Eli Whitney, 18. yüzyılın sonlarına doğru ABD'de patentini aldığı çırçır makinesiyle kapitalizmin seyrini değiştirdi. Pamuğu tohumundan ayıran bu makine sayesinde, aynı işi yapan kölenin verimliliği 50 kat arttı. Dünya pamuk üretiminin %70'i ABD topraklarında yapılmaya başlandı, ABD dünyanın diğer pamuk devleriyle rekabet yeteneği kazandı ve köle sayısı inanılmaz bir hızla artarak 1850 yılında 3,2 milyon kişiye ulaştı.

Çırçır makinesinin icadı

İlk çırçır makinesi, yüzyıllarca önce Hindistan'da yapılmıştır. Bu makinenin tohumun geçemeyeceği kadar dar bir aralık bırakılarak yan yana yerleştirilmiş, elle döndürülen iki makarası vardı. Söz konusu çırçır, yalnızca Hint pamuğunun kısa lifli kozalarını ayırmada işe yarıyordu. Dünyanın pamuk yetiştirilen öteki bölgelerinde, örneğin Mısır'da ve ABD'de uzun lifli pamuk tohumlarından elle ayrılıyordu..

Whitney'in modern çırçır makinesi, üstünde metal bir ızgaranın içine doğru uzanan 1,2 cm arayla yerleştirilmiş ince dil dizileri bulunan bir tahta silindirden oluşmaktaydı. Diller, ızgaradan geçerken lifleri çekip tohumları bırakıyor, daha sonra bu diller, toplama fırçasıyla temizleniyordu.

1796 yılında Hogden Holmes, Whitney'in makinesini biraz geliştirerek dilli silindir yerine dairesel testere bıçakları yerleştirdi ve yeni makinenin patentini aldı. Whitney, bu patente itiraz etti ve 1807'de Holmes'in patenti geri alındı. Ancak iki makine de başarılıydı. Silindirli çırçır makinası, daha çok güneyde yetişen uzun lifli pamuk için, testere bıçaklı olanı ise ülkenin öteki bölgelerinde yetişen küçük lifli kozalar için elverişliydi. Çırçır makinesi, pamuk tarımı yapılan güneyin köle gücüne dayalı ekonomisi için büyük önem taşımaktaydı.

Köle ekonomisi

Çırçır makinesinin icadına kadar bir köle bir gün boyunca yaklaşık yarım kilo pamuğu kökünden ve çekirdeğinden ayırabiliyordu. Çırçır makinesi aynı kölenin üretkenliğini 50 kat arttırarak günde 25 kilo pamuk üretmesine olanak sağladı. Dolayısıyla ABD'nin ekonomisi köle emeğine dayanan güney eyaletlerinde çırçır makinesinin kullanımı hızla yaygınlaşmaya başladı.

Çırçır makinesinin kullanılmaya başlanmasıyla köle emeğine duyulan ihtiyaç azalmadı, aksine arttı. Bir kölenin sağladığı artı değer bu makine sayesinde yaklaşık 50 katına çıktığı için, köle sahiplerinin kârlarında inanılmaz bir yükseliş yaşandı. Çırçır makinesinin icadından önce Amerika'da köleliğin uygulandığı 6 eyalette toplam 700.000 Afrika kökenli köle varken, icattan sonra 1850 yılına gelindiğinde köle sayısı 3,2 milyona yükseldi. Amerikan İç Savaşı'ndan önce bu rakam 4 milyona yaklaştı.

Köleliğin uygulandığı eyalet sayısı 15'e yükseldi. Ortaya çıkan tabloya göre, 1860 yılında güneyde yaşayan her üç kişiden biri köleydi. Dünya pamuk üretiminin %70'ine yakını ABD'de gerçekleşiyor, dönemin sanayi devi olan İngiltere'nin pamuk ithalatının %80'i Amerika tarafından karşılanıyordu.

Üretimdeki bu artış sonucu köle fiyatlarında hızlı bir artış yaşandı; 18. yüzyılın sonlarında fiyatı 100 dolar olan bir erkek köle, 1850 yılında 1000 dolara satılmaya başlandı. Tüm bunların sonucunda köle sayısında yaşanılan inanılmaz artış, ABD'de iç pazar sıkıntısı yaratmaya ve sanayileşmiş kuzeyin itirazlarının yükselmesine neden oldu.

Bunun sonucunda da Amerika Birleşik Devletleri tarihinin en büyük savaşına sürüklendi ve yüz binlerce insan kanlarını dökerek bir insanlık suçu olan kölelik uygulamasına son verdi.