inilirse aslında ortada "Ben",
"Sen", "O" yoktur. Buddhizme göre en başta “ben”
düşüncesi yanlış bir düşüncedir, bir yanılsamadır. "Ben" hiçbir zaman doğmadı ki
"ben" hiçbir zaman var olmadı ki ölsün veya öldükten sonra yeniden doğsun.
Gerçekte yeniden doğacak bir "ben" yoktur. Yeniden doğan özde "Ben"
değildir karmik birikimler, yeni bir vücutta meydana gelecek olan çeşitli eğilimler, karmik
niteliklerdir. Dolayısıyla an itibariyle kişinin sahip olduğu "benlik","ben"
düşüncesi yerini başka "ben"lerle değiştirecek ama asla şu anki "ben"
olmayacaktır aynı kişinin geçmişteki veya "bir önceki hayatındaki" "ben"
olmaması gibi. Kişinin 6 yaşındaki "ben" bilinciyle 70 yaşındaki "ben"
bilinci dahi farklıdır bu benlikler dahi aynı "ben" değildirler. Bu öğreti de
Buddha'nın "ruh yok" doktrini sonucudur.

"Yeniden
doğum” ile ilgili en ayrıntılı ve açık anlatım çok önemli bir buddhist Pali metni olan MÖ.
100 yılında yazıya geçirildiği sanılan Milinda Panha'da bulunur.

Paylaşım için soaOLL )=

paylaşımın için Sağol.