Agnostisizm

Agnostisizm resmi olarak ilk defa 1800'lü yillarin sonunda ünlü biyolog T. H. Huxley tarafindan ortaya atilmistir. Bilinmezcilik olarak da tanımlanır. Agnostisizm tanrının varlığının "bilinemez" olduğunu savunur. Dinlerin tanrıdan gelmediğini söyler ve dinlerin tanrısını da reddeder ancak başka bir tanrının bir yaratıcının varolup olmadığının hiçbir zaman bilinemeyeceğini söyler. Bu bakımdan agnostisizm kendini "kesinliklikle tanrı vardır" diyen teizmden de "kesinlikle tanrı yoktur" diyen ateizmden de ayrı tutar. Bir başka kategorilendirmeye göre ise agnostizm ateizmi kategorisi altında bir alt kategoridir. Geleneksel ateizm pozitif ateizm adını alırken agnostizm ise negatif ateizmdir.

Doğu felsefesinde de agnostizme rastlamaktayız. 11. yy. da yaşamış İranlı şair Ömer Hayyam'ın aşağıdaki dörtlüğü uzun felsefi yazılardan çok daha etkili şekilde agnostizmi anlatmıyor mu?

Varlığın sırrı saklı senden benden;
Bir düğüm ki ne sen çözebilirsin ne ben.
Bizimki perde ardında dedikodu:
Bir indi mi perde ne sen kalırsın ne ben

İnsanın kendi deneyimleriyle elde ettiği olguların ötesinde hiçbir şeyin varlığını bilemeyeceği bir gerçektir. Bizlere göre bilgi duyuların sonucudur ve duyular dışında bilgi edinemez ve herkes için geçerli bilgi olamaz.

Agnostiklere göre tanrının varlığı meselesi insan aklının ötesinde bir konudur. O halde böyle bir varlık hakkında konuşmak ve hüküm vermek de imkansızdır Her ne kadar bazı agnostikler tavırları ve yaşamları onların ateist olduğu izlenimini vermekteysede bir kısmı kendilerinin felsefi açıdan ateist olmadığını ifade etmiştir. Mesela ateist olarak bilinen ünlü düşünürlerden Bertrand Russell (1872-1970) felsefi açıdan kendisini agnostik olarak tanımlamıştır. Çünkü ona göre herşeye rağmen tanrının yokluğunu kanıtlıyacak bir delil mevcut değildir.

Huxley agnostik sözcüğünü hem geleneksel Yahudi-Hıristiyan tanrıcılığını hem de tanrıtanımazlık öğretisini reddederek Tanrinin varlığı sorununu ortada birakan düsünürler için kullandı. Terim daha sonra geriye götürülerek bütün bilinemezci ögretileri kapsamıştır. Agnostisizm tarihsel olarak bilimin denetiminden yoksun insan düsüncesinin düştüğü büyük yanılgılara bir tepki olarak ortaya çıkmıştır. İlk tepkiyi Yunan antikçağ bilgicilerinden duyumcu sofistler vermistir. Onlara göre bilgi duyularin sonucudur ve duyular disinda bilgi edinemez ve herkes için geçerli bilgi olamaz. İnsanın kendi deneyimleriyle elde ettiği olguların ötesinde hiçbir şeyin varlığını bilemeyeceğini ileri sürer bu öğreti.

Ünlü agnostikler:

Ayaan Hirsi Ali Margaret Atwood Susie Bright Vincent Bugliosi Robert X. Cringely Clarence Darrow Charles Darwin Alan Dershowitz Richard Dreyfuss Umberto Eco Timothy Ferris Carrie Fisher Stephen Jay Gould Matt Groening Bob Guccione Robert (Bob) James Lee Hawke David Horowitz Bob Hoskins Robert Jastrow Matt Johnson Jack Kevorkian Larry King Tony Kushner Dave Matthews Larry Niven Neil Peart Sean Penn Roman Polanski Bertrand Russell Carl Sagan Dan Savage James Taylor Charles Templeton Uma Thurman Ted Turner Robert Anton Wilson

Benzer Konular
	Konu Başlığı	Başlatan	Yanıtlar	Görüntü	Son Mesaj
	Agnostisizm « Dinler Tarihi Tarih	Furkan	0	725	Ağustos 13, 2008, 09:36:29 ÖÖ Gönderen : Furkan