Bir alime sorulur:

- Aşık kimdir ve hali nedir? Cevab verir:

- İnsanlarla az haşır- neşir olur. Rabbı ile daha çok başbaşa kalır. Görünüşü sessizdir. Fakat devamlı tefekkür halindedir. Baktığı zaman görmez, çağrıldığı zaman işitmez. Konuşulduğu zaman anlamaz. Başına bir felaket gelse üzülmez. Aç kalsa açlık hissetmez. Görünüşü pejmürdedir. Allah'dan başkasından korkmaz. Tenhalarda Allah'a münacaat eder. Dünyalık yüzünden, dünyacılarla çekişmez.

Bir gün hazreti İsa bahçe sulamakta olan bir delikanlıya rast gelir. Delikanlı hazreti İsa'ya, "Sevgisinden kendisine zerre mikdarı vermesi için Rabbından istekde bulunmasını" ister. Hazreti İsa, zerre mikdarı Allah sevgisine dayanamıyacağını söyleyince, "O halde zerrenin yarısını versin!" der. Bunun üzerine, hazreti İsa, " Ya Rabbi! Bu delikanlıya zerrenin yarısı kadar sevginden ver!" der ve geçer gider. Bir müddet sonra gene aynı yere gelince, o delikanlıyı sorar. Halk:

- O delirdi, dağa çıktı, der.

Hazreti İsa, o genci kendisine göstermesi için Allahü Teala'ya dua eder ve dağda, bir kayanın üstünde semaya yönelmiş olarak bulur. Selam verir, fakat genç selamı almaz. Bunun üzerine:

- Ben İsa'yım, diye seslenir. Fakat Allahü Teala, hazreti İsa'ya vahy yoluyla buyurur ki:

-Ey İsa, kalbinde zerrenin yarısı kadar benim sevgim bulunan bir kimse, insanların sözünü nasıl işitir. İzzetim ve celalim hakkı için söylerim, eğer o delikanlıyı testere ile kessen, bunun farkına varmaz.

Kim üç şeyi iddia eder, üç şeyden kendini temizlemez ise o aldanmışdır.

1. Allah'ın koyduğu ahlak esaslarına uymanın zevkliliğini söyler, fakat dünyanın sevgisini bırakmaz ise,

2. Amellerini sırf Allah için yapmağı sevdiğini söyler, fakat insanların da kendisine tazim etmesinden hoşlanır ise.

3. Allahü Teala'yı sevdiğini söyler, fakat nefsini terbiye etmez ise o kimse aklanmıştır.


Bir kimseyi görmüşler ki bin kamçı darb olundukda ne söyledi ne de ah eyledi. Badehu (sonra) hapis olunduğunda ona demişler ki:

- Niçin darp olundun (dövüldün)? Cevaben demiş ki:

- Aşıkım, onun için darp olundum.

Aşıkın kolu kanadı aşktır. Mebde'i, matlab'ı ve mead'ı aşkdır. Aşıkın nur-u dîdesi aşkdır. Ânın sûrûr'u sînesi aşkdır. Aşıkın ruh'u atitab-ı rüşendir. Alem anın çeşminde gülşendir. Aşık aşk ile her muradın almıştır. Akıl akılla mahcûb kalmıştır. Akl-ı insan hicab-ı dîde-i candır. Anınla esrar-ı aşk ondan nihandır. Çünkü cam-ı aşk ile, can sekran olur. Akıl ol, zaman hayran olur. Esrar-ı nihan can'a ayan olur. (Ma'rifetname)