Maksim Gorki’nin adını ölümsüzleştiren bu muhteşem eser Sovyet Devrimi öncesi 1906 yılında ABD’de yazılmış ve New York’ta yayımlanmıştır. İki yıl gibi bir sürede oldukça olumlu tepkiler alan ünlü roman Türkçe dâhil birçok dile çevrilmiştir. Ana kitap özeti Romanda Rus köylülerin ve işçilerinin ağır yaşam koşullarını kendine has bir tavırla öfke ve ustalıkla betimlemiştir. Burjuvanın aristokrat sistemi karşısında sosyalist hareketlerin ilk filizlerini atmış olacaktır.

Nilovna adında bir kadın Rusya’nın bir kasabasında yaşan çiftçi bir adamın karısıdır. Kocasından asla değer görmez ve sık sık dayak yerdi. Kasabadaki diğer kadınların da Nilovna’dan bir farkı bulunmamaktadır. Kasaba da sebebi bilinmeyen bir sebeple kimse kimseye yakınlık göstermemektedir. Ana kitap özeti Nilovna kocasının vefatından sonra oğlu Pavel ile baş başa kalır. Pavel kendine bir yaşam tarzı seçme arayışındadır. Meyhanelere gider içki içer ama pek hoşuna gitmez. Daha sonraları ise kendini sosyalizme vererek bol bol kitap okumaya başlar. Bir süre sonra da arkadaşları ile toplantılara katılmaya başlar.
 
Ana ise endişeli ve meraklı bir halde Pavel’i izlemektedir. Ana’yı en çok endişelendiren ise oğlunun ve arkadaşlarının Hıristiyanlık hakkındaki düşünceleri ve bu sebepten ötürü tutuklanmasıdır. Önce onlarla birlikte yaşayan oğlunun arkadaşı Andrew daha sonra da Pavel tutuklanır. Bu tutuklanmadaki en büyük etken Pavel’in fabrika müdürü ile tartışması ve daha sonra bir bildiri yayımlanması olmuştur. Oğlunun tutuklanmasından sonra Nilovna fabrikada işe girer ve bildirileri içeri gizlice sokar. Düşüncelerin devamlılığını sağlama konusunda oldukça büyük katkıları olmuştur. O sıralarda Andrew hapisten çıkar ve gizli gizli Nilovna’ya okuma yazma öğretir. Oğlundan sonra Andrew ile iyice yakınlaşan Nilovna birçok şeyi Andrew’den öğrenir ve oğlu Palev’in dava uğruna çok sevdiği kadın Saşa ile evlenemediğini öğrenince oldukça üzülür.

Pavel hapisten çıkar fakat evlerine sık sık baskınlar yapılmaktadır. İspiyoncu Isay’ın öldürülmesinden sonra bu baskınlar daha da sıklaşmıştır. Ama herhangi bir tutuklama olayı olmamaktadır. Ana kitap özeti Yaklaşan 1 Mayıs hazırlıkları hız kazanmıştır. Ana, Pavel’in işçi bayramında bayrağı taşıyacağını öğrenir. Bu o dönemlerde tutuklanıp kürek ya da sürgün cezasına çarptırılacağı anlamına gelmektedir. Ana olayların bilincinde olmasına rağmen Palev’in bu saçma inadına anlam verememektedir. Ama oğlunu vazgeçiremez. Bir mayıs gelir ve halk sokaklara dökülür. Bir sokakta Andrew, Pavel ve birkaç arkadaşları sıkıştırılırlar ve tutuklanırlar.
 
Ana bu olaydan sonra kendisi için en doğru kararın şehre gitmek olduğunu düşünür ve kentte Nikolay isminde bir gençle kalmaya başlar. Burada da boş durmamak için fabrikada çalışmaya başlamak ve oğlunun davasını devam ettirmek istemektedir. Oğlunun arkadaşı olan Rıbin isimli bir genç ile ortak çalışmalar yürütmeye başlayacaklardır. Pavel ve Andrew devrimin kansız bir şekilde yapılması gerektiğini düşünseler de Rıbin onlar gibi düşünmemektedir.